ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ακούστε το άρθρο
Βλέπω τρία κρίσιμα ερωτήματα μετά τις εκλογές στον ΣΥΡΙΖΑ και την εκλογή Κασσελάκη. Σε κανένα από αυτά δεν έχω απάντηση, μόνο μια προδιάθεση και σκέψεις.
Ερώτημα πρώτο. Η εκλογή ενός προσώπου με τα χαρακτηριστικά του νέου προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ αφορά μόνο το κόμμα αυτό ή διαχέεται ως τάση σε όλο τον πολιτικό ορίζοντα από την Αριστερά ώς τη Δεξιά; Αυτό ίσως είναι το πιο κρίσιμο ερώτημα για τους εκτός των τειχών ΣΥΡΙΖΑ και όχι μόνον. Πολλοί αναλυτές είχαν μιλήσει από τα πρώτα χρόνια των μνημονίων κιόλας για το ενδεχόμενο μπερλουσκονοποίησης της ελληνικής πολιτικής ζωής, δηλαδή της εμφάνισης πρωταγωνιστών εκτός πολιτικής πάνω στα ερείπια των παραδοσιακών πολιτικών ελίτ που ασθμαίνουν. Η πανουργία της Ιστορίας στην Ελλάδα είναι ότι αυτό ήρθε στην Αριστερά και όχι στη Δεξιά.
Γιατί άραγε; Κάνω τις ακόλουθες σκέψεις. Η πρώτη είναι ότι η δεξιά παράταξη και η Νέα Δημοκρατία ως κόμμα τα τελευταία χρόνια ήταν σε τελείως διαφορετική κατάσταση από τον ΣΥΡΙΖΑ. Η οργανωτική εξάρθρωση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ως προϊόν συνειδητής πολιτικής επιλογής της προηγούμενης ηγεσίας του, κατέστησε ευκολότερη την άλωση του κόμματος. Η δεύτερη σκέψη είναι πως η Δεξιά παράταξη είναι παραδοσιακά συμπαγέστερα συγκροτημένη από την Αριστερά στην Ελλάδα για ιστορικούς λόγους. Η πρόκληση διαχείρισης της εξουσίας για τον χώρο αυτόν είναι υπαρξιακή υπόθεση. Υπόθεση επιβίωσης. Η Αριστερά αντέχει χωρίς εξουσία. Η Δεξιά όχι. Τέλος, στη Ν.Δ., το έδαφος για ένα πρόσωπο σαν το νέο πρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ακόμη τόσο εύφορο, καθώς το «πνεύμα» της το κομίζει χωρίς προβλήματα και η παρούσα ηγετική ομάδα της Ν.Δ. Ο νυν πρόεδρος ΣΥΡΙΖΑ άνετα θα μπορούσε να βρίσκεται στο υπουργικό συμβούλιο της κυβέρνησης. Οχι;
Τα παραπάνω, ωστόσο, όσο κι αν ισχύουν, δεν αρκούν για εφησυχασμό εκτός ΣΥΡΙΖΑ. Είναι τέτοια η αποστροφή (των λαών, και επί του προκειμένου) του ελληνικού λαού εναντίον των παραδοσιακών πολιτικών ελίτ, ώστε τυφλά ζητούν κάτι νέο. Ο,τι νέο, αρκεί να ξεφορτωθούν το παλιό. Μήπως αυτό δεν ήταν ο Στέφανος Κασσελάκης; Νέο, λαμπερό, φρέσκο και κατά τα λοιπά νέο να ‘ναι κι ό,τι να ‘ναι…
Το δεύτερο ερώτημα, η έκβαση του οποίου επηρεάζει το πρώτο, είναι τι θα γίνει αν ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ εκλογικά πετύχει. Αν στις ευρωεκλογές λ.χ. το 23% της διαφοράς με τη Ν.Δ. το κάνει 13%. Τότε, και εκτός και εντός των τειχών του ΣΥΡΙΖΑ, τα πράγματα δυσκολεύουν. Η εσωκομματική αντιπολίτευση –οι πολιτικοί αντίπαλοι που θα έχουν μείνει στο κόμμα– θα έχουν ακόμη πιο δύσκολο έργο. Διότι, με την παρουσία τους θα έχουν ενισχύσει το αφήγημα της ενότητας και της επιστροφής στην επιτυχία σε ένα κόμμα που αποστρέφονται. Ενα κόμμα που δεν αντέχουν κι ούτε τους αντέχει. Την ίδια στιγμή, μια πιθανή εκλογική επιτυχία του νέου προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ θα κοιτάξει και δεξιά του ΣΥΡΙΖΑ με πρώτο το ΠΑΣΟΚ, του οποίου οι ψηφοφόροι δεν εμπνέονται ιδιαιτέρως από την ηγεσία τους.
Πολλοί αναλυτές είχαν μιλήσει από τα πρώτα χρόνια των μνημονίων κιόλας για το ενδεχόμενο μπερλουσκονοποίησης της πολιτικής ζωής. Η πανουργία της Ιστορίας είναι ότι αυτό ήρθε στην Αριστερά και όχι στη Δεξιά.
Το τρίτο ερώτημα είναι αν θα γίνει διάσπαση στον ΣΥΡΙΖΑ. Και αν ναι, με τι όρους και σε τι χρόνο. Αλλο ατομικές επιστολές παραίτησης νοσταλγικού περιεχομένου για την Αριστερά που μας άφησε και άλλο συντεταγμένες κινήσεις. Επειδή η Αριστερά ως πολιτικός χώρος είναι πολύ πιο προσκολλημένος σε αρχές και αξίες από ό,τι η Δεξιά, που είναι πιο πραγματιστική στην πρόκληση διαχείρισης της εξουσίας (με ό,τι αυτό σημαίνει), η λέξη «διάσπαση» στην Αριστερά είναι μεγάλο τραύμα.
Ωστόσο, υπάρχουν διασπάσεις και διασπάσεις. Διασπάσεις καταστροφής γι’ αυτούς που φεύγουν –βλέπε αυτήν του 2015–, υπάρχουν όμως και τομές ελπίδας που αφήνουν αποτύπωμα μακράς διαρκείας. Το 1968 γέννησε το ΚΚΕ εσωτερικού, ενώ το 1991 τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ, που με την παλιά φουρνιά του Εσωτερικού έφτασε να κυβερνήσει τη χώρα. Σκέφτομαι σήμερα έναντι άλλων τον Γιάννη Δραγασάκη, που έχασε το ’91 την ηγεσία του ΚΚΕ για δύο ψήφους αλλά σε μέσο χρόνο κέρδισε ένα κόμμα εξουσίας, να παρακολουθεί ενεός στην αποδρομή της πολιτικής του ζωής, τη νέα ηγεσία του κόμματος αυτού…
Ζούμε σημαντικές στιγμές. Ο ορισμός της Ιστορίας: πανούργα, μη προβλέψιμη. Και μάλιστα σε μια χώρα που διοικείται εμφατικώς αναποτελεσματικά σε συνθήκες εντεινόμενου εκφυλισμού. Το 2023 υπήρξε μια τέτοια χρονιά απρόβλεπτη, τα μαθήματα της οποίας σίγουρα θα διδάσκονται για καιρό στο μέλλον. Μέχρι την επόμενη χρονιά.
Ο κ. Δημήτρης Χριστόπουλος είναι κοσμήτωρ Σχολής Πολιτικών Επιστημών, καθηγητής Πολιτειολογίας Παντείου Πανεπιστημίου.
