Το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου (Η.Β.) και της Ευρωπαϊκής Ενωσης πρέπει να δώσει μια τέτοια λύση για τις νέες συνοριακές ρυθμίσεις που να διατηρεί την ειρήνη και τη σταθερότητα στη Βόρεια Ιρλανδία για τις επόμενες δεκαετίες.
Η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών, Λιζ Τρας, και ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μάρος Σέφκοβιτς, συναντήθηκαν στο Τσίβνιν Χάουζ, στο Κεντ, την περασμένη εβδομάδα και η κοινή δήλωσή τους εκεί γεννάει αισιοδοξία. Αυτές οι πρόσφατες συνομιλίες επικεντρώθηκαν συγκεκριμένα στο πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας που συμφωνήθηκε ως τμήμα της συμφωνίας αποχώρησης του Η.Β. από την Ε.Ε. Αρκετοί Ελληνες φίλοι με ρωτούν περί τίνος πρόκειται; Γιατί θέλει το Η.Β. να αλλάξει μια συμφωνία μόλις δεκαοκτώ μηνών; Κάποιοι μπορεί να μη γνωρίζουν καλά την περίπλοκη ιστορία και τις πολιτικές ευαισθησίες που συνδέονται με αυτή την περιοχή του Η.Β. Μπορεί να ξέρουν τη Βόρεια Ιρλανδία λόγω της εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς της, με τοποθεσίες όπως το λεγόμενο Πέρασμα του Γίγαντα που προστατεύεται ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO. Αλλά πολλοί μπορεί να γνωρίζουν πολύ λίγα για τις τρεις δεκαετίες συγκρούσεων μεταξύ εθνικιστών και ενωτικών, που κατέστρεψαν ζωές και προξένησαν πληγές που ακόμη δεν έχουν επουλωθεί. Αυτές οι συγκρούσεις τερματίστηκαν με τη συμφωνία του Μπέλφαστ (ή της Μεγάλης Παρασκευής) του 1998, που υπήρξε και το θεμέλιο της ειρήνης και ευημερίας που απολαμβάνει από τότε η Βόρεια Ιρλανδία.
Μπροστά σε αυτό το υπόβαθρο, το να εξασφαλίσουμε ότι η πρακτική εφαρμογή της σχέσης μας μετά την έξοδό μας από την Ε.Ε. θα λειτουργεί σωστά, δεν αποτελεί απλώς μια νομοθετική, γραφειοκρατική ή διπλωματική άσκηση. Το πρωτόκολλο δεν δουλεύει σε πρακτικό επίπεδο και δημιουργεί κινδύνους για την ευαίσθητη εσωτερική πολιτική σκηνή της Βόρειας Ιρλανδίας. Το ζήτημα της διαχείρισης του μοναδικού χερσαίου συνόρου μεταξύ του Η.Β. και της ενιαίας αγοράς της Ε.Ε. συνιστά μοναδική πρόκληση. Πρέπει λοιπόν να πετύχουμε μια λύση που θα σέβεται τη δημοκρατική απόφαση των Βρετανών για αποχώρηση από την Ε.Ε., αλλά και θα προστατεύει την ακεραιότητα της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς, θα εξασφαλίζει την αδιάκοπη ροή προϊόντων και υπηρεσιών μέσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και θα διατηρεί την ευαίσθητη πολιτική ισορροπία της συμφωνίας του Μπέλφαστ.
Πρέπει να επιτευχθεί μια λύση που θα σέβεται τη δημοκρατική απόφαση των Βρετανών για αποχώρηση από την Ε.Ε., αλλά και θα διατηρεί την ευαίσθητη πολιτική ισορροπία της συμφωνίας του Μπέλφαστ.
Κατά τη διάρκεια του περασμένου χρόνου έχουμε δει ότι το πρωτόκολλο δεν λειτουργεί με τον τρόπο που πρέπει. Το εμπόριο μεταξύ Βορείου Ιρλανδίας και του υπόλοιπου Ηνωμένου Βασιλείου επηρεάστηκε πολύ αρνητικά. Στις πρώτες κιόλας σελίδες του πρωτοκόλλου τονίζεται η «σημασία της διατήρησης της αναπόσπαστης θέσης της Βόρειας Ιρλανδίας στην εσωτερική αγορά του Η.Β.» και ότι το πρωτόκολλο «πρέπει να επιβαρύνει το λιγότερο δυνατό την καθημερινή ζωή των κοινοτήτων τόσο στην Ιρλανδία όσο και στη Βόρεια Ιρλανδία». Κατανοούμε τις ανησυχίες για την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς. Αλλά αυτή η ακεραιότητα δεν μπορεί να εξασφαλιστεί με τη δημιουργία εμποδίων για το εμπόριο μέσα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Γι’ αυτό το Λονδίνο καλεί για πρακτικές λύσεις για την αντιμετώπιση αυτών των δυσκολιών.
Είναι προς το συμφέρον όλων μας να πετύχουν αυτές οι διαπραγματεύσεις. Για τον θετικό αντίκτυπο που θα έχουν στην ευρύτερη σχέση Η.Β. – Ε.Ε. Για τη σαφήνεια και ευκολία των εμπορικών συναλλαγών. Αλλά, πάνω απ’ όλα, για τον λαό της Βόρειας Ιρλανδίας – προστατεύοντας και εξασφαλίζοντας την εφαρμογή της συμφωνίας του Μπέλφαστ και την ειρήνη και σταθερότητα που αυτή έφερε σε ολόκληρο το νησί της Ιρλανδίας και στο Η.Β. από το 1998. Οπως είπε η υπουργός Εξωτερικών μας την προηγούμενη εβδομάδα, έχουμε να κλείσουμε μια συμφωνία – αλλά θα χρειαστεί πολιτική βούληση και διάθεση για συμβιβασμό από πλευράς Ε.Ε. για να το πετύχουμε. Πριν γίνω διπλωμάτης, πέρασα έξι μήνες περιπολώντας σε αυτό το σύνορο στην ύστερη περίοδο των ταραχών. Πραγματικά, δεν θέλουμε να ξαναγυρίσουμε στα χρόνια εκείνα.
* Ο κ. Μάθιου Λοτζ είναι πρέσβης της Βρετανίας στην Ελλάδα (Twitter: @FCDOMJLodge).
