Το ενδεχόμενο ο Ταγίπ Ερντογάν και η Άγκυρα να επιχειρήσουν να «τεστάρουν» την ελληνογαλλική συμφωνία, κλιμακώνοντας κατακόρυφα την ένταση στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο, προβληματίζει την Αθήνα. Είναι εξάλλου ενδεικτική των τουρκικών προθέσεων η ανακοίνωση για έξοδο του «Ορούτς Ρέις» βορείως της Κύπρου.
Ο Τούρκος πρόεδρος έχει περιέλθει σε δυσχερή θέση μετά τις τελευταίες εξελίξεις, καθώς:
• Η Αθήνα ενισχύεται στρατιωτικά σε πρώτη φάση με τα μαχητικά Rafale, εν συνεχεία με τις τρεις φρεγάτες, ενώ είναι ανοικτή και η προοπτική προμήθειας ισάριθμων κορβετών, με αποτέλεσμα να μεταβάλλονται οι ισορροπίες στην περιοχή.
• Η αποτυπωμένη πλέον σε «χαρτί» ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής με το Παρίσι επίσης διαμορφώνει νέα δεδομένα, όπως προκύπτει και από τα πρωτοσέλιδα των τουρκικών ΜΜΕ.
Τα σενάρια που εξετάζονται είναι η έξοδος ερευνητικού πλοίου ή, στην πιο ακραία εκδοχή, πλωτού γεωτρύπανου και η πρόκληση έντασης με τουρκικά αλιευτικά εντός ελληνικών χωρικών υδάτων.
• Η ελληνική πλευρά, πέραν της στρατηγικού χαρακτήρα συμφωνίας με τη Γαλλία, ενισχύει τους δεσμούς με την Ουάσιγκτον, καθώς ο χρόνος μετράει αντίστροφα για την υπογραφή της νέας, πενταετούς μάλιστα διάρκειας, αμυντικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ.
Ο Ερντογάν
Στον αντίποδα, ο Ταγίπ Ερντογάν είναι προφανές ότι «ψάχνει να βρει βηματισμό» καθώς δέκα μήνες μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Τζο Μπάιντεν και την αποχώρηση του Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει βρει λειτουργικούς διαύλους επικοινωνίας με τη νέα τάξη πραγμάτων στην Ουάσιγκτον. Παράλληλα, η Αγκελα Μέρκελ, που πάντα ήταν σε θέση να λειτουργήσει «κατευναστικά» αλλά και σε ένα βαθμό «υποστηρικτικά» έναντι του Τούρκου προέδρου, βρίσκεται σε τροχιά αποχώρησης από την καγκελαρία. Τέλος, ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος, οι σχέσεις του οποίου με τον Εμανουέλ Μακρόν είναι κακές, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Υπ αυτήν την έννοια, όπως προαναφέρθηκε, υπάρχει ανησυχία για το ενδεχόμενο ο Ερντογάν να επιχειρήσει τις επόμενες εβδομάδες να ανεβάσει το θερμόμετρο της έντασης, με στόχο να καταδείξει πως η συμφωνία Ελλάδας – Γαλλίας αποτελεί «κενό γράμμα» επί του πεδίου, όχι βεβαίως αμφισβητώντας ελληνική επικράτεια, αλλά επαναφέροντας το σκηνικό του 2020. Ως πιθανές κινήσεις της Αγκυρας αναφέρονται: Πρώτον, η εκ νέου έξοδος ερευνητικού πλοίου ή –στο πιο ακραίο και επικίνδυνο σενάριο–πλωτού γεωτρύπανου σε περιοχές όπου κινήθηκε παλαιότερα το «Ορούτς Ρέις» Υπενθυμίζεται πως η τουρκική πλευρά με δηλώσεις της έχει υποστηρίξει ότι στις παράνομες έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο έχει απλώς βάλει «άνω τελεία» και δεν τις έχει εγκαταλείψει. Και δεύτερον, η δημιουργία σκηνικού έντασης εντός ελληνικών χωρικών υδάτων με όχημα την παράνομη αλιεία από σκάφη της γειτονικής χώρας. Σημειώνεται ότι πρόσφατα η ελληνική πρεσβεία στην Αγκυρα προχώρησε σε διάβημα διαμαρτυρίας για παράνομη αλιεία από τουρκικά αλιευτικά σκάφη εντός των χωρικών μας υδάτων. Επίσης αποκάλυψε την πρακτική σκαφών της τουρκικής ακτοφυλακής, η οποία συνοδεύει τα τουρκικά αλιευτικά παρενοχλώντας τα ελληνικά.
