Το ελληνικό κομματικό σύστημα δέχθηκε ισχυρούς κλυδωνισμούς μεσούσης της οικονομικής κρίσης. Το σήμα κατατεθέν του κομματικού συστήματος της Μεταπολίτευσης, που ήταν ο ισχυρός δικομματισμός, γνώρισε διαλυτικές τάσεις που απείλησαν τη λειτουργικότητά του και υπέσκαψαν την ποιότητα της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας. Στα ενδιαφέροντα γνωρίσματα της παρούσας εκλογικής αναμέτρησης ανήκει το γεγονός ότι παρότι το άθροισμα πρώτου και δεύτερου κόμματος δείχνει να συντηρεί τα εκλογικά ποσοστά που ο δικομματισμός είχε κατακτήσει στις εθνικές εκλογές του 2019, παρατηρείται ωστόσο μια ουσιώδης αλλαγή στην ισχύ των παραγόντων του δικομματισμού: η μεν Ν.Δ. συντηρεί με άνεση και με αυξητικές τάσεις τα –ούτως ή άλλως– υψηλά ποσοστά που είχε κατακτήσει στην προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ γνωρίζει σημαντική υποχώρηση και καταβύθιση στην εκλογική δύναμή του. Η ραγδαία υποχώρηση της εκλογικής δύναμης του ΣΥΡΙΖΑ είναι τέτοιας έκτασης που υποσκάπτει τη θέση του ως ενός κόμματος του δικομματισμού, το οποίο θα μπορεί πλέον στα ίσια να διεκδικεί την κυβερνητική εξουσία από τη Ν.Δ. Αυτό συνιστά μια ποιοτική μεταβολή σε ό,τι αφορά τους συσχετισμούς των μέχρι πρότινος παραγόντων της διακυβέρνησης, καθώς η μεν Ν.Δ. ισχυροποιείται, στο πλαίσιο όμως ενός κομματικού συστήματος με πιο εκτεταμένο κομματικό κατακερματισμό, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ αισθάνεται την πίεση του ΠΑΣΟΚ, με τη μεταξύ τους διαφορά να έχει συρρικνωθεί τόσο που να καθιστά τη θέση ανάμεσα στο νούμερο δύο και τρία στο κομματικό σύστημα ρευστή και μεταβαλλόμενη.
Το αποτέλεσμα των εκλογών της 21ης Μαΐου ανέδειξε ένα διαφορετικό προφίλ σε ό,τι αφορά το τρίτο κόμμα: ενώ στις εκλογές της Μεταπολίτευσης το τρίτο κόμμα είχε συνήθως γνωρίσματα ενός «παραταξιακού κόμματος» (wing party), στην τελευταία αναμέτρηση το τρίτο κόμμα, το ΠΑΣΟΚ, ενίσχυσε σημαντικά τα ποσοστά του προβάλλοντας το προφίλ ενός «κόμματος αρμού» (hinge party), το οποίο μπορεί να λειτουργήσει συνδετικά στο πλαίσιο του κομματικού συστήματος όχι μόνο συμβάλλοντας στη διακυβέρνηση της χώρας, αλλά και διεισδύοντας αμφίπλευρα στο εκλογικό κοινό των κομμάτων που το περιβάλλουν (ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ.).
Το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής λειτούργησε ως πολιτική ευκαιρία για περιθωριακά κόμματα της άκρας Δεξιάς και της άκρας Αριστεράς που διεκδίκησαν την είσοδό τους στη Βουλή. Ταυτοχρόνως υπέσκαψε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης που υπήρξε ο ιθύνων νους της επιλογής και ψήφισης της απλής αναλογικής από την προηγούμενη Βουλή.
Στα θετικά πρόσημα των εκλογών της 21ης Μαΐου ανήκει η συμμετοχή των Ελλήνων της διασποράς στην εκλογική διαδικασία και το υψηλό ποσοστό (σχεδόν 80%) προσέλευσης στις κάλπες όσων είχαν εγγραφεί στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους. Αρνητικό στοιχείο αποτελεί, ωστόσο, το γεγονός ότι η αυστηρότητα των προϋποθέσεων δεν επέτρεψε την εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους του μεγάλου αριθμού των ομογενών, ένα τμήμα από τους οποίους προσβλέπει στη συνδιαμόρφωση των πολιτικών συνθηκών για την επιστροφή του στη χώρα.
*Η κ. Βασιλική Γεωργιάδου είναι καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου, διευθύντρια Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ).
