Το να κάνεις πολιτικές αναλύσεις την ώρα μιας εθνικής τραγωδίας είναι άχαρο. Ενίοτε και απεχθές, όταν στις αναλύσεις περισσεύουν το άγχος να κουκουλώσεις ευθύνες ή η χαιρεκακία και η σπουδή να κουνήσεις το δάχτυλο. Η διαχείριση όμως μιας δύσκολης συγκυρίας έχει αναπόφευκτα και την πολιτική της διάσταση και θα ήταν μάλλον αφελές να πιστεύουμε ότι αυτό δεν επηρεάζει τα εκάστοτε κέντρα λήψης αποφάσεων.
Στις πρώτες μετεκλογικές αναλύσεις μας είχαμε επισημάνει ότι ο εκλογικός θρίαμβος της Ν.Δ. και η κατάρρευση της αντιπολίτευσης έμοιαζαν με «δηλητηριασμένο δώρο», καθώς δημιουργούσαν έναν προφανή πολιτικό κίνδυνο. Η Ν.Δ. να μην αξιολογείται πλέον συγκρινόμενη με τους ανταγωνιστές της αλλά από τη διαχείριση των ζητημάτων και μόνο. Το να συγκρούεσαι με τους πολιτικούς αντιπάλους σου είναι κατά κανόνα ευκολότερο από το να συγκρούεσαι με τα προβλήματα, ειδικά σε μια εποχή αυξημένης αστάθειας, αλλά και αυξημένων προσδοκιών από τον διαχειριστή.
Οι τελευταίες εβδομάδες είναι πολύ δύσκολες για τη χώρα. Φυσικές καταστροφές με τραγικές ανθρώπινες απώλειες και βαρύ κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό αντίκτυπο, απαράδεκτα περιστατικά που καταδεικνύουν ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού, αλλά και εγκληματικές ενέργειες όπως αυτή στο λιμάνι του Πειραιά, έχουν επιβαρύνει πολύ την ατμόσφαιρα.
Η πλειονότητα του κόσμου δεν καταλογίζει πολιτικές ευθύνες για όλα τα παραπάνω, εξάλλου δεν είναι όλες οι περιπτώσεις το ίδιο. Μαζεύονται σκιές όμως. Και η πεποίθηση που είχε επικρατήσει ότι αφήσαμε πίσω την εποχή της κρίσης και ό,τι πλήγωσε την εθνική μας αυτοπεποίθηση, αμφισβητείται.
Αυτή η πεποίθηση ήταν το βασικό όχημα που οδήγησε τη Ν.∆. στον πρόσφατο εκλογικό της θρίαμβο. Η αίσθηση δηλαδή ότι παρά τα όποια επιμέρους λάθη, συνολικά, στη μεγάλη εικόνα, η κατάσταση βελτιώνεται. Οτι «κάτι γίνεται» και η πορεία αυτή αξίζει να συνεχιστεί. Ενώ παράλληλα, η στήριξη σε ευάλωτες ομάδες, η επίλυση κάποιων ζητημάτων, αλλά και η συντριπτική υπεροχή του πρωθυπουργού, έναντι των αντιπάλων του, στο πεδίο της διαχείρισης κρίσιμων ζητημάτων, δημιουργούσαν μια αίσθηση ασφάλειας σε ευρύτερα στρώματα.
Αυτή την αίσθηση, ότι «κάτι γίνεται», η αντιπολίτευση επιχειρούσε να την αποδομήσει με ένα λόγο υπέρμετρα αφοριστικό, ο οποίος δεν αντιστοιχούσε στην πραγματικότητα. Εξ ου και προέκυψε το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα. Σήμερα όμως μοιάζει να αμφισβητείται, όχι από την αντιπολίτευση πλέον, αλλά από την ίδια την πραγματικότητα, λόγω των όσων έχουν συμβεί το τελευταίο διάστημα. Και αυτό είναι πιθανόν να οδηγήσει όχι στην άμεση αλλαγή πολιτικών συσχετισμών –γι’ αυτό πρέπει να συντρέξουν πολλές προϋποθέσεις– αλλά σε μια συλλογική κατήφεια, σε μια συλλογική αμηχανία, η οποία σε πρώτη φάση πιθανόν θα αποτυπωθεί ως απογοήτευση έναντι όλων, μελλοντικά όμως κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα εκδηλωθεί πολιτικά.
Η κυβέρνηση –και ειδικά ο πρωθυπουργός– διαθέτει πολιτικό χρόνο αλλά και πολιτικό κεφάλαιο. Αν μάλιστα είναι αποτελεσματική η διαχείριση των ζημιών στις πληγείσες περιοχές και εμφανής η ενσυναίσθηση για όσα συμβαίνουν, μπορούν να το διατηρήσουν. Δεν θα ήταν εξάλλου η πρώτη φορά, παγκοσμίως, που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο, μια κυβέρνηση να βγει αλώβητη από τη διαχείριση μιας φυσικής καταστροφής. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι μετά τις πρώτες μέρες που κυριαρχούν η απόγνωση ή/και η οργή, ο κόσμος ψάχνει ποιος θα διορθώσει το πρόβλημα και όχι πάνω σε ποιον θα εκτονωθεί. Γι’ αυτό και είναι αφόρητα επιπόλαιες –εκτός από άχαρες– οι όποιες προβλέψεις για τις μελλοντικές πολιτικές εξελίξεις αυτή την ώρα.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η μεν κυβέρνηση θα πρέπει να δει πώς τα όσα συνέβησαν τις τελευταίες εβδομάδες δεν θα πλήξουν το βασικότερο στρατηγικό πλεονέκτημά της. Η δε αντιπολίτευση πώς δεν θα επαναλάβει τα δικά της λάθη. Και όλοι να αναθεωρήσουν κάποια πράγματα σε σχέση με τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού. Γιατί είναι πλέον προφανές ότι τόσο η χαλαρότητα στην πολιτική εποπτεία, που διαχέεται εν συνεχεία προς τα κάτω, όσο και ο υπερσυγκεντρωτισμός που οδηγεί επίσης σε αδράνεια άλλου τύπου, είναι κατάλοιπα ενός ξεπερασμένου κράτους.
Ο κ. Ευτύχης Βαρδουλάκης είναι σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας.
