Ξεκίνησε τη ζωή της με ένα αβάσταχτο βάρος, ένα πένθος που βύθισε στη θλίψη την οικογένειά της. Εχασε τον αδελφό της σε τροχαίο, στα 8 του. «Σε ένα σπίτι που πενθεί, έχεις δύο επιλογές για να “αμυνθείς” στον πόνο, για να προχωρήσεις. Ή θα γίνεις η ψυχή της παρέας ή μένεις αθόρυβος. Εγώ επέλεξα το δεύτερο. Θυμάμαι τη μεγάλη αδελφή μου να διαβάζει στο δωμάτιό της και εγώ να παίζω μόνη στο δικό μου. Αργότερα στις δουλειές που πέρασα, πολλοί με χαρακτήριζαν silent partner. Ετσι αντιμετωπίζω τα δύσκολα. Κλείνομαι στον εαυτό μου, συγκεντρώνομαι, παίρνω δύναμη από αυτό και προχωρώ», λέει στην «Κ» η Ιωάννα Λυτρίβη, η γυναίκα που επελέγη από τον Κυριάκο Μητσοτάκη στην τέταρτη, και άρα εκλόγιμη, θέση για το ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Ν.Δ. στις επόμενες εθνικές εκλογές.
«Σε εσένα βλέπω μία νέα, σκληρά εργαζόμενη επιστήμονα, η οποία έχει πίστη στο κομμάτι της επαγγελματικής κατάρτισης, που θα είναι μία από τις προτεραιότητές μας την επόμενη τετραετία. Δεν θέλω να έχω ψηφοδέλτιο με σελέμπριτις», της είπε ο πρωθυπουργός όταν της ανακοίνωσε την απόφασή του να συμπεριληφθεί στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας.
Γεννήθηκε το 1982 στην Τρίπολη, με πατέρα αξιωματικό της Πολεμικής Αεροπορίας και μητέρα νοικοκυρά. Ανήκει, δηλαδή, στη γενιά του «κάτσε καλά, Γεράσιμε». Ηταν η φουρνιά των μαθητών λυκείου που το 2000 έδωσαν Πανελλαδικές Εξετάσεις με το σύστημα του τότε υπουργού Παιδείας, Γεράσιμου Αρσένη: εξετάσεις και στη Β΄ και στη Γ΄ Λυκείου σε όλα –συνολικά 14– τα μαθήματα του σχολείου.
Βέβαια, μάλλον την εξυπηρέτησε το σύστημα Αρσένη. «Μου άρεσαν πολύ τα Μαθηματικά, η Φυσική, η Χημεία, αλλά δεν είχα καθαρό τι ήθελα να σπουδάσω. Είπα τελικά να δηλώσω ένα αντικείμενο που το κάνω κέφι και επέλεξα… Φιλολογία λόγω της αγάπης μου στη γλωσσολογία. Ο μπαμπάς απογοητεύτηκε γιατί ήθελε να επιλέξω τη Νομική Αθηνών», θυμάται τώρα. Το 2000 λοιπόν εισήχθη στο τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών.
«Ναι, πέρασα και εγώ από φοιτητική παράταξη, τη ΔΑΠ-ΝΔΦΚ. Πιστεύω ότι οι παρατάξεις μπορεί να λειτουργήσουν ως φυτώριο ιδεών, ένα κανάλι ανατροφοδότησης της κεντρικής πολιτικής σκηνής με φρέσκες ιδέες νέων ανθρώπων, ιδέες out of the box. Ταυτόχρονα μπορεί να αποτελέσουν μέσο δικτύωσης και κοινωνικοποίησης στην πραγματική ζωή και όχι στην εικονική πραγματικότητα των social media και των chat rooms. Σε μια εποχή που οι νέοι βιώνουν έλλειμμα εκπροσώπησης, η συμμετοχή στα κοινά θα έπρεπε να ενισχύεται, μακριά ωστόσο από ακραίο λόγο μίσους, “ταμπέλες”, αντιλήψεις περιχαρακωμένες, ιδεολογήματα και δογματισμούς.
Οι ιδεολογίες δίνουν προσανατολισμό, ώθηση και όραμα, δεν πρέπει να μας αγκυλώνουν και τελικά να μας ακινητοποιούν» λέει, και το δύσπιστο βλέμμα μου για τα όσα υποστηρίζει της προκαλεί γέλιο. «Εμεινα για ένα εξάμηνο. Δεν συνέχισα γιατί μου ήταν πολύ δύσκολο να συνδυάσω τη φοίτηση με τη δουλειά και τη συμμετοχή στη ΔΑΠ. Ετρεχα αμέσως μετά τα μαθήματα στη σχολή, δούλευα σε φροντιστήριο το απόγευμα», εξηγεί. Κατά τη διάρκεια των φοιτητικών χρόνων, στο πλαίσιο του Erasmus, έκανε ένα εξάμηνο στο Πανεπιστήμιο του Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας, όπου εκπόνησε διπλωματική εργασία στη συγκριτική σύνταξη της γερμανικής και της ελληνικής γλώσσας.
Αλλά παρότι τα μαθήματα σε φροντιστήριο ήταν το βασικό μέσο βιοπορισμού, το επόμενο βήμα έδειξε την κατεύθυνση που θα έπαιρνε. Το θέμα του μεταπτυχιακού ήταν πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, ενώ συνέχισε με διδακτορικό στις πολιτικές εκπαίδευσης και κατάρτισης. Η «πολιτική» αρχίζει να επαναλαμβάνεται όλο και πιο συχνά στη ζωή της Ιωάννας Λυτρίβη. Παράλληλα με το διδακτορικό της δούλεψε ως υπεύθυνη σε κέντρο εκπαίδευσης ενηλίκων. «Οι πολιτικές διά βίου μάθησης είναι το πάθος μου. Είναι πολύ σημαντικό κομμάτι, γιατί βοηθάς ανθρώπους μη προνομιούχους –ανέργους, ανειδίκευτους– να σταθούν στα πόδια τους.
