Ενας από τους σοφότερους προέδρους των Ηνωμένων Πολιτειών είχε πει κάποτε ότι «οι αποφάσεις λαμβάνονται από αυτούς που εμφανίζονται», συμπυκνώνοντας όλους τους λόγους για τους οποίους κάποιος οφείλει να δίνει το «παρών» στις εκλογές. Εντάξει, στα αγγλικά ακούγεται ακόμη καλύτερο: «Decisions are made from those that show up». Εντάξει, δεν το είχε πει υπαρκτό πρόσωπο, αλλά ο Τζεντ Μπάρτλετ, ο Δημοκρατικός πρόεδρος της επικής σειράς «Δυτική Πτέρυγα» (τον είχε υποδυθεί μοναδικά ο Μάρτιν Σιν). Στην Ελλάδα του 2023, ο Ααρον Σόρκιν θα ‘χε κάψει το σενάριο.
«Ντροπή μου, ξέρω, αλλά είμαι στη θάλασσα», μου έστειλε η φίλη μου η Τάνια στις 4 μ.μ. της Κυριακής. Είχε πολλή ώρα μπροστά της και για να βουτήξει μία ακόμη φορά και για να επιστρέψει να ψηφίσει, αλλά δεν είχε σκοπό να το κουνήσει από την παραλία. Ηταν ο τελευταίος άνθρωπος που θα περίμενα να συμβάλει στο ποσοστό της αποχής. (Tο ποσοστό αποχής διαμορφώθηκε χθες στο 47,23%. Ψήφισαν 5.191.959, με τους εγγεγραμμένους στους εκλογικούς καταλόγους να είναι 9.838.479.) Eίναι βαθιά πολιτικοποιημένη, ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη αλλά, στα 46 της, και «πολύ κουρασμένη». «Είναι η πρώτη φορά που δεν ψηφίζω σε όλη μου τη ζωή», παραδέχεται.
«Ηδη από τις εκλογές του Μαΐου όμως ένιωθα ότι δεν θα άλλαζε τίποτα στη ζωή μου ό,τι κι αν έβγαινε στην κάλπη. Αντίθετα, θα άλλαζε η ζωή μου αν πήγαινα στη θάλασσα. Θεωρώ ότι πολύς κόσμος είναι σαν κι εμένα. Απείχε πολύς κόσμος που δουλεύει πολύ, που κάνει πολλά πράγματα και πιστεύει ότι δεν θα αλλάξει τίποτα ουσιαστικό από αυτές τις εκλογές». Μπορεί να μην τις αναζήτησε, αλλά οι ειδήσεις τη βρήκαν ακόμη και στη θάλασσα. «Τώρα που μου έστειλαν τα exit polls, βέβαια, και βλέπω ότι η Ακροδεξιά θερίζει, προβληματίζομαι».
Οι εκλογές βρήκαν τον 73χρονο κ. Λευτέρη με τη σύζυγό του στα Χανιά. Συνταξιούχοι, είχαν κλείσει εισιτήρια εδώ και καιρό για ολιγοήμερες διακοπές. «Δεν έχω ξαναχάσει εκλογές ή δημοψήφισμα ποτέ», λέει στην «Κ». «Οικογενειακή παράδοση αν θες. Η μητέρα μου ταξίδεψε από Ρόδο για να ψηφίσει “Οχι” στο δημοψήφισμα του Παπαδόπουλου! Οσο και να πεις, με πειράζει που δεν συμμετέχω, αλλά φαίνεται ότι δεν απασχόλησε τους αρμοδίους. Για παράδειγμα, τι γίνεται με τους εργαζομένους στον τουρισμό; Πάντως, ύστερα από κορωνοϊούς, πανδημίες, πολέμους κ.ο.κ., να έχω ακόμη έναν παράγοντα που θα ελέγχει τη ζωή μου, πάει πολύ».
