«Κερδίσαμε σας λέω!». Η ώρα είναι μόλις 12 το μεσημέρι της δεύτερης Κυριακής των αυτοδιοικητικών εκλογών και στο στρατηγείο του Χάρη Δούκα, στην οδό Κολοκοτρώνη, επικρατεί κατήφεια. Τα πρώτα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών για τη συμμετοχή είναι αποκαρδιωτικά. Στο μυαλό όλων, η αποχή ευνοεί το φαβορί της κούρσας, δηλαδή τον Κώστα Μπακογιάννη. Οταν λοιπόν χτυπάει το τηλέφωνο και οι συνεργάτες του υποψήφιου δημάρχου ακούν τον Χάρη Δούκα να επαναλαμβάνει δυο-τρεις φορές τη λέξη «κερδίσαμε» με απόλυτη βεβαιότητα, μένουν άναυδοι. Οι λιγότερο ψύχραιμοι αναρωτιούνται για την πνευματική του διαύγεια. «Ισως να φταίει ο λίγος ύπνος, το άγχος, το στρες της ημέρας», μονολογούν ορισμένοι, αφού πρώτα έχουν ανταλλαχθεί κάποια βλέμματα ανησυχίας.
Οντως, ο Χάρης Δούκας δεν είχε κοιμηθεί πολύ το βράδυ του Σαββάτου. Ποιος να τον αδικήσει: δεν πέφτεις κάθε μέρα για ύπνο υποψήφιος δήμαρχος του μεγαλύτερου δήμου της χώρας. «Στις 7 το πρωί βρισκόταν ήδη στο πρώτο από τα 20 σχολικά συγκροτήματα-εκλογικά κέντρα που είχε σχεδιάσει να επισκεφθεί τη δεύτερη Κυριακή», αποκαλύπτει στην «Κ» ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του. «Ηταν μόνος του, ήθελε να έχει ο ίδιος μια εικόνα, τα περισσότερα σχολεία τα είχε επισκεφθεί και στον πρώτο γύρο, επομένως μπορούσε να συγκρίνει».
Οπως θα εξηγούσε ο ίδιος ο Δούκας αργότερα, αυτό που είχε προκαλέσει το γεμάτο αυτοπεποίθηση τηλεφώνημα των 12 ήταν η επαφή με τον κόσμο. Του χαμογελούσαν οι περισσότεροι από τους μισούς, του έκλειναν συνωμοτικά το μάτι («σε ψηφίσαμε»), έσπευδαν να του μιλήσουν. «Την πρώτη Κυριακή, οι περισσότεροι δεν τον αναγνώριζαν καν», θυμάται άνθρωπος που τον συνόδευσε σε μία από αυτές τις εξορμήσεις. «Ηταν ξεκάθαρο ότι το ντιμπέιτ είχε κάνει “δουλειά”», συνεχίζει. Και τι του έλεγε ο κόσμος; Ο ένας: «Εγώ είμαι Νέα Δημοκρατία, αλλά ήρθα να σε ψηφίσω από την Κηφισιά». Ο άλλος: «Είμαι ΚΚΕ, το ξέρω, υπάρχει μια γραμμή από το κόμμα, αλλά, κύριε Δούκα, εμείς είμαστε εδώ».
