Ο Παύλος Πολάκης εκτελέστηκε έξω από το σπίτι του στο χωριό Καλλικράτης Σφακίων. Η εκτέλεση έγινε από τους Γερμανούς, πριν από 80 χρόνια, τον Οκτώβριο του 1943. Ηταν ο παππούς του γιατρού και υπουργού του ΣΥΡΙΖΑ με το ίδιο όνομα, του Παύλου Πολάκη. Η οικογένεια Πολάκη έχει κομμουνιστικές καταβολές και το τραυματικό βίωμα της Κατοχής διαμόρφωσε τα μέλη της. Ο Παύλος Πολάκης, ο εγγονός, γεννήθηκε στις 11 Μαΐου 1965 στον Αργουλέ Σφακίων. Η πολιτική τοποθέτηση στις περισσότερες ελληνικές οικογένειες είναι κληρονομικό χαρακτηριστικό και ο Πολάκης δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Μεγάλωσε με το κρίμα της ήττας και με τον πόθο για τη ρεβάνς και για τον «τρίτο γύρο», έστω κι αν γεννήθηκε 16 χρόνια μετά το τέλος του Εμφυλίου, έστω κι αν αυτά τα πικρά συλλογικά συναισθήματα έμοιαζαν σαν να στέρεψαν στη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Αρκούσε ένα μνημόνιο για να ραγίσει η λεπτή κρούστα της «εθνικής συμφιλίωσης». Και ο Πολάκης πρώτευσε στο πρωτάθλημα του μίσους.
Κι όμως, όσοι τον έζησαν στην Κρήτη, πριν τον κερδίσει η κεντρική πολιτική αρένα, μιλούν για έναν άλλον Παύλο Πολάκη, αγνώριστο σε σχέση με εκείνον που μας συστήθηκε την τελευταία δεκαετία με τις δημαγωγικές αναρτήσεις στο Facebook, με τις εκκλήσεις για φυλακίσεις πολιτικών αντιπάλων (που χαρακτηρίστηκαν ως «δόγμα Πολάκη» και ως εκφράσεις φασιστικής νοοτροπίας). Oσα λένε οι Κρητικοί φίλοι του δεν θυμίζουν τον πολιτικό με τη μισαλλόδοξη υποστήριξη ενός κατασκευασμένου κατηγορητηρίου κατά πρώην πρωθυπουργών και υπουργών (σκάνδαλο Novartis). Οι περιγραφές τους δεν θυμίζουν έναν κατσαρομάλλη υπουργό σε μόνιμη κατάσταση κοχλάζουσας αγανάκτησης. Ποιος είναι ο πραγματικός Πολάκης; Ο μεγαλόκαρδος Σφακιανός που ενώνει τους συγχωριανούς του και φτύνει αίμα για να αφήσει έργο ή ο εκδικητής της σκληρής Αριστεράς που 70 χρόνια μετά τον Εμφύλιο κραδαίνει ψηφιακά κονσερβοκούτια στα κοινωνικά δίκτυα;
Η απάντηση είναι ότι ο Παύλος Πολάκης είναι και τα δύο. Στα Σφακιά είναι ο μεγαλόκαρδος Κρητικός, αλλά στην Αθήνα μεταμορφώνεται σε έναν μαινόμενο δερβίση που μοιάζει να έχει καταληφθεί από τη φαντασίωση ότι είναι η μετεμψύχωση του Aρη Βελουχιώτη, έτοιμος να πάρει τα κεφάλια των «προδοτών». Τελικά φαίνεται ότι, όπως και ο Aρης, έτσι και ο Παύλος, έχασε το δικό του κεφάλι, μάλλον από κάποια προδοσία των πολιτικών «αδελφοποιτών» του. «Ο Τσίπρας είχε αποφασίσει από καιρό ότι δεν του πάει άλλο ο Πολάκης», λέει στην «Κ» πρώην υπουργός με γνώση των αρχηγικών σκέψεων. «Ο Τσίπρας τον έκοψε γιατί ο Παύλος μέθυσε από αλαζονεία και το παραξήλωσε». Πώς όμως ο Αλέξης Τσίπρας γνώρισε τον Πολάκη; Πώς αναπτύχθηκε μια τόσο ισχυρή φιλία ώστε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ να τον δικαιολογεί πάντα, σε όλες τις υπερβολές του, μέχρι και πριν από λίγες ημέρες;
