Το πρωί της Δευτέρας, στα καφέ και στους δρόμους της πόλης, σε ταξί και χώρους δουλειάς, ένα ήταν το θέμα συζήτησης: ο Κασσελάκης. Χαμός. Αυτό είναι και το καλύτερο μέτρο της επιτυχίας του: για τους πάντες, ό,τι γνώμη κι αν έχουν, όλη η κουβέντα για τις εκλογές του ΣΥΡΙΖΑ αρχίζει και τελειώνει με το όνομά του.
Τι είναι εκείνο που έκανε 66.000 ανθρώπους να ψηφίσουν τον νέο, άγνωστο και λαμπερό υποψήφιο – πολλοί και πολλές από αυτούς καινούργιοι στη συριζαϊκή κάλπη; Τα επιτυχημένα βιντεάκια, η έφοδος στο Instagram και στο TikTok αποτελούν την περιγραφή και όχι την εξήγηση. Ναι, κάποιος τα βλέπει, του αρέσουν, τα μοιράζεται. Τι είναι όμως αυτό που του αρέσει και μάλιστα τον κινητοποιεί;
Πρώτα απ’ όλα, η εικόνα ενός νέου, επιτυχημένου και κομψού ανθρώπου που μιλάει απλά, γελαστά και όχι (παλαιο)κομματικά. Ακόμη και σημεία αδυναμίας, π.χ. να απαντάει με ελαφρότητα «δεν ξέρω» σε κρίσιμα ερωτήματα, φαντάζουν συμπαθή, δημιουργώντας οικειότητα στον «μέσο πολίτη». Η εμφάνιση επί σκηνής με τον σκύλο και τον σύντροφό του εκπέμπει ισχυρό μήνυμα αντικομφορμισμού. (Ανοίγοντας μια παρένθεση, η αποδοχή ενός γκέι υποψηφίου που εμφανίζεται ανοιχτά ως τέτοιος, αποτελεί δείκτη ωριμότητας της ελληνικής κοινωνίας. Και θλιβερή υπόμνηση του πόσο –αδίκως– ψοφοδεείς ήταν και είναι οι κυβερνήσεις που δεν τολμούν να προχωρήσουν στον πολιτικό γάμο και στην τεκνοθεσία.) Οπως έγραψε η πολιτικός επιστήμων Κατερίνα Λαμπρινού, ο Κασσελάκης έχει ξεκάθαρο θετικό στίγμα: «feel-good· απόλαυση. Ερχεται πρακτικά χωρίς θέσεις, ως αυτός που ζει τη ζωή του ριζοσπαστικά και τη φχαριστιέται: είτε τον χτυπά το “παραδικαστικό” είτε το παπούτσι του, είναι εξίσου εύκολο. […] To προσωπικό είναι πολιτικό, και η ηδονή αναπόσπαστο στοιχείο της πολιτικής ταυτότητας του 21ου αιώνα». Ως γνωστόν, το μέσον είναι το μήνυμα, αλλά εδώ έχουμε κάτι περισσότερο: τα παραπάνω δεν είναι απλώς περιτύλιγμα, αλλά περιεχόμενο, «content στην ιντερνετική ιδιόλεκτο», όπως έγραψε ο ιστορικός Χρήστος Τριανταφύλλου. Η εικόνα, που μπορεί να γεμίζει με μεταβαλλόμενες αντιφατικές έννοιες, είναι ουσία.
Πέραν αυτών, καθοριστικό ρόλο έπαιξε η προσδοκία ότι μπορεί να κερδίσει τον Μητσοτάκη. Με αυτή την έννοια ο «Στέφανος» έρχεται ως συνέχεια του Τσίπρα, αποτελώντας ενσάρκωση του νέου σωτήρα. Στην καμπάνια του, βάζοντας την άμαξα μπροστά από τα άλογα, μιλούσε ως επόμενος όχι μόνο αρχηγός, αλλά και πρωθυπουργός. Οι άνθρωποι κινητοποιούνται θετικά: το 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ νίκησε με σύνθημα «Η ελπίδα έρχεται». Για όσους και όσες ψήφισαν την προηγούμενη Κυριακή, πρώτιστο ζητούμενο είναι να φύγει ο Μητσοτάκης – και ο Κασσελάκης μπόρεσε να ενσαρκώσει τον πόθο αυτό.
Ο Στέφανος Κασσελάκης, παρά τη θετική αύρα που εκπέμπει, σηματοδοτεί μια αντιφατική συνύπαρξη πολλών αρνητικών, τόσο του νέου όσο και του παλιού: ο συνδυασμός εκτυφλωτικής ελαφρότητας, πολιτικής κενότητας και πασπαρτού θέσεων (αυτό είναι το νέο) συνδυάζεται με τη στήριξη από το «βαθύ κόμμα» (από Πολάκη, Γιώργο Τσίπρα και Τζάκρη, μέχρι τα νεοαυριανιστικά τρολ των σόσιαλ μίντια). Σε μια χώρα που βιώνει έντονη κρίση, στους θεσμούς, στις υποδομές και στον κοινωνικό ιστό, τα παραπάνω δεν προμηνύουν τίποτα καλό. Και το πρόβλημα θα οξυνθεί αν το πολιτικό κενό το καλύψουν οι αντιλήψεις του «βαθέος ΣΥΡΙΖΑ».
Ποια θα είναι η συνέχεια; Ο Κασσελάκης per se μπορεί να ξεφουσκώσει γρήγορα, αλλά οι επιπτώσεις του «φαινομένου Κασσελάκη» ταρακουνούν όλο το πολιτικό σύστημα. Οχι όμως, πιστεύω, στην κατεύθυνση της ενεργοποίησης των πολιτών και της μετακένωσης καινών ιδεών, αλλά της εκκένωσής του από περιεχόμενο, προς δόξαν όχι της κοινωνίας, αλλά της επικοινωνίας.
ΥΓ.: Τις μέρες που ανακοινώθηκε η υποψηφιότητα Κασσελάκη κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις το δοκίμιο του Μικαέλ Φεσέλ «Κόκκινα φανάρια. Η ηδονή και η Αριστερά» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας), με κεντρική θέση ότι η Αριστερά δεν πρέπει να ασπάζεται τον ασκητισμό, αλλά να επανασυνδεθεί με τις παραδόσεις που συναρθρώνουν ηδονή και χειραφέτηση. Το διάβασμά του, πέρα από απόλαυση, μας προσφέρει ωραίες ιδέες, ευρύνοντας τον ορίζοντα όσων συζητάμε.
Ο κ. Στρατής Μπουρνάζος είναι επιμελητής βιβλίων, ιστορικός.