Οσο κυλούσαν οι ώρες και το φάντασμα της αποχής συνέχιζε να στοιχειώνει το ηθικό του επιτελείου του («τα νούμερα δεν βγαίνουν», του έλεγαν ξανά και ξανά για να τον… προσγειώσουν), ο Χάρης Δούκας όλο και πιο πολύ έμοιαζε σίγουρος γι’ αυτό που σε λίγο θα άφηνε την Ελλάδα με ανοιχτό το στόμα. Και όταν στις 6 το απόγευμα, μία ώρα πριν κλείσουν οι κάλπες, μπήκε ορμητικά στο γραφείο της Κολοκοτρώνη, οι συνεργάτες του τον υποδέχθηκαν με την ίδια επιφυλακτικότητα. Ο ίδιος, αν και αγαπούσε πάντα τα μαθηματικά, ήξερε μέσα του ότι αυτό που είχε δει με τα μάτια του ήταν κάτι που κανένας δημοσκόπος, κανένας αναλυτής, καμία μαθηματική ιδιοφυΐα δεν θα μπορούσε να εξηγήσει· εκτός αν έκανε τον γύρο των σχολείων του Δήμου Αθηναίων όπως είχε κάνει αυτός. «Παιδιά, έχουμε κερδίσει. Το εκλογικό σώμα είναι άλλο από την πρώτη Κυριακή, τα νούμερα που μου δείχνετε δεν αντιστοιχούν σε αυτό που είδα εκεί έξω». Αυτό που είχε «δει» ο Δούκας «εκεί έξω» ήταν ότι ένας σεβαστός αριθμός ψηφοφόρων του Μπακογιάννη έδειχνε να μην έχει προσέλθει στις δεύτερες κάλπες. «Αντιθέτως, βλέπω ανθρώπους αποφασισμένους να μας ψηφίσουν. Και μάλιστα, έψαχναν να με βρουν για να μου το πουν. Κερδίσαμε σας λέω!».
Ξαφνικά, σκοτεινιάζει
Αντί, όμως, με τα πρώτα ανεπίσημα αποτελέσματα ο ενθουσιασμός του Χάρη Δούκα να απογειωθεί, κάτι σκοτείνιασε στο βλέμμα του. «Τι τρέχει;», αναρωτήθηκαν στο γραφείο. «Ξαφνικά ο Χάρης έδειχνε συνοφρυωμένος, σαν να ήξερε κάτι που δεν ξέραμε οι υπόλοιποι», θυμάται ένας από τους εθελοντές της καμπάνιας. Ηταν η στιγμή που ο Δούκας συνειδητοποιούσε τι είχε συμβεί. Θα ήταν ο επόμενος δήμαρχος Αθηναίων. Το βάρος της ευθύνης τον είχε καταβάλει. Το τηλέφωνό του χτυπούσε ασταμάτητα, δεν απαντούσε σχεδόν σε κανέναν και δέκα λεπτά μετά τις 7 αποφάσισε να φύγει με τους δύο πιο στενούς συνεργάτες του για την “κρυψώνα”, ένα μικρό, ταλαιπωρημένο γραφείο υπεράνω πάσης υποψίας, κοντά στην Ακαδημίας. Ηθελε ηρεμία και αυτοσυγκέντρωση. Εκεί έβαλε τις σκέψεις του σε μία τάξη, εκεί έγραψε δύο πράγματα για το τι θα έλεγε αργότερα μπροστά στις κάμερες, εκεί δέχθηκε το «πολύ ζεστό τηλεφώνημα του Κώστα» (Μπακογιάννη), εκεί πρόλαβε να συζητήσει με αυτούς τους δύο πολύ δικούς του ανθρώπους για την «επόμενη μέρα».
Μάλλον ΠΑΟ παρά ΠΑΣΟΚ
Τίποτα μέχρι το 2015 δεν προμήνυε αυτό που έγινε την περασμένη Κυριακή. Η σχέση του Χάρη Δούκα με την πολιτική ήταν πρακτικά ανύπαρκτη σε όλη την ανήλικη και στο μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του· κι αν η Φώφη Γεννηματά δεν αναζητούσε νέα πρόσωπα για την τεκμηρίωση των προγραμματικών θέσεων του Κινήματος Αλλαγής, ο Χάρης Δούκας δεν θα περνούσε ποτέ το κατώφλι της Χαριλάου Τρικούπη. Αν είχε ένα πάθος ο νέος δήμαρχος της Αθήνας, αυτό ήταν ο Παναθηναϊκός και καθόλου το ΠΑΣΟΚ, παρότι το σπίτι είχε αρκετά στενή σχέση με την πολιτική (και με το «Κίνημα») αφού ο πατέρας του, καθηγητής Φυσικής, διετέλεσε πρόεδρος της ΟΛΜΕ.
