Η Γερμανία έχει την ιστορική ευθύνη να προασπιστεί μία ελεύθερη και κυρίαρχη Ουκρανία. Οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, από τη μεριά τους, βρίσκονται σε ιδανική θέση να διαμορφώσουν ευρύτερη ευρωπαϊκή πολιτική, με στόχο το τέλος του εγκληματικού, τρομοκρατικού πολέμου του Βλαντιμίρ Πούτιν και την πρόληψη νέων εισβολών σε μέρη όπως η Ταϊβάν. Η κυβέρνηση του Βερολίνου οφείλει έτσι να δεσμευθεί σε αποφασιστική αμυντική στήριξη της Ουκρανίας, προσφέροντας η ίδια άρματα μάχης Leopard 2, αντί να τα διοχετεύει στάγδην μέσω Πολωνίας και Φινλανδίας. Ας ονομάσουμε την πρωτοβουλία αυτή Ευρωπαϊκό Σχέδιο Leopard. Η γερμανική ιστορική ευθύνη πηγάζει από τρεις στιγμές της σύγχρονης ιστορίας. Πριν από 80 χρόνια, η ναζιστική Γερμανία διεξήγαγε τρομοκρατικό πόλεμο στο ουκρανικό έδαφος: οι ίδιες πόλεις και χωριά, που καταστρέφει σήμερα ο ρωσικός στρατός, έπεσαν θύματα της ναζιστικής επίθεσης. Παρότι καμία ιστορική αναλογία δεν μπορεί να είναι ακριβής, η απόπειρα του Πούτιν να αφανίσει την αυτόνομη ύπαρξη γειτονικού έθνους, διαπράττοντας εγκλήματα πολέμου, πράξεις γενοκτονίας και αδιάκοπα πλήγματα κατά του άμαχου πληθυσμού, θυμίζει ανησυχητικά τις πράξεις του Χίτλερ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το δίδαγμα που αντλούμε από την ιστορία δεν είναι ότι γερμανικά άρματα μάχης δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιηθούν εναντίον της Ρωσίας, αλλά ότι πρέπει να αξιοποιηθούν για την προστασία των Ουκρανών, που υπήρξαν άλλωστε από τα μεγαλύτερα θύματα του Χίτλερ και του Στάλιν.
Η δεύτερη στιγμή που υποχρεώνει τους Γερμανούς να σταθούν σήμερα απέναντι στις ευθύνες τους, είναι η «πικρή αποτυχία», όπως εύστοχα την περιέγραψε ο Γερμανός πρόεδρος Σταϊνμάγερ, της γερμανικής πολιτικής έναντι της Ρωσίας μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Κύριο χαρακτηριστικό της πολιτικής αυτής ήταν ο κατευνασμός της Μόσχας. Την ίδια ώρα, αντί να περιορίσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια, η Γερμανία την ενίσχυσε μετά το 2014, με το ρωσικό αέριο να καλύπτει το 50% των γερμανικών αναγκών και με την κατασκευή του θνησιγενούς αγωγού Nordstream 2. Το ιστορικό αυτό σφάλμα οδήγησε στην τρίτη, μοιραία και πιο πρόσφατη στιγμή.
Ενα μήνα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ομάδα προσωπικοτήτων από τη Γερμανία κάλεσε για άμεσο μποϊκοτάζ των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία. «Κοιτάζοντας πίσω στον χρόνο, η Γερμανία δεσμεύθηκε ότι δεν θα επέτρεπε άλλους κατακτητικούς πολέμους και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η ώρα να τηρήσουμε τη δέσμευσή μας ήλθε», ανέφερε το ψήφισμα, το οποίο συνυπέγραψα. Ο καγκελάριος Σολτς απέρριψε την τακτική αυτή, υποστηρίζοντας ότι θα έθετε σε κίνδυνο «εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας» και θα βύθιζε τη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη σε ύφεση. Αντίθετα, η χώρα πραγματοποίησε εντυπωσιακή πρόοδο, υπό την αιγίδα του Πράσινου υπουργού Οικονομικών, Ρόμπερτ Χάμπεκ, για να απογαλακτιστεί από τη ρωσική ενέργεια. Την ίδια ώρα, όμως, το ήδη οφειλόμενο από τη Γερμανία κόστος ρωσικών καυσίμων είχε απογειωθεί εξαιτίας του πολέμου. Σύμφωνα με ανάλυση του ινστιτούτου Center for Research on Energy and Clean Air, στους πρώτους έξι μήνες του πολέμου η Γερμανία πλήρωσε στη Ρωσία 19 δισ. ευρώ για πετρέλαιο, αέριο και άνθρακα. Ο συνολικός αμυντικός προϋπολογισμός της Ρωσίας για το πρώτο εξάμηνο του 2021 ήταν 30 δισ. ευρώ. Καθώς μεγάλο μέρος του ρωσικού προϋπολογισμού καλύπτεται από τα ενεργειακά έσοδα, το αναπόφευκτο συμπέρασμα είναι ότι η Γερμανία συνεισέφερε στον ρωσικό αμυντικό προϋπολογισμό, την ώρα που ο Πούτιν διεξήγαγε έναν ακόμη τρομοκρατικό πόλεμο, ογδόντα χρόνια μετά το πέρασμα των χιτλερικών στρατευμάτων. Παρότι και άλλα ευρωπαϊκά κράτη συνέχισαν και αυτά να αγοράζουν ρωσικό αέριο, κανένα δεν έφερε τέτοια ιστορική ευθύνη, όπως η Γερμανία απέναντι στην Ουκρανία.
Οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις οφείλουν να εγγυηθούν την επιβίωση της Ουκρανίας προσφέροντάς της τα μέσα για να αμυνθεί.
Είναι αλήθεια ότι η θέση της γερμανικής κυβέρνησης σχετικά με τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία έχει μετατοπισθεί σημαντικά από τις παραμονές της ρωσικής εισβολής μέχρι σήμερα. Η Γερμανία είναι μεταξύ των σημαντικότερων συμμάχων της Ουκρανίας, σε ανθρωπιστικό και οικονομικό επίπεδο. Σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές όπλων, όμως, το Βερολίνο διακρίθηκε από τον δισταγμό και τη σύγχυσή του για να καταστεί μόνιμος ουραγός της δυτικής πομπής. Οπως έχει δηκτικά πει ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρι Κουλέμπα: «Αρχικά οι Γερμανοί λένε “όχι” και στηρίζουν με πάθος την απόφασή τους, για να πουν “ναι” στο τέλος». Αξίζει να σημειώσουμε ότι η Γερμανία διαθέτει επιβλητική πολεμική βιομηχανία, η οποία εξάγει τα προϊόντα της σε διόλου δημοκρατικά καθεστώτα σε όλο τον κόσμο. Γιατί διστάζει τότε να ενισχύσει μία ευρωπαϊκή δημοκρατία ενάντια σε νέο Χίτλερ; Το Βερολίνο ανησυχεί για ενδεχόμενη –ακόμη και πυρηνική– ρωσική κλιμάκωση ως απάντηση στην αποστολή ισχυρότερων δυτικών όπλων, φόβο που μοιράζεται και η κυβέρνηση Μπάιντεν στην Ουάσιγκτον. Δεν υπάρχει, όμως, ασφαλής δρόμος προς τα εμπρός. Βάζοντας συστηματικά στον στόχο του τον άμαχο πληθυσμό της Ουκρανίας, ο Πούτιν έχει ήδη οδηγήσει τη σύγκρουση σε κλιμάκωση, ενώ βέβαιο πρέπει να θεωρείται ότι σχεδιάζει νέα επίθεση μέσα στον χρόνο. Η μόνη ρεαλιστική λύση είναι η ενίσχυση της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία προκειμένου το Κίεβο να ανακτήσει τα περισσότερα χαμένα εδάφη του και να είναι ικανό να διαπραγματευθεί από θέση ισχύος. Η εναλλακτική λύση θα είναι η μόνιμη αστάθεια και η ήττα της Ουκρανίας. Οι δικτάτορες θα αποθρασυνθούν και ο επόμενος στόχος θα είναι η Ταϊβάν.
Στην ομιλία του στο Νταβός την Τετάρτη, ο καγκελάριος Σολτς δεν έδωσε δυστυχώς σημάδια αποφασιστικότητας. Εάν, όμως, αναλάβει την ηγεσία ενός Ευρωπαϊκού Σχεδίου Leopard για την Ουκρανία θα δείξει σε όλη τη Δύση ότι άντλησε τα σωστά διδάγματα από τη σύγχρονη ιστορία της χώρας του.
Ο κ. Τίμοθι Γκάρτον Ας είναι καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
