ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ-ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Λίγες ώρες πριν από τις διερευνητικές επαφές Ελλάδας – Tουρκίας, που πραγματοποιήθηκαν στις 25 Ιανουαρίου στην Κωνσταντινούπολη, η Τουρκία με σιωπηλό τρόπο φαίνεται πως ήδη είχε αποσύρει όλα της τα ερευνητικά πλοία όπως και τα γεωτρύπανά της από την Ανατολική Μεσόγειο. Η απομάκρυνση των πλοίων μπορεί επισήμως να έγινε λόγω καιρικών συνθηκών, συντηρήσεων και αλλαγής πληρωμάτων ή αλλαγής σχεδίων ερευνών, ωστόσο η πραγματικότητα είναι ότι αυτή τη στιγμή κανένα τουρκικό πλοίο δεν βρίσκεται σε σημεία που να δημιουργούν εντάσεις.
Το τελευταίο πλοίο που είχε μείνει στην Ανατολική Μεσόγειο ήταν το «Μπαρμπαρός», το οποίο πραγματοποιούσε έρευνες εντός της κυπριακής αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ). Ουσιαστικά την είδηση της απόσυρσής του αποκάλυψε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αγκυρα στις 18 Ιανουαρίου. Ο κ. Μάας δήλωσε πως «η απομάκρυνση του “Μπαρμπαρός” από τα ανοιχτά της Κύπρου έχει δημιουργήσει μια θετική αντίδραση και υποστηρίζουμε αυτή την απόφαση».
Ο έμπειρος πολιτικός αναλυτής της εφημερίδας Ηurriyet, Σεντάτ Εργκίν, αναφέρει πως το «Μπαρμπαρός», το μοναδικό πλοίο της Τουρκίας το οποίο είχε παραμείνει στη Μεσόγειο, «απομακρύνθηκε λίγες ημέρες πριν από την έναρξη των διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας». Η Αθήνα είχε ξεκαθαρίσει ότι οι συνομιλίες με την Τουρκία μπορούν να ξεκινήσουν «αφού τελειώσουν οι προκλήσεις».
Στην πραγματικότητα, η πορεία των τουρκικών πλοίων φαίνεται πως καθορίζεται ανάλογα με τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Ε.Ε. Τον Αύγουστο, όπως και το φθινόπωρο, όταν είχε κορυφωθεί η ένταση Ελλάδας – Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, η Αγκυρα έστειλε τα ερευνητικά πλοία όπως και τα γεωτρύπανά της σε τρεις διαφορετικές περιοχές, συνοδεία πλοίων του τουρκικού στόλου. Το «Μπαρμπαρός» πραγματοποίησε σεισμικές έρευνες ανατολικά της Κύπρου σε περιοχή ανάμεσα στη Μεγαλόνησο και στον Λίβανο, ενώ το γεωτρύπανο «Γιαβούζ» έκανε γεωτρήσεις νοτιοδυτικά της Κύπρου. Το «Ορούτς Ρέις», όπως υποστηρίζει η Τουρκία, πραγματοποίησε έρευνες στην περιοχή της «δυνητικής ελληνικής υφαλοκρηπίδας» στη Μεσόγειο.
Η Αγκυρα, στις 13 Σεπτεμβρίου, πριν από τη Σύνοδο της Ε.Ε. τον Οκτώβριο, απομάκρυνε το «Ορούτς Ρέις» από την περιοχή με την αιτιολογία της συντήρησης. Λίγο μετά τη Σύνοδο, στις 5 Οκτωβρίου, το γεωτρύπανο «Γιαβούζ» αγκυροβόλησε στο λιμάνι Τάσουτζου, καθώς, όπως είχε ανακοινώσει το υπουργείο Ενέργειας, είχε ολοκληρώσει τις έρευνες και επέστρεψε για συντήρηση.
Στις 12 Οκτωβρίου το «Ορούτς Ρέις» απέπλευσε και πάλι, με την Τουρκία να κατηγορεί την Αθήνα πως «κάνει προκλητικές κινήσεις, όπως η έκδοση NAVTEX την ημέρα εθνικής γιορτής της Τουρκίας». Το τουρκικό σεισμογραφικό σκάφος επέστρεψε στο λιμάνι της Αττάλειας στις 30 Νοεμβρίου, πάλι λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο της Ε.Ε.