«Τώρα μου έχει κολλήσει να αλλάξω την Αθήνα και αυτά που έχω δεσμευθεί θέλω να τα κάνω. Από την ώρα που κατάλαβα τι έχει συμβεί την Κυριακή, κοιμάμαι και ξυπνάω με το “πώς”».
Στο Πανεπιστήμιο (τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών ΑΠΘ) ήταν σαν ρομπότ, περνούσε το ένα μάθημα πίσω από το άλλο. «Του άρεσε το διάβασμα χωρίς να είναι “σπασίκλας”», θυμάται ένας παλιός του συμμαθητής από τα χρόνια του σχολείου. «Το απολυτήριο του Χάρη στο Γυμνάσιο ήταν ένα στρογγυλό 20άρι, κάτι που οι καθηγητές έβλεπαν πολύ σπάνια. Ταυτόχρονα ήταν πολύ κοινωνικός και πολύ… Παναθηναϊκός». Αγαπάει, όντως, πολύ το ποδόσφαιρο (και όχι ιδιαίτερα το μπάσκετ), πηγαίνει «Λεωφόρο» (τελευταία φορά στο φετινό ντέρμπι με ΑΕΚ), όπου συνειδητά απέφυγε κάθε δημοσιότητα που θα μπορούσε να εκληφθεί ως ψηφοθηρική εκμετάλλευση του οπαδικού αισθήματος.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης είχε «ανακαλύψει» τον αθόρυβο αλλά πολύ παραγωγικό Χάρη Δούκα από τα χρόνια της αείμνηστης Φώφης, η οποία εν τω μεταξύ τον είχε προαγάγει σε τομεάρχη Ενέργειας του ΠΑΣΟΚ. Με αυτήν την ιδιότητα ο Δούκας έκανε όνομα μέσα στο κόμμα, ετοιμάζοντας δύο εμβληματικές προτάσεις νόμου για τη μεταλιγνιτική Ελλάδα και τον κλιματικό νόμο. «Και οι δύο αξιοποιήθηκαν από την κυβέρνηση Μητσοτάκη», μου επισημαίνει με νόημα στέλεχος του ΠΑΣΟΚ. Και με αυτήν την ευκαιρία ο συνομιλητής μου σπεύδει να με «προειδοποιήσει» για κάτι που πολλοί σκέφτηκαν το βράδυ της δεύτερης Κυριακής: καλός, ευγενής, συμπαθής, άξιος επιστήμονας ο νέος δήμαρχος, αλλά κάνει για τη δουλειά; Ή μήπως η Αθήνα βρεθεί ξανά μπροστά σε έναν καλών προθέσεων ακαδημαϊκό της Κεντροαριστεράς, που θα πελαγώσει μπροστά στα προβλήματα και θα αναπτύσσει τις δικές του ωραίες θεωρίες αντί να παίρνει αποφάσεις και να δίνει λύσεις; «Οσοι ξέρουν τον Χάρη γνωρίζουν πολύ καλά ότι και ως καθηγητής δεν είναι καθόλου της θεωρίας», επιμένει ο άνθρωπος με τον οποίο μιλάω. Στον ίδιο αρέσει να λέει ότι «στο πανεπιστήμιο δεν αμπελοφιλοσοφούμε περί κλιματικής αλλαγής, λύνουμε πραγματικά προβλήματα».
«Ενα χαρακτηριστικό που έχω είναι ότι αν μου κολλήσει κάτι, γίνομαι εμμονικός να το κάνω. Και τώρα μου έχει κολλήσει να αλλάξω την Αθήνα και αυτά που έχω δεσμευθεί θέλω να τα κάνω. Από την ώρα που κατάλαβα τι έχει συμβεί την Κυριακή, κοιμάμαι και ξυπνάω με το “πώς”», έλεγε σε μια συντροφιά το μεσημέρι της Πέμπτης στη στοά του «Κεντρικόν».
