Η Ελλάδα, κατά τα τελευταία χρόνια, κατέβαλε σοβαρή προσπάθεια να βελτιώσει την παρουσία της στην Αφρική. Επισκέψεις του υπουργού Εξωτερικών, συχνά για πρώτη φορά, σε χώρες της Δυτικής, Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιότερης Αφρικής, άνοιγμα πρεσβείας στο Ντακάρ της Σενεγάλης για καλύτερη κάλυψη Δ. Αφρικής και Σαχέλ, υποτροφίες φοίτησης σε ελληνικές παραγω-γικές σχολές, αρωγή σε θέματα νεότητας, αθλητισμού και θαλάσσιας ασφάλειας, υπογραφή δι-μερών συμφωνιών… Αυτές είναι ορισμένες μόνο δράσεις που είχαν στόχο τη βελτίωση των σχέσεών μας με τις χώρες της Αφρικής.
Γιατί έχει σημασία να βελτιώσουμε την παρουσία μας στην Αφρική; Γιατί το ειδικό βάρος της Αφρικής αυξάνεται. Η Αφρική είναι η δεύτερη ταχύτερα αναπτυσσόμενη ήπειρος στον κόσμο, ενώ, σταδιακά, πολλές οικονομίες διαφοροποιούνται πέραν του πρωτογενούς τομέα και των εξορύξεων. Είναι σημαντική πολιτικά. Επί παραδείγματι, μεγάλο μέρος των θεμάτων που απασχολούν το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο οποίο η χώρα μας φιλοδοξεί να θητεύσει την περίοδο 2025-26, αφορούν στην Αφρική. Στο τέλος του αιώνα, δε, το ένα τρίτο του πληθυσμού της Γης θα ζει στην Αφρική.
Η δημογραφία της Αφρικής, αν και η αύξηση του πληθυσμού επιβραδύνεται, αποτελεί μια τεράστια πρόκληση. Η μεταναστευτική πίεση, εντός και εκτός της ίδιας της ηπείρου, θα είναι σημαντική και η διεθνής κοινότητα οφείλει να συνεργαστεί για να τη διαχειριστεί. Η Αφρική θα είναι η πιο νεανική ήπειρος του πλανήτη αυτόν τον αιώνα, η μόνη νεανική ήπειρος σε έναν πλανήτη που γηράσκει. Η δημογραφία δεν αποτελεί τη μόνη, ούτε απαραιτήτως τη σημαντικότερη πρόκληση. Σημειώνονται, ιδίως, η επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης και μείωσης της φτώχειας μετά την πανδημία, η διευρυνόμενη παρουσία ισλαμιστών στο Σαχέλ, όπου καταγράφεται πλέον του 40% των τρομοκρατικών πράξεων στον πλανήτη, και η διενέργεια πραξικοπημάτων και αντισυνταγματικών κυβερνητικών μεταβολών που έβαλε τέρμα στη δημοκρατική πρόοδο των τελευταίων δεκαετιών. Προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν, πρωτίστως από τους ίδιους τους Αφρικανούς, όποτε απαιτείται με τη βοήθεια της διεθνούς κοινότητας. Η Αφρική έχει, τέλος, καταστεί πεδίο οικονομικού και γεωπολιτικού ανταγωνισμού ξένων δυνάμεων που δρουν συχνά, αλλά όχι πάντα, με καλές προθέσεις. Χαρακτηριστικές είναι οι συναντήσεις κορυφής που διοργανώνουν σωρεία δρώντων.
Στο όλο αυτό πλαίσιο είναι προς το συμφέρον μας να υπάρχει μια αξιόλογη ελληνική παρουσία στην περιοχή, βασισμένη και στα πλεονεκτήματα που μας δίνει η συμμετοχή μας στην Ε.Ε. και η απουσία αποικιακού παρελθόντος. Πολιτικά προέχουν η διατήρηση του καλού επιπέδου των σχέσεων και η εντατικοποίηση της συνεργασίας. Οικονομικά, η αύξηση του εμπορίου και η προώθηση της παρουσίας ελληνικών επιχειρήσεων σε τομείς όπως η ενέργεια και οι κατασκευές. Θα ήταν, επίσης, ευχής έργον αν μικρότερες επιχειρήσεις, με τη βοήθεια του ελληνο-αφρικανικού επιμελητηρίου και των λοιπών επιμελητηρίων και οργανώσεων, συνεργάζονταν προκειμένου να ξεπεράσουν το πρόβλημα που δημιουργεί το μικρό τους μέγεθος στην είσοδό τους σε νέες αγορές. Οι ελληνικές κοινότητες είναι, φυσικά, άλλος ένας σημαντικός παράγοντας και δίαυλος επαφών μεταξύ των λαών.
Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία και τη δυνατότητα –με επιμονή και υπομονή– να ενισχύσει το αποτύπωμά της σε μια ήπειρο που θα είναι όλο και πιο πολύ στο επίκεντρο των εξελίξεων.
Ο κ. Ευθύμιος Γεώργιος Κωστόπουλος είναι πρέσβης της Ελλάδας στο Ντακάρ, ειδικός απεσταλμένος του υπουργείου Εξωτερικών για το Σαχέλ.