Μετά τη Σύνοδο του Δεκεμβρίου, το μοναδικό πλοίο που συνέχιζε τις έρευνές του στην Ανατολική Μεσόγειο ήταν το «Μπαρμπαρός» και παρέμενε στην περιοχή 100 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Πάφου. Στις 18 Ιανουαρίου ενημερωθήκαμε από τον υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας πως το «Μπαρμπαρός» αγκυροβόλησε κι αυτό σε λιμάνι της Μεσογείου.
Σύμφωνα με την εφημερίδα Hurriyet, Τούρκοι αξιωματούχοι αναφέρουν πως η απομάκρυνση του τουρκικού σεισμογραφικού σκάφους οφείλεται στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στην περιοχή. Μέχρι στιγμής, μετά σχεδόν δύο εβδομάδες από την αποκάλυψη του κ. Μάας, παρά την αλλαγή των καιρικών συνθηκών, το τουρκικό σεισμογραφικό σκάφος δεν έχει επιστρέψει στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το «Ορούτς Ρέις», σύμφωνα με τη ΝAVTEX της Τουρκίας, μέχρι τον Ιούνιο θα πραγματοποιεί έρευνες εντός του κόλπου της Αττάλειας. Το «Γιαβούζ», σύμφωνα με τον υπουργό Ενέργειας της Τουρκίας Φατίχ Ντονμέζ, θα επιστρέψει στην Ανατολική Μεσόγειο και θα αποφασιστεί αργότερα σε ποια περιοχή θα γίνουν οι γεωτρήσεις. Tα γεωτρύπανα «Κανουνί» και «Φατίχ» βρίσκονται στη Μαύρη Θάλασσα και ο σχεδιασμός της γειτονικής χώρας προβλέπει να κάνουν διαδοχικές γεωτρήσεις στην περιοχή αυτή.
«Μπορούμε να πούμε πως η διεξαγωγή των διερευνητικών επαφών στην Κωνσταντινούπολη προκάλεσε ανακούφιση στους κύκλους της Ε.Ε. που παρακολουθούσαν με αγωνία την ένταση μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας», αναφέρει σε άρθρο του ο Σεντάτ Εργκίν. «Η Τουρκία το καλοκαίρι και το φθινόπωρο εφάρμοσε μια πολιτική “σκληρής ισχύος” για να καταγραφεί η στάση της για τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της στην Ανατολική Μεσόγειο, όμως τον Οκτώβριο η Ε.Ε. είχε προειδοποιήσει πως σε περίπτωση που δεν αλλάξει αυτή η πολιτική, ενδέχεται να χρησιμοποιήσει πολλά εργαλεία και επιλογές», τονίζει ο πολιτικός αναλυτής της Hurriyet και υποστηρίζει πως τον Δεκέμβριο δεν επιβλήθηκαν κυρώσεις λόγω της παρέμβασης του Βερολίνου. Τούρκοι αναλυτές εκτιμούν πως έχει μείνει στο παρελθόν ο παράγοντας της Ανατολικής Μεσογείου, που προκαλούσε το μπλοκάρισμα των σχέσεων Ε.Ε. – Toυρκίας. Η σχεδιαζόμενη άτυπη πενταμερής διάσκεψη για το Κυπριακό, η απόσυρση των πλοίων της Τουρκίας από την Ανατολική Μεσόγειο και οι διερευνητικές επαφές Ελλάδας – Tουρκίας είναι κάποια από τα βήματα που η Αγκυρα θεωρεί πως αποδεικνύουν την αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής της.
Αναλυτές ευελπιστούν πως μέχρι τη Σύνοδο του Μαρτίου θα επικρατεί αυτό το κλίμα. Αν η Αγκυρα διατηρήσει μια στάση διαφορετική από αυτή του 2020 και προχωρήσουν οι διπλωματικές σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας, τότε η Τουρκία θα ανακουφιστεί, καθώς το ενδεχόμενο κυρώσεων δεν θα συζητηθεί.
Στην Τουρκία υπάρχει μια αισιοδοξία για το μέλλον των διερευνητικών επαφών, των προσπαθειών επίλυσης του Κυπριακού αλλά και της προσέγγισης με την Ε.Ε., όμως κανένας δεν αποκλείει την επανεμφάνιση των τουρκικών ερευνητικών σκαφών και την επανέναρξη των γεωτρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο σε περίπτωση που ναυαγήσουν όλες οι προσπάθειες επίλυσης των διαφορών…