Του έκοψε ταρίφα
Το ξεκίνημα της καμπάνιας, μέσα στον Αύγουστο, ήταν παραπάνω από «μουδιασμένο». Ο στόχος ήταν φυσικά ο δεύτερος γύρος, αλλά υπήρχε μεγάλο πρόβλημα αναγνωρισιμότητας. «Εμπαινα σε ταξί, ρωτούσα τι βλέπουν για τις εκλογές και μου έλεγαν: “Φίλε, μην το ψάχνεις, Μπακογιάννης, αυτός θα βγει”. Δεν υπήρχε ενθουσιασμός αλλά μια αίσθηση μοιρολατρίας και ματαίωσης. Αυτόν τον τοίχο έπρεπε να σπάσω», έλεγε στις αρχές Σεπτεμβρίου στους συνεργάτες του. Χώρος για προβολή και δημοσιότητα δεν υπήρχε, τον είχαν υπερκαλύψει οι πλημμύρες και οι εκλογές του ΣΥΡΙΖΑ. Οσο κι αν το κόμμα αλλά και δικοί του άνθρωποι τον προέτρεπαν να δεχθεί προκλήσεις από εκπομπές της μεσημεριανής και ψυχαγωγικής ζώνης «για να τον γνωρίσει ο κόσμος», ο ίδιος επέμενε να μην πάει σε καμία. «Αυτή ήταν η πρώτη μου νίκη», τους έλεγε μετά.
Η δεύτερη ήταν ο δεύτερος γύρος. Μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου, στις λίγες δημοσκοπήσεις που έβλεπαν το φως της δημοσιότητας, ήταν κολλημένος στην τρίτη θέση πίσω από Μπακογιάννη και Ζαχαριάδη. Το πρώτο ρήγμα ήταν μια έρευνα κοινής γνώμης (Good Affairs, 7-12/9) που δείχνει για πρώτη φορά ότι αν υπάρχει κάποιος που μπορεί να κερδίσει τον Μπακογιάννη σε δεύτερο γύρο, είναι ο Δούκας. «Αυτό άλλαξε όλη την ψυχολογία του ιδίου και του επιτελείου του. Από εκείνο το σημείο βγαίνει και λέει «ψηφίστε με για να κερδίσω τον Μπακογιάννη». Και του… βγαίνει. Περνάει στον δεύτερο γύρο με περισσότερο άγχος απ’ όσο φάνηκε προς τα έξω. «Κάποια στιγμή, η διαφορά με τον Ζαχαριάδη έπεσε και στις 100 ψήφους κι εκεί πραγματικά μας έζωσαν τα φίδια».
Αλλαγή κλίματος
Φυσικά, ο δεύτερος μεγάλος σταθμός ήταν το ντιμπέιτ που είχε ζητήσει ο ίδιος ο Μπακογιάννης. «Μετά το ντιμπέιτ, το κλίμα ήταν εντελώς άλλο», ομολογούσε στους συνεργάτες του. «Πέμπτη και Παρασκευή, γυρνώντας όπως κάθε μέρα τους δρόμους με ήξεραν όλοι – και οι ταξιτζήδες. Εμπαινα σε ταξί και η πρώτη κουβέντα ήταν “θα κερδίσουμε τον Μπακογιάννη;”. Ρωτάω κάποιον “τι χρωστάω;” και μου λέει “μια σέλφι και καθάρισες”… Μέχρι χθες δεν με ήξεραν. Οι συγκεντρώσεις μας είχαν πολύ περισσότερο κόσμο. Ακουγες “πάμε να δούμε αυτόν που ήταν χθες στην τηλεόραση”. Παρασκευή, πια, αισθάνομαι ότι έχει ανατραπεί όλο το σενάριο. Ημασταν μπροστά, αλλά δεν μπορούσαμε να το πούμε ούτε στους ίδιους μας τους εαυτούς».