Η Χαρά, 34, μου λέει ότι απείχε «συνειδητά και χωρίς ενοχές, αρνούμαι να ψηφίσω κάτι που δεν με εκφράζει», ενώ η Μαρία, στα 62, λέει ότι δεν πήγε να ψηφίσει από σκέτη αντίδραση: «Αλλά και γιατί δεν ήθελα να πάω θυμωμένη στην κάλπη και να ψηφίσω άλλο κόμμα από την αρχική επιλογή μου, του Μαΐου. Με εκνευρίζει η ιδέα να μας πηγαίνουν στην κάλπη έως ότου έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα!». Η Καλλιόπη, την ίδια ώρα, στα 55, επίσης, λέει ότι δεν της αρέσει να την εκβιάζουν και ότι δεν θέλει να υποχρεώνεται να επιλέξει ανάμεσα σε δύο κακά. «Θα αρχίσω να ψηφίζω όταν αρχίσει να προσμετρείται το λευκό», λέει σταράτα. Ο Κώστας δεν πήγε να ψηφίσει γιατί η διαφορά ήξερε ότι είναι πάνω από 20 μονάδες («αν και ήθελα να ψηφίσω ΠΑΣΟΚ»). «Περίμενα μικρότερη διαφορά για να μην υπάρχει αλαζονεία από τους κυβερνώντες για τα επόμενα 4 χρόνια. Βλέποντας αυτή την τεράστια διαφορά, υπάρχει απογοήτευση και βεβαιότητα ότι το αποτέλεσμα δεν θα αλλάξει». Απογοητευμένος και ο κ. Κωνσταντίνος, Ελληνοαμερικανός. «Συνειδητά δεν ψήφισα και τον Μάιο και σήμερα (σ.σ. χθες). Παραδόξως, ποτέ δεν έχασα ευκαιρία να ψηφίσω στις αμερικανικές εκλογές, ενώ στις ελληνικές συνειδητά απέχω. Ισως ο λόγος να είναι ότι η Ελλάδα πάντα με έκανε να αισθάνομαι ότι βρίσκομαι στο περιθώριο, ενώ η Αμερική με έκανε πάντα να αισθάνομαι ότι βρίσκομαι στο κέντρο των εξελίξεων. Αρνούμαι να στηρίξω με την ψήφο μου οποιοδήποτε κόμμα είναι κατά του διαλόγου και της συναίνεσης».
Στους περισσότερους, πάντως, αυτό που συνέβη χθες και τους εμπόδισε να ψηφίσουν λέγεται ζωή (όχι Κωνσταντοπούλου). «Ημουν όλη μέρα στους αγώνες τσιρλίντινγκ της κόρης μου στην Αθήνα και ψηφίζω Πάτρα», μου είπε η Ελευθερία. «Είναι οι πρώτες εκλογές στη ζωή μου που χάνω». Η 28χρονη Ρένα και το συνομήλικο αγόρι της δεν ψήφισαν λόγω διακοπών. «Τις είχαμε κλείσει από νωρίς, από τον Μάιο, με το σκεπτικό ότι αν γίνονταν δεύτερες εκλογές θα γίνονταν 2 Ιουλίου. Χάσαμε». Και η Δήμητρα ήθελε, αλλά το κορίτσι της είχε ένα προσωπικό πρόβλημα και κάθισε κοντά της. «Ηταν πιο σημαντικό».
Σύμφωνα με την ενημέρωση του γενικού γραμματέα Εσωτερικών και Οργάνωσης Μιχάλη Σταυριανουδάκη, η μεγαλύτερη συμμετοχή σημειώθηκε στον Β1 Βόρειο Τομέα Αθηνών (62,86%), ενώ χαμηλά κινήθηκε η συμμετοχή στην Κεφαλονιά (37,55%), στην Ευρυτανία (38,23%), στη Λακωνία (39,07%) και στη Φλώρινα (33%). Που δεν έχει και θάλασσα.
