Εντεκα χρόνια μετά τις διπλές εκλογές του 2012, η χώρα είναι πολύ πιθανό να οδηγηθεί και πάλι σε διπλές εκλογές, καθώς η απλή αναλογική της πρώτης Κυριακής και οι προϋποθέσεις που τίθενται από τους πρωταγωνιστές του πολιτικού τοπίου για κυβερνητική συνεργασία καθιστούν δύσκολο τον σχηματισμό κυβέρνησης. Το ιδιαίτερο στοιχείο της προεκλογικής περιόδου που διανύουμε, το οποίο καθιστά επισφαλείς τις προβλέψεις για το εκλογικό αποτέλεσμα, είναι το υψηλό ποσοστό των ψηφοφόρων που τοποθετούνται από τις εταιρείες δημοσκοπήσεων στη λεγόμενη «γκρίζα ζώνη». Στην τελευταία δημοσκόπηση της εταιρείας Pulse η «γκρίζα ζώνη», δηλαδή οι αναποφάσιστοι, το λευκό, το άκυρο, η αποχή, μετρήθηκε στο 17,5%, σημαντικά αυξημένο ποσοστό σε σχέση με τις προηγούμενες μετρήσεις και εν πολλοίς αποτέλεσμα της αντίδρασης που προκάλεσε η τραγωδία των Τεμπών.
Αν αναζητήσει κάποιος ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στο προεκλογικό κλίμα του 2012 και το τωρινό, το αυξημένο ποσοστό της αδιευκρίνιστης ψήφου είναι κοινό. Τότε η «γκρίζα ζώνη» είχε μετρηθεί 15 ημέρες πριν από τις εκλογές του Μαΐου του 2012, οπότε και ενεργοποιήθηκε η απαγόρευση δημοσίευσης δημοσκοπήσεων, στο 19,5%. Βεβαίως, όπως επισημαίνει σχετικά ο γενικός διευθυντής της Pulse Γιώργος Αράπογλου, στην τελική ευθεία προς τις εκλογές η «γκρίζα ζώνη» εμφάνιζε πτωτική πορεία, καθώς στην αμέσως προηγούμενη μέτρηση είχε υπολογιστεί στο 21% και πιο πριν ακόμη πιο ψηλά.
Σε εκείνη την τελευταία μέτρηση είχε επιβεβαιωθεί η ραγδαία μείωση των ποσοστών της Ν.Δ., που βρέθηκε στο 17,5%, και του ΠΑΣΟΚ, που μετρήθηκε στο 12%, καθώς και η δυναμική αύξηση των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ από περίπου 4% ένα χρόνο πριν στο 9%. Το δεκαπενθήμερο που ακολούθησε οι δημοσκοπήσεις που έγιναν, αλλά δεν δημοσιοποιήθηκαν, έδειξαν ότι ΣΥΡΙΖΑ και Χ.Α. ήταν τα μόνα κόμματα που συνέχιζαν να αυξάνουν τη δύναμή τους, να καταγράφουν ανοδική πορεία, με το ποσοστό της «γκρίζας ζώνης» να μειώνεται.
Οι μετρήσεις για την αποχή και πώς είχε συμπεριφερθεί το εκλογικό σώμα στην προηγούμενη διπλή κάλπη – Συνήθως στις δεύτερες εκλογές ενισχύονται οι δύο βασικοί μονομάχοι.
«Αν κάτι αντλούμε ως συμπέρασμα από εκείνη την περίοδο αλλά και γενικότερα ως εμπειρία από τις δημοσκοπήσεις είναι ότι η “γκρίζα ζώνη” δεν είναι εύκολο να κατανέμεται σε περιόδους δύσκολου πολιτικού κλίματος. Συνήθως σε ομαλές περιόδους δείχνει να κινείται ομοιόμορφα και να μοιράζεται, τελικά, σχεδόν αναλογικά στα κόμματα, με βάση το ποσοστό τους. Ομως, στις πρώτες εκλογές του 2012 είδαμε να κατευθύνονται αυτοί οι ψηφοφόροι προς ΣΥΡΙΖΑ και Χ.Α., με τα υπόλοιπα κόμματα να μην κερδίζουν από αυτή τη δεξαμενή», προσθέτει ο κ. Αράπογλου.