Η οικογένεια
Ο Παύλος Πολάκης είναι το πρώτο παιδί της οικογένειάς του. Εχει άλλα τρία αδέλφια. Εχει δύο αδελφούς –ο ένας είναι ψυκτικός και ο άλλος καθηγητής στη μέση εκπαίδευση– και μία αδελφή που είναι δασκάλα. Η οικογένειά του ήταν φτωχή. Τα πράγματα χειροτέρεψαν όταν το 1977 έχασε τον πατέρα του, τον Πέτρο Πολάκη. Τότε ο Παύλος ήταν δώδεκα ετών, και ήδη από τα πέντε του ζούσε στο Ηράκλειο, στο σπίτι μιας θείας του. Στο Ηράκλειο πήγε δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο και λύκειο. Λένε πως όταν πέθανε ο πατέρας του ορκίστηκε να γίνει γιατρός. Ηταν παιδί που έπαιρνε τα γράμματα, διάβαζε με μανία και μπήκε πέμπτος στην Ιατρική Αθηνών το 1983. Σπούδαζε και ταυτόχρονα δούλευε για να στηρίζει την οικογένειά του, καθώς όλα τα αδέλφια του είναι μικρότερά του. Στην πραγματικότητα αυτός σπούδασε τα αδέλφια του, αλλά δεν θέλει να το λέει.
Στην Ιατρική Αθηνών δεν πέρασε απαρατήρητος. Στρατεύθηκε στην ΚΝΕ και πλασαριζόταν πρώτος στις διαδηλώσεις και στις φοιτητικές κινητοποιήσεις. Εγινε ένα από τα αφεντικά της Ιατρικής που απολάμβαναν την εξουσία που μόλις είχε απονείμει στον φοιτητόκοσμο ο νόμος-πλαίσιο του ΠΑΣΟΚ που θα οδηγούσε στην αναβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης. Εγινε μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Φοιτητών, αλλά και του Συμβουλίου της ΕΦΕΕ. Οι αριστεροί της Πανσπουδαστικής, αιώνιοι φοιτητές και μη, αλλά και οι νεοσσοί των ακραίων αριστερών οργανώσεων, τον αναγνώριζαν ως αρχηγό τους. Οι άλλοι, οι «απέναντι», μάλλον τον φοβούνταν. Ως γνωστόν, στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα οι πολιτισμένες διαφωνίες γρήγορα μπορεί να εξελιχθούν σε ξυλοδαρμούς και «καρεκλιές». Σε αυτό το πλαίσιο, ένας Κρητικός μαυροπουκαμισάς μπορεί να διαθέτει εντυπωσιακή «πειθώ».
Η τεχνογνωσία που καλλιεργούσε στον πολιτικό ακτιβισμό δεν υποσκέλισε, λένε, το ενδιαφέρον του για τα μαθήματά του, όπου μάλιστα σημείωνε υψηλές επιδόσεις. Για τον Πολάκη η «διαλεκτική» δεν ήταν δικαιολογία για τεμπελιά, όπως είναι για άλλους αγωνιστές. Δεν πήρε βαθμούς χαριστικά. Οταν το ΚΚΕ συνεργάστηκε με τη Ν.Δ. στην κυβέρνηση Τζαννετάκη το 1989, ο Παύλος έφυγε από το ΚΚΕ και στις αρχές του 1990 εντάχθηκε στο Νέο Αριστερό Ρεύμα (ΝΑΡ) που ίδρυσαν νέοι αντιρρησίες κομμουνιστές με ηγετική μορφή τον τότε γραμματέα της ΚΝΕ Γιώργο Γράψα.
