Στη μια άκρη της, μερικά μόλις μέτρα από τη θάλασσα, ο μπρούντζινος ανδριάντας του Αριστοτέλη και στην άλλη, βορειότερα, μαρμάρινος εκείνος, του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ατενίζουν και οι δυο τους με θλίψη την έρημη τούτες τις προεκλογικές μέρες πλατεία Αριστοτέλους. Αλλες εποχές, όχι πολύ μακρινές, παραμονές εκλογών «η πλατεία ήταν γεμάτη» από οπαδούς των κομμάτων που έσπευδαν να τη γεμίσουν, για να στείλουν «σάλπισμα νίκης» απ’ τη Θεσσαλονίκη στην υπόλοιπη επικράτεια. Εδινε με τις συγκεντρώσεις και ομιλίες των κομματικών ηγετών τον τόνο, σε επικοινωνιακό επίπεδο, στις πολιτικές εξελίξεις. Κατά πολλούς ήταν το πρόκριμα των αποτελεσμάτων των εκλογικών αναμετρήσεων, δεδομένου ότι τότε δεν υπήρχαν οι δημοσκοπήσεις σε τέτοια έκταση. Η Αριστοτέλους ήταν η πλατεία που, όπως συνήθιζαν να λένε οι συγκεντρωσιάρχες των κομμάτων, «όποιος πολιτικός ηγέτης τη γεμίσει θα κερδίσει τις εκλογές». Και γι’ αυτό μετέφεραν με λεωφορεία και τρένα απ’ όλη την Ελλάδα κομματικούς χειροκροτητές και με αεροπλάνα από το εξωτερικό.
Μέρες νωρίτερα στρατοπέδευαν συνεργεία μηχανικών, τοπογράφων, κομματικών κομισάριων για να επιβλέψουν την επί χάρτου διάταξη του πλήθους, έτσι ώστε να τοποθετηθεί με τρόπο που να μεταδοθεί με τη βοήθεια του τηλεοπτικού φακού και του τεχνάσματος της σημαιούλας –«σχολή» Τάσου Μπιρσίμ– το μήνυμα ότι «η μάχη κρίθηκε ήδη από τη Θεσσαλονίκη».
Συγκεντρωσιάρχες, όπως οι Γιώργος Παναγιωτακόπουλος, Κίμωνας Κουλούρης, Θόδωρος Τσουκάτος (ΠΑΣΟΚ), Αντώνης Σγαρδέλης, Γιάννης Τουσιάκης, Ιάκωβος Φραντζής, Ανδρέας Παπαμιμίκος (Ν.Δ.) «ιερούργησαν» κατά καιρούς, μετατρέποντας την Αριστοτέλους σε βατήρα εκτόξευσης στα ύψη του κομματικού ενθουσιασμού.
Μέχρι και το γνωστό για την εγκράτειά του σε τέτοια ζητήματα ΚΚΕ είχε παρατάξει τον κόσμο του στην προεκλογική συγκέντρωση του Οκτωβρίου 1981, όταν έθετε στόχο του το 17%, χωροταξικά κατά τέτοιον τρόπο ώστε να νομιμοποιείται (;) ο «Ριζοσπάστης» της επομένης να γράψει ότι «βούλιαξε» η Αριστοτέλους από πλήθος 300.000 ανθρώπων. Εκτίμηση βεβαίως που απείχε παρασάγγας από την πραγματικότητα και για την οποία έγινε εκ των υστέρων αυτοκριτική στο κόμμα.
Τον πρώτο καιρό μετά τη Μεταπολίτευση οι πολιτικοί ηγέτες εκφωνούσαν τους λόγους από κάποιο μπαλκόνι, συνήθως του «Ηλέκτρα Παλλάς», όπου και διέμεναν. Με τον καιρό κατέβηκαν σε αυτοσχέδια εξέδρα στο πλακόστρωτο, για να είναι ο αρχηγός «ένα με τον λαό», κατά πώς θυμάται το τότε στέλεχος της ΕΔΗΝ, Γιώργος Σιδηρόπουλος, ότι είχε πει ο Γεώργιος Παπανδρέου, σε μια από τις μαχητικές συγκεντρώσεις της Ενωσης Κέντρου τη δεκαετία του ’60.
Στις ομιλίες των πολιτικών αρχηγών οι οπαδοί των κομμάτων έσπευδαν να τη γεμίσουν για να στείλουν «σάλπισμα νίκης» στην υπό- λοιπη επικράτεια.