Με συγκινεί αυτό», λέει στην «Κ». «Η επαγγελματική κατάρτιση είναι το πλέον δυναμικό και διαρκώς μετεξελισσόμενο υποσύστημα των πολιτικών εκπαίδευσης και απασχόλησης και αφορά το σύνολο της παραγωγικής διαδικασίας – εργαζομένους, επαγγελματίες, επιχειρήσεις, ανέργους. Είναι η απάντηση στις αναφορές των επιχειρήσεων “δεν βρίσκω το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό”, των εργαζομένων “οι εργασίες που μου προσφέρονται και που εκτελώ είναι κατώτερες των προσόντων μου”, αλλά των ευάλωτων ομάδων περί ανισότητας στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Με εργαλείο την επαγγελματική κατάρτιση μπορούμε να συμβάλουμε στην άμβλυνση των ανισοτήτων».
Γεννήθηκε το 1982 και ανήκει στη γενιά του «κάτσε καλά, Γεράσιμε». Η αγάπη της για τη γλωσσολογία την οδήγησε στη Φιλολογία. «Ο μπαμπάς απογοητεύτηκε γιατί ήθελε να επιλέξω τη Νομική Αθηνών».
Αυτό που νομίζω πως περιγράφει την Ιωάννα Λυτρίβη είναι μια φράση της, σε μια στιγμή της κουβέντας που έδειχνε άνετη. «Από τα 18 μου δούλευα, όχι ότι η οικογένεια είχε μεγάλη ανάγκη – ούτε πλούσιοι ήμασταν βέβαια. Ομως έτσι νιώθω ανεξάρτητη. Με τη δουλειά μάλλον νιώθω ανεξάρτητη και δυνατή». Από όσες θέσεις έχει περάσει, όλοι παραδέχονται την εργατικότητά της. Θήτευσε ως επιστημονική σύμβουλος του κυβερνητικού εκπροσώπου Ηλία Μόσιαλου για ένα τρίμηνο το 2011 (Αύγουστος – Νοέμβριος, με πρωθυπουργό τον Γιώργο Παπανδρέου). Το συνοικέσιο έκανε ο καθηγητής της στο μεταπτυχιακό και το διδακτορικό της Νίκος Παπαδάκης, διευθυντής στο γραφείο του Μόσιαλου. «Θέλουν έναν άνθρωπο-κομάντο και αυτός είσαι εσύ. Ξέρω πως δουλεύεις», της είπε ο Παπαδάκης.
Μετά την πτώση της τότε κυβέρνησης ακολούθησαν μια θέση επιστημονικού συμβούλου δίπλα στον γενικό γραμματέα Μέσων Ενημέρωσης, τον αείμνηστο Δημήτρη Στεφάνου, και μια ανάλογη θέση στο υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης επί Κυριάκου Μητσοτάκη και Αντώνη Μανιτάκη, την πρώτη περίοδο των μνημονίων (30/7/2012 έως 25/1/2015). Ο συντονισμός και η παρακολούθηση των συστάσεων του ΟΟΣΑ για τη μείωση της γραφειοκρατίας σε 13 τομείς της ελληνικής οικονομίας ήταν ένα έργο που ανέλαβε η Ιωάννα Λυτρίβη και από κυβερνητικά στελέχη θεωρείται ότι η επιτυχία της έκανε τον Μητσοτάκη να την ξεχωρίσει.
Μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 και τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, η πείρα της στον αγώνα κατά της γραφειοκρατίας άνοιξε τη συνεργασία της με τη Νίκη Κεραμέως – τότε τομεάρχη διοικητικής μεταρρύθμισης και κατόπιν παιδείας της Ν.Δ.
Τέσσερα χρόνια μετά, το 2019 ο Κυριάκος Μητσοτάκης την κάλεσε και της είπε να θέσει υποψηφιότητα στην Αρκαδία. «Μα, πρόεδρε, δεν ξέρω το κόμμα, ξέρω το τεχνοκρατικό κομμάτι», του είπε. «Ο κόσμος έχει ανάγκη από το ήθος και το ύφος που κουβαλάς. Κάνε μια βουτιά στα βαθιά», περιγράφει σήμερα στην «Κ» την απάντηση του πρωθυπουργού. Ηρθε τρίτη, παρότι άπειρη και άγνωστη. Μετά τη νίκη της Ν.Δ. στις εκλογές του Ιουλίου του 2019, η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως την ενέταξε στον στενό κύκλο συνεργατών της και κατόπιν της ανέθεσε την ηγεσία του πολύπαθου Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Εβγαλε εις πέρας ένα δύσκολο έργο, παρότι ταλαιπωρήθηκε από ένα πρόβλημα υγείας, ευτυχώς αντιμετωπίσιμο.
Οπως λέει αποφασιστικά, «ο αγώνας ήταν μεγάλος. Είπα πως εάν καταφέρω αυτό, μπορώ να καταφέρω πολλά. Κλείστηκα στον εαυτό μου, πήρα δύναμη και προχώρησα. Είμαι καλά τώρα. Και δεν έχω σκεφθεί ποτέ “γιατί σε μένα;”».