«Ειδικότητα» στα άκρα
«Ο Τσίπρας είχε αποφασίσει από καιρό ότι δεν του πάει άλλο ο Πολάκης. Τον έκοψε γιατί ο Παύλος μέθυσε από αλαζονεία και το παραξήλωσε».
Στη δεκαετία του ’90 δεν ήταν μέλος του Συνασπισμού. Παρέμεινε ακροαριστερός. Το 1999 ήταν επικεφαλής στην επιχείρηση μεταφοράς ανθρωπιστικής βοήθειας στην πρώην Γιουγκοσλαβία ως μέλος της Ενωσης Γιατρών Αθήνας – Πειραιά. Το 2010, όταν έγινε δήμαρχος Σφακίων, φέρεται ότι βρισκόταν κοντά στον ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αλλά ήταν επικεφαλής διακομματικού συνασπισμού, όπως διακομματικές είναι παραδοσιακά όλες οι δημοτικές κινήσεις στα Σφακιά. Κέρδισε 1.345 ψήφους (60,97%). Στη συνέχεια το έργο και η προσωπικότητά του απέκτησαν τόσο μεγάλη απήχηση ώστε το 2014 κατέβηκε χωρίς αντίπαλο και πήρε 96,5%.
Λίγες ημέρες μετά την επανεκλογή του, όταν βρισκόταν σε εξέλιξη η καταστροφή των χημικών της Συρίας νοτίως της Κρήτης, ο δήμαρχος, που λατρεύει τη θάλασσα και παραμένει μέχρι σήμερα δεινός ψαροντουφεκάς, βγήκε στα ανοιχτά επικεφαλής αρμάδας φουσκωτών με σκοπό να μπλοκάρει την επιχείρηση. Λέγεται πως τα μέλη της αρμάδας ανέκρουσαν πρύμναν μόλις έλαβαν το τελεσίγραφο ότι τα πολεμικά πλοία που περιφρουρούσαν την επιχείρηση ήταν έτοιμα να ανοίξουν πυρ. Η πλωτή διαδήλωση των Κρητών κατά του ΝΑΤΟ δεν είχε την ίδια επιτυχία με ανάλογες διαδηλώσεις στην Αθήνα.
Από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, όταν πήρε την ειδικότητα, ρίχτηκε στη δουλειά και έχτισε όνομα στον Πειραιά. Χειρουργός – εντατικολόγος, οργάνωσε την ομάδα εντατικής θεραπείας της κλινικής «Ιασις». Με τα μέλη της ομάδας ανέπτυξε ισχυρούς δεσμούς αλληλοϋποστήριξης. Οταν έκλεισε η «Ιασις», ο Παύλος και η ομάδα του πήγαν στο «Πειραϊκό Θεραπευτήριο» και στη συνέχεια, από τα τέλη του 2013, στον «Ιπποκράτη». Τότε ήταν ήδη δήμαρχος Σφακίων, αλλά διατήρησε την εποπτεία της ΜΕΘ και κάποια χειρουργεία τα έκανε ο ίδιος.
Ολα αυτά τα χρόνια ζει στον Πειραιά με τη σύζυγό του Δώρα Τσούκα, που είναι επίσης γιατρός. Γνωρίστηκαν στο πανεπιστήμιο. Ηταν και οι δύο μέλη της ΚΝΕ. Στον Πειραιά μεγάλωσαν τις δύο κόρες τους, Πέρσα και Σταυρούλα. Η Πέρσα τελειώνει τη Νομική και η Σταυρούλα είναι τεταρτοετής στην Ιατρική. Μοιράζονται με τον πατέρα τους την ίδια αγάπη για την Κρήτη και τα Σφακιά. Το σπίτι της οικογένειας στα Σφακιά βρίσκεται στο χωριό Αργουλές. Ο Πολάκης πάντοτε επέστρεφε στο χωριό του και στήριζε όσους του ζητούσαν βοήθεια για ιατρικά ζητήματα («έδινε λεφτά από την τσέπη του αν χρειαζόταν», λέει άνθρωπος του χωριού). Μέχρι το 2010 όμως δεν ασχολούνταν με τα κοινά.