Οι διαφορές της τωρινής περιόδου με το 2012 είναι σημαντικές: Η «γκρίζα ζώνη» που καταγράφεται αυξημένη στις μετρήσεις μετά τα Τέμπη τροφοδοτήθηκε κυρίως από τη Ν.Δ. και αν αυτό είναι κάτι που θα παγιωθεί εκτιμάται ότι θα φανεί στο δεύτερο κύμα δημοσκοπήσεων, όταν θα περάσει η επίδραση της περισσότερο συναισθηματικής και φορτισμένης αντίδρασης των ψηφοφόρων. Παράλληλα, ο ΣΥΡΙΖΑ που το 2012 είχε ενισχυθεί σημαντικά, δεν σηματοδοτεί πλέον το φρέσκο και το καινούργιο, καθώς έχει δοκιμαστεί. Πέραν αυτών, δεν καταγράφεται ουσιαστική ενίσχυση κάποιου κόμματος. Tο τρίτο ΠΑΣΟΚ δείχνει να συμπιέζεται και τα κέρδη των πιο μικρών είναι λιγοστά για να μπορούμε να μιλάμε για ανατροπή εικόνας και νέα δεδομένα. Η μέχρι τώρα επίπτωση αφορά περισσότερο τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας ή τη δυνατότητα επίτευξης αυτοδυναμίας.
Δύσκολη είναι η σύγκριση και με τις δεύτερες εκλογές του 2012, καθώς είναι τελείως διαφορετικό το περιβάλλον. «Τότε κυριαρχούσαν η ανασφάλεια, ο θυμός, η αγωνία, ήταν η εποχή των μνημονίων, των περιοριστικών μέτρων και η προοπτική μιας πιο δύσκολης κατάστασης προσεχώς. Τώρα πολλά από τα στοιχεία αυτά δεν υφίστανται και είναι μάλλον αισιόδοξη η προοπτική για το άμεσο μέλλον», σχολιάζει ο κ. Αράπογλου. Στις δεύτερες εκλογές του 2012, Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ κέρδισαν περισσότερο από 10 ποσοστιαίες μονάδες το κάθε κόμμα, παρά το γεγονός ότι υπήρξε και ενίσχυση της αποχής, που έφθασε στο 37,5%. Η εμπειρία δείχνει ότι συνήθως στις δεύτερες εκλογές ενισχύονται οι δύο βασικοί μονομάχοι και αυτός ο κανόνας επιβεβαιώθηκε και το 2012. Από την πλευρά της Ν.Δ. η ενίσχυση των ποσοστών, αυτό το +10%, προέκυψε ως αποτέλεσμα της ακραίας πόλωσης και των απόλυτα καθαρών διλημμάτων που ετέθησαν αλλά και εξαιτίας της αμφίπλευρης διεύρυνσης στην τελική ευθεία για τις δεύτερες εκλογές. «Στις πρώτες εκλογές, τον Μάιο του 2012, η Ν.Δ. είχε στραφεί προς τα δεξιά, είχε απομακρυνθεί από τον μεσαίο χώρο. Η Ντόρα Μπακογιάννη είχε κατέβει με το δικό της κόμμα. Στις δεύτερες εκλογές άλλαξε όλο αυτό και επελέγη μια στρατηγική αμφίπλευρης διεύρυνσης, η οποία έφερε αποτέλεσμα», λέει ο κ. Αράπογλου. Ο ΣΥΡΙΖΑ ενισχύθηκε κυρίως από την πλήρη κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ, που συνέχισε να χάνει δυνάμεις και οι ψηφοφόροι του στο μεγάλο ποσοστό τους μετακινήθηκαν προς αυτό που θεώρησαν ότι έφερνε μια νέα προοπτική.
Υπάρχει περιθώριο να επαναληφθεί μια τόσο σημαντική ενίσχυση ποσοστών και τώρα; Το 17,5% της «γκρίζας ζώνης» δείχνει ότι αριθμητικά το περιθώριο υπάρχει. Βεβαίως παραμένει η ιδιαιτερότητα ότι αυτή η δεξαμενή ενισχύθηκε περισσότερο από την πλευρά της Ν.Δ.
