Η πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία δημιουργεί παρενέργειες σε πολλές πλευρές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Μία από αυτές είναι και το μεταναστευτικό – προσφυγικό, με τα εκατομμύρια Ουκρανών προσφύγων να δημιουργούν νέα δεδομένα. Η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί πως το ουκρανικό ζήτημα επιτείνει την ανάγκη ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων επί του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Ασυλο και σε αυτό τον δρόμο η Ουκρανία πρέπει να αποτελέσει οδηγό. Η προοπτική αλλαγής έγκειται στο ότι οι χώρες του Βίσεγκραντ, μακράν οι πιο σκληρές στα θέματα μετανάστευσης, αντιμετωπίζουν οι ίδιες πλέον το φάσμα της μετανάστευσης και ως εκ τούτου δεν μπορούν να δηλώνουν αδιάφορες απέναντι στο φαινόμενο. Στόχος της ελληνικής κυβέρνησης και του αρμόδιου υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής είναι να αντιληφθούν πλέον όλες οι χώρες την αξία της αναλογικής μετεγκατάστασης των προσφύγων, κάτι που μέχρι τώρα η Ελλάδα δεν είχε εισπράξει από τους εταίρους της.
Η ελληνική πρόταση
Η Αθήνα θέλει να αξιοποιήσει το γεγονός ότι τα 27 κράτη-μέλη ενεργοποίησαν για πρώτη φορά την Οδηγία για την Προσωρινή Προστασία.
Το θέμα της αλλαγής του καθεστώτος στο μεταναστευτικό έθεσε σε πρόσφατη συνάντησή του ο υπουργός Μετανάστευσης Νότης Μηταράκης στη Γερμανίδα ομόλογό του Νάνσι Φίζερ. Η λογική στην οποία εδράζεται η ελληνική πρόταση είναι η εξής: Μετά την ουκρανική κρίση, τα 27 κράτη-μέλη αντέδρασαν άμεσα ως προς την Ουκρανία επιδεικνύοντας πνεύμα αλληλεγγύης και ενεργοποίησαν για πρώτη φορά την Οδηγία για την Προσωρινή Προστασία. Η οδηγία, εκτός από την άμεση προστασία στους εκτοπισθέντες, θέτει σε εφαρμογή ένα μηχανισμό αλληλεγγύης για την κατανομή των προσφύγων, ενώ προβλέπει τη μη ενεργοποίηση των διαδικασιών επιστροφής ατόμων μεταξύ κρατών-μελών στη βάση του κανονισμού του Δουβλίνου. Η ελληνική επιχειρηματολογία εστιάζει στο πως δεν μπορεί να ισχύουν δύο μέτρα και δύο σταθμά, και όπως υπάρχει ελεύθερη μετακίνηση εντός Ε.Ε. των Ουκρανών προσφύγων, να ισχύσει και για τους υπόλοιπους. Στο διά ταύτα η ελληνική πλευρά προτείνει να προχωρήσει η δημιουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού χώρου προστασίας, εντός του οποίου οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας –ο όρος αναφέρεται είτε σε αναγνωρισμένους πρόσφυγες είτε σε δικαιούχους επικουρικής προστασίας– θα μπορούν να κυκλοφορούν και να εγκαθίστανται ελεύθερα σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Με τους ισχύοντες κανόνες οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας αποκτούν το καθεστώς τού «επί μακρόν διαμένοντα», που τους δίνει τη δυνατότητα ελεύθερης εγκατάστασης σε όποιο κράτος-μέλος επιθυμούν, μετά την παρέλευση όμως πέντε ετών νόμιμης διαμονής, κάτι που η Ελλάδα θα ήθελε να αλλάξει, καθώς ακόμα και εκείνους που φεύγουν από τη χώρα με νόμιμα ή παράνομα μέσα πριν από την παρέλευση της πενταετίας, οι χώρες που τους υποδέχονται έχουν το δικαίωμα να τους επιστρέψουν στην Ελλάδα. Η Ελλάδα πιστεύει πως η θέσπιση ενός τέτοιου ενιαίου χώρου θα μπορούσε να αποτελέσει εναλλακτική μορφή αλληλεγγύης προς τα κράτη-μέλη που δέχονται μεγάλες μεταναστευτικές πιέσεις, καθώς το ζήτημα των μετεγκαταστάσεων προσφύγων και αιτούντων άσυλο παραμένει ακανθώδες και βαρύνει περισσότερο τις χώρες του Νότου.
Παρά τη βούληση της ελληνικής πλευράς, που βλέπει παράθυρο ευκαιρίας για βελτίωση του μεταναστευτικού πλαισίου λόγω Ουκρανίας, υπάρχει και η αντίθετη οπτική, που είναι πολύ χειρότερη για την Ελλάδα. Το σενάριο αυτό λέει οι μεταναστευτικές ροές προς τις όμορες χώρες της Ουκρανίας και την Κεντρική Ευρώπη εν γένει θα ενισχύσει το επιχείρημά τους πως δεν μπορούν να δεχθούν άλλους πρόσφυγες, αφήνοντας τη συζήτηση που θέλει να βάλει η Ελλάδα στην ατζέντα ως σχέδιο επί χάρτου.
Συντονίζεται ο ευρωπαϊκός Νότος
Σύσκεψη των ηγετών του ευρωπαϊκού Νότου θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Παρασκευή ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της επόμενης εβδομάδας, όπου το επείγον θέμα προς επίλυση είναι οι επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη. Στη σύσκεψη θα συμμετάσχουν ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ και της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα, που θα συναντηθούν το πρωί της Παρασκευής στη Ρώμη για να συντονίσουν τις κινήσεις τους. Στη συνάντηση θα συμμετάσχει μέσω τηλεδιάσκεψης, καθώς νοσεί από κορωνοϊό, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Στα θέματα συζήτησης θα βρεθεί και η ελληνική πρόταση των 6 σημείων όπου αναμένεται να συναξιολογηθεί και να τεθεί επί τάπητος.
