Σύμφωνα με το παλιό εκλογικό θέσφατο, οι καμπάνιες των κομμάτων έχουν μικρή επίδραση στο τελικό αποτέλεσμα, καθώς οι τάσεις που διαμορφώνονται μέσα στην τετραετία δεν μπορούν εύκολα να ανατραπούν σε μια εκστρατεία 30 ημερών, όσο σωστή και αν είναι.
Τα τελευταία χρόνια το θέσφατο αμφισβητείται καθώς η απορρύθμιση των κομματικών ταυτίσεων και η μεγαλύτερη μεταβλητότητα της ψήφου αυξάνουν τη σημασία των τελευταίων εκλογικών ημερών, άρα και των προεκλογικών εκστρατειών.
Στις προεκλογικές εκστρατείες των εκλογών της 21ης Μαΐου μοιάζει να επιβεβαιώνεται –πλην απροόπτου– το παλαιό θέσφατο. Οι καμπάνιες των κομμάτων δεν φαίνεται να ανατρέπουν μακροχρόνιες τάσεις, αλλά να τις ενισχύουν ή αποδυναμώνουν σε περιορισμένο βαθμό.
Οι καμπάνιες των περισσότερων κομμάτων ήταν αρκετά «επαγγελματικές» και σύγχρονες ως προς την αισθητική τους. Προσπάθησαν, δε, να επικοινωνήσουν με ευρύτερα ακροατήρια τόσο με εκτενή χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όσο και με την παρουσία κορυφαίων πολιτικών σε μη αμιγώς πολιτικές εκπομπές.
Η καμπάνια της Ν.Δ. ήταν εξαιρετικά πειθαρχημένη. Τόσο στο διαφημιστικό σκέλος της όσο και στις δημόσιες παρεμβάσεις της επαναλάμβανε τα ίδια επιχειρήματα. «Σταθερότητα», «δεν γυρίζουμε πίσω», «κάναμε πολλά βήματα», «θα κάνουμε ακόμα περισσότερα». Στρατηγικά ήταν ισορροπημένη ανάμεσα στην προβολή όσων θεωρεί ισχυρά σημεία της (ανάπτυξη, μείωση ανεργίας, ισχυροποίηση της χώρας, ψηφιοποίηση κράτους κ.ά.) και των υποσχέσεων για την επόμενη μέρα σε τομείς υψηλού ενδιαφέροντος, ενώ δεν έλειψε και η όποια αυτοκριτική.
Οι καμπάνιες των κομμάτων δεν φαίνεται να ανατρέπουν μακροχρόνιες τάσεις, αλλά να τις ενισχύουν ή αποδυναμώνουν σε περιορισμένο βαθμό.
Το πιο θετικό στοιχείο της καμπάνιας της Ν.Δ. ήταν η συνέπεια στα μηνύματά της και η επικέντρωση στα δικά της εκλογικά διλήμματα. Και το αναμφίβολα πιο ενδιαφέρον επικοινωνιακά, η παρουσία του κ. Μητσοτάκη στο TikTok. Οχι μόνο επειδή επικοινώνησε με το πιο νεανικό κοινό στο οποίο η Ν.Δ. υστερεί εκλογικά, αλλά επειδή το έκανε αποτελεσματικά. Το χιούμορ (συχνά αυτοσαρκαστικό), η άνεση του ιδίου, οι backstage ιστορίες και η εξαιρετική σκηνοθεσία των αναρτήσεών του βελτίωναν σημαντικά την εικόνα ενός πολιτικού με αντικειμενική δυσκολία στο να δημιουργεί προσωπικές ταυτίσεις.