«Ντρέτος» και απύλωτος
«Οταν ο Παύλος αποφάσισε να κατέβει στις εκλογές για τον δήμο, έκανε μια βόλτα στους δρόμους του χωριού και αμέσως τον αγάπησαν όλοι», λέει στην «Κ» ο παιδικός φίλος του, Πέτρος Σοφούλης. «Ο Πολάκης, όταν θέλει, γίνεται αμέσως αγαπητός και δεν κάνει πολιτικές διακρίσεις». Ο Σοφούλης, που είναι νεοδημοκράτης, συνεργάστηκε με τον Πολάκη, διετέλεσε αντιδήμαρχος Σφακίων και εξακολουθεί να συμμετέχει στο δημοτικό συμβούλιο. «Ο Παύλος είναι καθαρός, αγωνιστής και ντρέτος, όπως λέμε στην Κρήτη, δηλαδή ευθύς και ειλικρινής». Πώς εξηγούνται τότε οι ακραίες συμπεριφορές για τις οποίες έγινε πασίγνωστος; «Οφείλονται στο ότι δεν μπορεί να συγκρατηθεί όταν αισθάνεται ότι τον πνίγει το δίκιο». Ενδεχομένως οφείλονται και στον εθισμό στις διαδικτυακές επευφημίες που εξασφαλίζουν οι μεταμεσονύκτιες αναρτήσεις του στο Facebook. Για την εργατικότητα και την άριστη συμπεριφορά του Πολάκη στα Σφακιά μίλησε στην «Κ» και η σημερινή αντιδήμαρχος Σφακίων, Αφροδίτη Σφηνιά. «Προτού εκλεγεί δήμαρχος ο Πολάκης βρήκε χορηγό και έφερε στα Σφακιά “πλωτό ασθενοφόρο” για να μετακινεί ασθενείς μέσω θαλάσσης, το οποίο λειτουργεί έως σήμερα. Στα χρόνια της δημαρχίας του, έως τον Ιανουάριο του 2015 που έγινε βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, έκανε έργο στην ύδρευση, ίδρυσε δημοτικό φροντιστήριο, αλλά και δύο πολυδύναμα ιατρικά κέντρα, στα οποία, όταν χρειαζόταν, χειρουργούσε και ο ίδιος».
Οι άσπονδοι φίλοι του θυμούνται ότι η κυριότερη συμβολή του στην πολιτική επιστήμη έγινε το 2013, όταν δήλωσε για τα οικονομικά του δήμου: «Εγώ εδώ και ένα χρόνο διατηρώ διπλό ταμείο. Eνα “μαύρο” και ένα “άσπρο”», εννοώντας ότι με αυτό τον τρόπο περιφρουρούσε τη λειτουργία του δήμου απέναντι στις μνημονιακές περικοπές. Ηταν μια έκφραση «αντίστασης στη Μέρκελ». Στον ανασχηματισμό μετά την «kolotumba» του καλοκαιριού του 2015 έγινε υφυπουργός Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, αλλά δεν πρόλαβε να ανασυγκροτήσει τη δημόσια διοίκηση με τις επιτυχημένες δημοτικές «πατέντες» του γιατί έγιναν πάλι εκλογές. Μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 ανέλαβε αναπληρωτής υπουργός Υγείας και σύντομα κατήγγειλε παράνομες αναθέσεις (υπόθεση ΚΕΕΛΠΝΟ) αφήνοντας υπαινιγμούς για τον Αδωνι Γεωργιάδη και συνεργάτες του (η υπόθεση «σταδιοδρόμησε» στον Τύπο για χρόνια και κατέληξε στο αρχείο). Η βεντέτα με τον Αδωνι, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, είχε ξεκινήσει όταν ο Πολάκης κήρυξε τον τότε υπουργό Υγείας «ανεπιθύμητο στα Σφακιά». Πρόσφατα η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας και πρώην πρόεδρος της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου κατηγόρησε τον Πολάκη ότι έχει παραδεχθεί κατάχρηση εξουσίας όταν έλεγε επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ ότι «η κυβέρνηση σπρώχνει τη Δικαιοσύνη» και υπενθύμισε ότι ο Πολάκης «κάθισε δίπλα στον Τσίπρα όταν είχαν καεί δεκάδες άνθρωποι στο Μάτι και παρίστανε με δηλώσεις του ότι δεν γνωρίζει τίποτα για τους νεκρούς».
