Δυνατότητες ευρύτερων συναινέσεων εντός του πολιτικού συστήματος ενόψει μιας προσπάθειας για θεσμική θωράκιση των ζητημάτων που αφορούν τη λειτουργία της ΕΥΠ, της ΑΔΑΕ, της Βουλής, σχετικά με την προστασία θεμάτων εθνικής ασφαλείας και τον ταυτόχρονο σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων, όπως είναι το απόρρητο των επικοινωνιών, αναδεικνύει η προσεκτική μελέτη των προτάσεων των κομμάτων στο πλαίσιο λειτουργίας της εξεταστικής επιτροπής και γενικότερα του διαλόγου που αναπτύχθηκε το τελευταίο διάστημα εντός του Κοινοβουλίου. Η πόλωση, ωστόσο, που έχει διαμορφωθεί στο πολιτικό σκηνικό, εν μέσω του άτυπου προεκλογικού κλίματος το οποίο πλέον επικρατεί, καθιστά εξαιρετικά δύσκολη έως αδύνατη την επίτευξη μιας τέτοιας ευρείας συναίνεσης, όταν τεθεί η προαναγγελθείσα νομοθετική πρωτοβουλία προς έγκριση από την εθνική αντιπροσωπεία.
Τα σημεία «συγκλίσεων» δεν είναι λίγα ούτε και δευτερεύουσας σημασίας, ενώ και σε εκείνες τις προτάσεις που δεν έχει τυπικά διαφανεί διακομματική συμφωνία, δεν θεωρείται πως επί της αρχής μπορεί να υπάρξουν διαφωνίες, με εξαίρεση το Κομμουνιστικό Κόμμα, το οποίο θέλει πλήρη κατάργηση όλου του υφιστάμενου πλαισίου. Ενδεικτικά, ως προς τα σημεία σύγκλισης, αναφέρονται τα ακόλουθα:
• Πρώτον, αναφορικά με τη διαδικασία έγκρισης της άρσης του απορρήτου: ενίσχυση του πλαισίου νόμιμης άρσης απορρήτου για πολιτικά πρόσωπα. Εκτός από την έγκριση κάθε νόμιμης άρσης απορρήτου από δεύτερο εισαγγελέα θα πρέπει να αξιολογηθεί η ενεργοποίηση επιπλέον φίλτρου, μάλλον από πολιτικό πρόσωπο (πρόταση Ν.Δ.). Η έγκριση των παρακολουθήσεων να μη γίνεται από εισαγγελικό λειτουργό και μάλιστα «ενταγμένο» στην ΕΥΠ, αλλά από ανώτατους δικαστικούς λειτουργούς εξοικειωμένους με τον έλεγχο νομιμότητας της διοικητικής δράσης. Σε αυτούς θα γνωστοποιούνται το όνομα και η ιδιότητα του θιγομένου από άρση απορρήτου για λόγους «εθνικής ασφαλείας» (ΣΥΡΙΖΑ). Επαναφορά ρυθμίσεων που αποκαθιστούν το καθεστώς διαφάνειας, καθώς προβλέπουν ότι οι διατάξεις που επιβάλλουν την άρση του απορρήτου οφείλουν να περιέχουν συγκεκριμένα στοιχεία, όπως τη δημόσια αρχή ή τον εισαγγελέα ή τον ανακριτή που ζητούν την επιβολή της άρσης (ΠΑΣΟΚ).
• Δεύτερον, σχετικά με την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών: εδώ, Ν.Δ. και Ελληνική Λύση προτείνουν οργανωτικές αλλαγές, ενίσχυση του εσωτερικού ελέγχου και της διαφάνειας.
Το ΠΑΣΟΚ και η Ελληνική Λύση ευθέως ζητούν επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος υπαγωγής της ΕΥΠ στον υπουργό Προστασίας του Πολίτη. Εκτιμάται πως συμφωνεί και ο ΣΥΡΙΖΑ.
• Τρίτον, ως προς την ΑΔΑΕ: οργανωτική ενίσχυσή της για την επιτέλεση του συνταγματικού της ρόλου (πρόταση Ν.Δ.). Ενίσχυση της ΑΔΑΕ με προσωπικό, επιστήμονες και τεχνικά μέσα, με ένα πρόγραμμα άμεσης κάλυψης των σχετικών αναγκών (ΣΥΡΙΖΑ). Επαναφέρουμε το καθεστώς που ίσχυε από το 1994 μέχρι το 2021, με διασφάλιση του ρόλου της ΑΔΑΕ (Ελληνική Λύση). Φαίνεται πως συμφωνεί και το ΜέΡΑ25.
• Τέταρτον, για το ζήτημα της γνωστοποίησης στον παρακολουθούμενο ότι παρακολουθείται: επαναξιολόγηση του θεσμικού πλαισίου γνωστοποίησης στον υποκείμενο, περί της επιβολής εις βάρος του, του περιοριστικού μέτρου της άρσης απορρήτου (Ν.Δ.). Αμεση κατάργηση του άρθρου 87 Ν. 4790/2021, με το οποίο απαγορεύτηκε η γνωστοποίηση της διενέργειας από την ΕΥΠ για λόγους «εθνικής ασφαλείας» άρσης απορρήτου (ΣΥΡΙΖΑ). Επαναφορά διατάξεων που θα επιτρέπουν στην ΑΔΑΕ να ενημερώνει τους πολίτες (ΠΑΣΟΚ). Αποκαθιστούμε τη δυνατότητα της ΑΔΑΕ να γνωστοποιεί το μέτρο της άρσης απορρήτου στους θιγόμενους (Ελληνική Λύση). Και εδώ φαίνεται να συμφωνεί και το ΜέΡΑ25.
• Πέμπτον, σχετικά με την επίκληση λόγων εθνικής ασφαλείας: να περιγράφεται με ακρίβεια η αιτία της παρακολούθησης και να μη γίνεται αορίστως η επίκληση «λόγων εθνικής ασφαλείας» (Ν.Δ.). Τεκμηριωμένη αιτιολογία των εισαγγελικών διατάξεων που αφορούν λόγους «εθνικής ασφαλείας» (ΣΥΡΙΖΑ).
Το ΚΚΕ, όπως προαναφέρθηκε, κρατάει αποστάσεις υποστηρίζοντας ότι «το σύνολο των προτάσεων που κατατέθηκαν από τα άλλα κόμματα, παρά τις επιμέρους διαφορές τους και οι συζητούμενες “θεσμικές αλλαγές”, αποσκοπούν στη θωράκιση του αστικού κράτους».