Στον αντίποδα, η καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ, παρά τη σωστή στρατηγική στο διαφημιστικό σκέλος της, όπου επικέντρωσε σε ζητήματα «καθημερινότητας» και είχε ως πρωταγωνιστές όχι τον κ. Τσίπρα αλλά πολίτες από διάφορες κοινωνικές ομάδες, είχε μια βασική αδυναμία: δεν ήταν συνεπής στα μηνύματά της. Συχνά, ο δημόσιος λόγος του κόμματος δεν υποστήριζε το περιεχόμενο της διαφημιστικής του εκστρατείας και τα κεντρικά μηνύματά του («Δικαιοσύνη παντού»), αλλά εισήγε ζητήματα που μάλλον δημιουργούσαν συγχύσεις. Ενδεικτικά, ενώ τα σποτ του ΣΥΡΙΖΑ εστίαζαν σε ζητήματα όπως η ακρίβεια, η ανασφάλεια των δανειοληπτών, αλλά και τρωτά σημεία της κυβέρνησης, όπως η υπόθεση των τηλεφωνικών υποκλοπών, οι πολιτικές πρωτοβουλίες του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ άλλαζαν την ατζέντα της αναμέτρησης και μάλιστα με μηνύματα και σενάρια που δεν ήταν σταθερά. Τη μία θεωρούσαν δυνητικό σύμμαχο τον κ. Βαρουφάκη, την άλλη ότι «αυτοεξαιρέθηκε». Τη μία «καλόπιαναν» το ΠΑΣΟΚ, την άλλη άφηναν υπαινιγμούς σε βάρος του. Μετακινούμενος από την προοδευτική διακυβέρνηση στην «κυβέρνηση ανοχής» και από εκεί στην «κυβέρνηση ειδικού σκοπού» –και πάντα με την προϋπόθεση να είναι πρώτο κόμμα–, ο ΣΥΡΙΖΑ θόλωνε ο ίδιος το μήνυμά του. Οι δε οξύτατες προσωπικές επιθέσεις στον κ. Μητσοτάκη (συχνά με ρητορική και αισθητική δεκαετίας ’80), όχι μόνο έμοιαζαν αναντίστοιχες με το μάλλον υποτονικό κλίμα της προεκλογικής περιόδου, αλλά υπονόμευαν και την εμφανή και (στρατηγικά ορθή) προσπάθεια του κ. Τσίπρα να προβάλλει μια εικόνα πιο ήρεμη, ώριμη και μειλίχια σε σχέση με το παρελθόν.
Το ΠΑΣΟΚ κουβαλούσε σε όλη την προεκλογική περίοδο το άγχος του «βατραχιού» στον βάλτο με τα «βουβάλια». Και ενώ επί της ουσίας κράτησε αποστάσεις και από τους δύο μεγάλους, τηρώντας σκληρή αντικυβερνητική γραμμή αλλά και απορρίπτοντας ταυτόχρονα τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, υφολογικά φάνηκε να γέρνει περισσότερο προς τα αριστερά. Κάτι που ακόμα και αν εκφράζει τα στελέχη του, είναι αμφίβολο αν εκφράζει την εκλογική βάση του. Το ΠΑΣΟΚ επίσης αντιμετώπισε προβλήματα αναντιστοιχίας μεταξύ διαφημιστικής καμπάνιας και δημόσιου λόγου. Ενώ η καμπάνια του είχε προγραμματικό περιεχόμενο, ο δημόσιος λόγος των στελεχών του κατά κανόνα περιστράφηκε γύρω από τα ζητήματα της κυβερνησιμότητας και τον σχολιασμό της επικαιρότητας.
Τα τρία μικρότερα κόμματα του Κοινοβουλίου επικέντρωσαν στα πρόσωπα των αρχηγών τους. Το μεν ΚΚΕ, αν και δεν συνηθίζει να επενδύει και σε πρόσωπα, πέραν των κομματικών συμβόλων, αξιοποίησε επικοινωνιακά τον κ. Κουτσούμπα και διάφορες ατάκες του που έχουν γίνει viral. Για το ΜέΡΑ25 του κ. Βαρουφάκη, η δυναμική που φάνηκε να αποκτά μετά την τραγωδία στα Τέμπη δεν είχε συνέχεια, πιθανότατα επειδή δεν ανανέωσε την ατζέντα του αλλά επανήλθε στα μάλλον ξεπερασμένα ζητήματα του 2015. Ενώ ο κ. Βελόπουλος, με τον αέρα της καλής παρουσίας του στο debate των πολιτικών αρχηγών, επιχείρησε να εκφράσει τον χώρο στα δεξιά της Ν.Δ., κάτι όμως εξαιρετικά δύσκολο, λόγω του υπέρμετρου κατακερματισμού του.
Σε λίγες ώρες θα ξέρουμε αν οι εκλογές της 21ης Μαΐου θα είναι εκλογές ανατροπής (προβλέψεων και θεωριών) ή αν θα είναι εκλογές επιβεβαίωσης. Παγιωμένων τάσεων αλλά και του κλασικού κανόνα που λέει ότι τις εκλογές κερδίζει αυτός που εκπέμπει το πιο σωστό μήνυμα, με το σωστό ύφος, από τα κατάλληλα δίκτυα.
*Ο κ. Ευτύχης Βαρδουλάκης είναι σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας.