Παραμονές των συγκεντρώσεων, η πλατεία, με επίκεντρο την εξέδρα, φρουρείτο από επίλεκτες κομματικές δυνάμεις, ώστε να αποτραπεί ενδεχόμενο σαμποτάζ του «εχθρού», ενώ τη φρούρηση του Ανδρέα Παπανδρέου, προ και μετά χούντας, αναλάμβαναν σκληροί «πρασινοφρουροί» και πρώην μέλη του ΠΑΚ ή στη Ν.Δ. ΟΝΝΕΔίτες και ομάδες νέων υψηλού κομματικού φρονήματος (Κένταυροι).
Ξαπλωμένος στον διάδρομο
Ο Κώστας Μαμέλης, πρώην γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ, αφηγήθηκε στην «Κ» την περίπτωση κατά την οποία νεαρό τότε στέλεχος του κόμματος, και βουλευτής αργότερα, ξάπλωσε και κοιμήθηκε τη νύχτα πριν από την ομιλία του Ανδρέα στον διάδρομο μπροστά στο δωμάτιό του, στο «Ηλέκτρα», για να τον προστατεύσει, παρά την παρουσία της αστυνομίας, από πιθανή δολοφονική επίθεση!
Η πλατεία Αριστοτέλους, τόσο κατά την ταραγμένη πολιτικά δεκαετία του ’60 όσο και κατά τη Μεταπολίτευση, γνώρισε ημέρες πολιτικής δόξας, που πιθανότατα δεν είχε φανταστεί ποτέ ο Γάλλος πολεοδόμος Ερνέστ Εμπράρ, ο οποίος τη σχεδίασε μετά την πυρκαγιά του 1917, με τρόπο που να εξυπηρετεί τις ανάγκες αναψυχής των Θεσσαλονικέων. Ο Γιώργος Σιδηρόπουλος θυμάται τη συγκέντρωση του Γεωργίου Παπανδρέου, που είχε προγραμματισθεί να γίνει τον Μάιο του 1967, παραμονές των εκλογών, πλην όμως πρόλαβαν οι συνταγματάρχες την 21η Απριλίου. «Είχαμε ετοιμάσει 40 λευκά άλογα να παραταχθούν με την έναρξη της ομιλίας κάτω από την εξέδρα απ’ όπου θα μιλούσε ο Γέρος και θα συμβόλιζαν τους σαράντα βουλευτές της Ενωσης Κέντρου που είχαν παραμείνει, κατά την αποστασία, πιστοί στον Γεώργιο Παπανδρέου», λέει.
Θα είχε να αφηγηθεί ατέλειωτες ιστορίες με τις οποίες η διαδρομή στον χρόνο την έζωσαν, αυτή η πλατεία, αν είχε λαλιά: μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις Γεωργίου και Ανδρέα Παπανδρέου, Κωνσταντίνου και (αργότερα) Κώστα Καραμανλή, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, τα ξεχειλίζοντα από εθνικό πάθος συλλαλητήρια για το Μακεδονικό. Και βεβαίως η περιβόητη λαοσύναξη για τις ταυτότητες, όπου ο τότε αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ανέβηκε στην εξέδρα κρατώντας το λάβαρο της Αγίας Λαύρας. Ηταν, κατά κοινή ομολογία όσων αργότερα αποτιμούσαν –όχι εν θερμώ– τα των συγκεντρώσεων, η μεγαλύτερη που έγινε ποτέ. Οταν οι ανοιχτές μεγάλες συγκεντρώσεις έπαυσαν να αποτελούν ισχυρό επικοινωνιακό όπλο των κομμάτων και το παιχνίδι πέρασε στα τηλεοπτικά πλατό, η λάμψη της Αριστοτέλους άρχισε να τρεμοσβήνει. Ισως η τελευταία φορά που απασχόλησε πολιτικά τη δημόσια σφαίρα ήταν τον Ιούνιο του 2011, όταν ο Μίκης Θεοδωράκης προχώρησε σε κατάληψη, μόνος αυτός, της πλατείας εξαιτίας της άρνησης του τότε δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη να την αναπλάσει με λουλούδια και παγκάκια.
Τώρα, παραμονές εκλογών, η πλατεία ήταν άδεια και ο Αριστοτέλης αναπολεί(;) τις καλές εποχές. Ενας (ακόμα) κύκλος της μεταπολεμικής πολιτικής διαδρομής πάει να κλείσει.