Ειδύλλιο στο Ροδάκινο
Η γνωριμία του Παύλου Πολάκη με τον Αλέξη Τσίπρα, που σύντομα έγινε φιλία, χτίστηκε στις παραλίες της νότιας Κρήτης. Ο τέως πρωθυπουργός έχει αδυναμία στη νότια Κρήτη, αλλά και στη Γαύδο, τόπο εξορίας του Αρη Βελουχιώτη. Πολλές είναι οι φορές τα τελευταία 15-20 χρόνια που ο Τσίπρας και η σύζυγός του Περιστέρα, πριν αποκτήσουν παιδιά, αλλά και μετά, μαζί με τα παιδιά τους, έχουν επιλέξει για τις διακοπές τους το χωριό Ροδάκινο του νομού Ρεθύμνου, ένα παραλιακό χωριό στη νότια Κρήτη. Προτιμούν μάλιστα τα γαλαζοπράσινα νερά της ιστορικής παραλίας Περιστερές. Από αυτή την παραλία, πριν από 79 χρόνια, στις 12 Μαΐου 1944, Κρήτες αντάρτες, ο Πάτρικ Λι Φέρμορ και ο Στάνλεϊ Μος φυγάδευσαν στην Αίγυπτο τον κατοχικό διοικητή της Κρήτης, στρατηγό Κράιπε. Εύκολα μπορούμε να φανταστούμε τον μυστακοφόρο δήμαρχο Σφακίων με στολή βατραχανθρώπου να καμακώνει ψάρια για το τραπέζι με τον πολιτικό αρχηγό. Εύκολα μπορεί κανείς να τους φανταστεί να συζητούν το ένα καλοκαίρι για την Κατοχή, για τον Αρη και τους ιδρυτικούς μύθους του ελληνικού κομμουνισμού και το επόμενο για τη Μέρκελ, τα μνημόνια και τους γερμανοτσολιάδες. Εδεσαν ως χαρακτήρες, καθώς ο Τσίπρας δεν ξέχασε ποτέ την ταυτότητα του ακτιβιστή, του καταληψία και του γελαστού κνίτη με εμφυλιοπολεμικές αναφορές, του παιδιού που συνδυάζει τα πόλο Ralph Lauren με τα αντάρτικα τραγούδια. «Ο Πολάκης πολώνει και συσπειρώνει», έλεγε συνομιλητής του Τσίπρα όταν προ ετών, σε ένα τραπέζι στη Φιλοθέη, κάποιοι φίλοι του νεοδημοκράτες τού ζητούσαν επίμονα να τους εξηγήσει «γιατί ο Τσίπρας κρατάει τον Πολάκη». Ο Πολάκης όμως μάλλον δεν κατάλαβε ότι πλέον πολώνει χωρίς να συσπειρώνει και σίγουρα ξέχασε ότι στην πολιτική, φιλία δεν υπάρχει.