Την ανησυχία της Αθήνας επιτείνουν και ορισμένες πρόσφατες κινήσεις της Άγκυρας. Η τουρκική πλευρά με τις παρενοχλήσεις μέσω ασυρμάτου του γαλλικών συμφερόντων ερευνητικού πλοίου «autical Geo» ανατολικά της Κρήτης, επί της ουσίας επανέφερε στο προσκήνιο το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Μάλιστα, τις τελευταίες ημέρες, με αλλεπάλληλες NAVTEX, κρατάει το συγκεκριμένο πλοίο, που έχει πλέον πλεύσει στην Κύπρο, αγκυροβολημένο –σε άτυπη «ομηρία»–ανοικτά της Λάρνακας.
Το κυριότερο, φέρνει ξανά στο προσκήνιο το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών, αλλά πλέον με διαφορετικό τρόπο. Οπως προκύπτει από επιστολή του μονίμου αντιπροσώπου της Τουρκίας στον ΟΗΕ (που αποκάλυψε ο Β. Νέδος μέσω της «Κ», η Τουρκία ισχυρίζεται πλέον ότι η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου συνιστά όρο της ελληνικής κυριαρχίας επ αυτών. Δηλαδή, ότι εάν δεν είναι αποστρατιωτικοποιημένα τα νησιά, δεν είναι ελληνικά και προφανώς δεν διαθέτουν εναέριο χώρο και χωρικά ύδατα. Πάντως, παρά την «εγρήγορση» που πάντα υφίσταται σε περιπτώσεις που η Αγκυρα ανεβάζει το θερμόμετρο, στην Αθήνα εκτιμάται πως η κατάσταση δεν πρόκειται να τεθεί εκτός ελέγχου, καθώς την τελευταία διετία ο Ερντογάν έχει δοκιμάσει και άλλες φορές τα ελληνικά αντανακλαστικά, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Επίσκεψη – αποχαιρετισμός από Μέρκελ
Την Αθήνα θα επισκεφθεί το αμέσως επόμενο διάστημα η Αγκελα Μέρκελ, σε ένα από τα τελευταία ταξίδια της πριν αποχωρήσει από την καγκελαρία. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε τετ α τετ με την απερχόμενη Γερμανίδα καγκελάριο στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής στη Σλοβενία και της απηύθυνε τη σχετική πρόσκληση, την οποία εκείνη αποδέχθηκε άμεσα, με την ημερομηνία της επίσκεψης να ορίζεται διά της διπλωματικής οδού. Η επίσκεψη Μέρκελ έχει πρακτική σημασία, καθώς μέχρι τον σχηματισμό της νέας γερμανικής κυβέρνησης παραμένει «κεντρικός παίκτης» στην Ε.Ε., με την τελευταία να βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγάλη ενεργειακή κρίση, που θα κυριαρχήσει στο επερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Εχει όμως και συμβολικό χαρακτήρα: Η θητεία της κ. Μέρκελ «συμβάδισε» κατά έναν τρόπο με την ελληνική κρίση, καθώς συνεργάστηκε με τους κ. Καραμανλή, Παπανδρέου, Παπαδήμο, Πικραμμένο, Σαμαρά και Τσίπρα, που ο ένας μετά τον άλλο αποχώρησαν από την εξουσία. Ισως είναι μια ακόμη ένδειξη επιστροφής στην κανονικότητα ότι ο κ. Μητσοτάκης θα την «αποχαιρετήσει» όντας στο μέσον της δικής του πρωθυπουργικής θητείας.
