Η από κάθε άποψη λανθασμένη και άκαιρη επιλογή για εφαρμογή απλής αναλογικής στις εκλογές της 21ης Μαΐου οδήγησε αναγκαστικά στις νέες εκλογές του Ιουνίου. Δεν αποφύγαμε, δηλαδή, το σύνδρομο των διπλών εκλογών που μονιμοποιήθηκε ως φαινόμενο σε όλα τα εκλογικά έτη μετά την οικονομική κρίση (2012, 2015, 2019, 2023). Βεβαίως, κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις ήταν διαφορετική και στις τρεις πρώτες υπήρχαν λόγοι που δικαιολογούσαν την επανάληψη εκλογών. Η πρόσφατη, όμως, θα μπορούσε και να χαρακτηριστεί αχρείαστη.
Ετσι φαίνεται να το αντιμετώπισε, άλλωστε, και το εκλογικό κοινό, το οποίο σε πολύ μεγάλο βαθμό «εξαφανίστηκε» από τις κάλπες. Ψήφισαν περίπου 800.000 λιγότεροι σε σχέση με τον Μάιο, οδηγώντας τελικά σε 5,215 εκατομμύρια έγκυρα ψηφοδέλτια, ουσιαστικά δηλαδή τον μικρότερο αριθμό που έχει καταγραφεί στις μεταπολιτευτικές βουλευτικές εκλογές. Τυπικά και μόνο πρέπει να αναφερθεί πως οι αριθμοί ήταν λίγο μικρότεροι στις πρώτες εκλογές του 1974 και σε εκείνες του 1977, με πολύ μικρότερο πληθυσμιακά εκλογικό σώμα και με το δικαίωμα ψήφου κατά τέσσερα έτη μεγαλύτερο από το σημερινό.
Δεν υπάρχει αμφιβολία επομένως ότι η μεγάλη αποχή αποτελεί το κυριότερο χαρακτηριστικό των εκλογών του Ιουνίου. Μόνο κάτω από αυτό το πρίσμα μπορούν να αξιολογηθούν οι υπόλοιπες βασικές διαπιστώσεις, όπως προκύπτουν από τα δεδομένα της κάλπης. Πρώτα απ’ όλα, εκ των πραγμάτων όλα τα κόμματα είχαν απώλεια σε αριθμό ψήφων (εκτός από τη Νίκη, που εμφανίζει αύξηση περίπου 20.000), ενώ καταγράφεται φυσικά και η εμφάνιση του νέου σχήματος Σπαρτιάτες με σχεδόν 242.000 ψήφους. Η Πλεύση, αντιθέτως, με απώλεια σχεδόν 5.000 ψήφων μπόρεσε, λόγω της νέας αριθμητικής, να ανεβάσει το ποσοστό της κατά 0,3% και να εισέλθει στη Βουλή για πρώτη φορά μαζί με τους δύο προηγούμενους σχηματισμούς.
Το γεγονός της εισόδου οκτώ κομμάτων στο Κοινοβούλιο αποτελεί προφανή συνέπεια της «χαλαρότητας» που επικράτησε τον Ιούνιο, αφού οι πρώτες εκλογές του Μαΐου είχαν ήδη δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση της Ν.Δ., έχοντας επίσης καθορίσει όλους τους βασικούς συσχετισμούς εκλογικής επιρροής με τη ραγδαία κυρίως απομείωση του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία συνεχίστηκε με νέα ποσοστιαία πτώση κατά 2,3%, έναντι οριακής πτώσης της Ν.Δ. κατά 0,2%. Είναι χαρακτηριστικό, δηλαδή, ότι τα δύο προπορευόμενα κόμματα δεν αύξησαν το ποσοστό τους, σε μια συνολικά πολύ μεγάλη διασπορά ψήφων από κόμμα σε κόμμα.
Η Ν.Δ. είχε τη μεγαλύτερη συσπείρωση (92%), έναντι 86% που εμφάνισε το ΠΑΣΟΚ, 84% ο ΣΥΡΙΖΑ, 83% το ΚΚΕ, 72% η Νίκη, 68% η Ελληνική Λύση, 64% το ΜέΡΑ25 και μόλις 61% η Πλεύση. Κανένα δηλαδή από τα μικρότερα κόμματα δεν κατάφερε να επανασυσπειρώσει τους προηγούμενους ψηφοφόρους του σε αξιόλογο βαθμό, έχοντας όμως τη δυνατότητα να εισπράττουν λίγο από παντού. Το πιο εντυπωσιακό εύρημα που προκύπτει από την ανάλυση των εκλογικών αποτελεσμάτων βρίσκεται στις μετακινήσεις που δομούν το ποσοστό του νέου σχήματος Σπαρτιάτες. Παρότι εισπράττουν και αυτοί λίγο από παντού (με διψήφια ποσοστά μετακίνησης στους ψηφοφόρους Νίκης, Ελ. Λύσης και Πλεύσης) δεν θα κατάφερναν να διαβούν το κατώφλι του 3% αν δεν ενισχύονταν από τον 1 στους 4 (23%) όσων είχαν ψηφίσει τον Μάιο διάφορα πολύ μικρά κόμματα και κυρίως αν δεν ήταν δεύτεροι σε δύναμη με 17% στην κρίσιμη ομάδα όσων δεν είχαν καν ψηφίσει τον Μάιο (ΔΨ) και αποτέλεσαν περίπου το 5% του σημερινού εκλογικού σώματος.
Με αυτά τα δεδομένα, είναι σαφές ότι η διασπορά ψήφων που έφεραν οι εκλογές του Ιουνίου δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να προσθέτει αστάθεια σε ένα ασταθές έτσι ή αλλιώς κομματικό σύστημα στο οποίο δεσπόζει ένα μόνο κόμμα. Είναι σαν να έχουμε γυρίσει στο 1977, όταν όμως διαμορφωνόταν πλέον το νέο μεταπολιτευτικό κομματικό σύστημα, ενώ σήμερα κανείς δεν βλέπει ορίζοντα.
* Ο κ. Πάνος Σταθόπουλος είναι διευθυντής Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής».
