ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Αν κάτι θετικό προκύπτει από την 141 σελίδων έκθεση προόδου 2023 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία είναι οι διαρκώς βελτιούμενες σχέσεις με την Ελλάδα μετά τους σεισμούς του περασμένου Φεβρουαρίου, καθώς η συνολική εικόνα συνοψίζεται στην εισαγωγή που σημειώνει ότι η Αγκυρα «συνέχισε να απομακρύνεται από την Ε.Ε. και δεν ανέστρεψε την αρνητική τάση σε σχέση με τις μεταρρυθμίσεις, παρά τις επανειλημμένες δηλώσεις της περί δέσμευσής της για προσχώρηση στην Ενωση».
Οσο για την έτερη γείτονα της Ελλάδας, την Αλβανία, που άνοιξε τις ενταξιακές της διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. το 2022, η Κομισιόν «βλέπει» αποφασιστικότητα να εφαρμόσει τις απαιτούμενες ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις και σχετική πρόοδο, ωστόσο τα Τίρανα καλούνται να προχωρήσουν σε περαιτέρω προσπάθειες αναφορικά με την «ελευθερία της έκφρασης, θέματα μειονοτήτων και περιουσιακά δικαιώματα, όπως επίσης και σε βασικούς τομείς του κράτους δικαίου, όπως η καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος».
Η έκθεση, μάλιστα, κάνει ειδική αναφορά –αν και όχι ονομαστικά– στην υπόθεση του εκλεγμένου δημάρχου Χειμάρρας Φρέντι Μπελέρη, στο κεφάλαιο των σχέσεων καλής γειτονίας και συγκεκριμένα στις σχέσεις της Αλβανίας με την Ελλάδα, όπου σημειώνεται ότι «η προφυλάκιση ενός νεοεκλεγμένου δημάρχου ελληνικής καταγωγής, ο οποίος συνελήφθη την παραμονή των τοπικών εκλογών και του οποίου η δίκη ξεκίνησε στις 14 Σεπτεμβρίου με την κατηγορία της εξαγοράς ψήφων, έχει προκαλέσει διμερείς εντάσεις και εγείρει σοβαρές ανησυχίες». Η έκθεση, παράλληλα, τονίζει ότι «τα αιτήματά του να του χορηγηθεί ειδική άδεια για να μπορέσει να ορκιστεί έχουν απορριφθεί και το Ανώτατο Δικαστήριο αναμένεται να συζητήσει για την ανάθεση της σχετικής προσφυγής σε δικαστήριο».
Στην ίδια παράγραφο τονίζεται, εξάλλου, ότι οι «σχέσεις με την Ελλάδα συνολικά παρέμειναν καλές, με συνεχείς πολιτικές επαφές», ωστόσο υπογραμμίζεται ότι «τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας, ιδίως τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, παραμένουν αντικείμενο διαφοράς στις διμερείς σχέσεις». Στα «θετικά» της έκθεσης, η Αλβανία επικροτείται από την Κομισιόν καθώς διατήρησε «το ρεκόρ πλήρους ευθυγράμμισης» με την κοινή εξωτερική και πολιτική ασφάλειας της Ε.Ε., ενώ τα Τίρανα έχουν προωθήσει στο επίκεντρο των νομοθετικών τους πρωτοβουλιών και του πολιτικού σχεδιασμού τις απαιτούμενες ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις.
Για την Τουρκία σημειώνεται πως «συνέχισε να απομακρύνεται από την Ε.Ε.», με την επισήμανση πως οι σχέσεις με την Ελλάδα βαίνουν βελτιούμενες.
Η Τουρκία
Αντιθέτως, για την Τουρκία ενώ χαρακτηρίζεται «κορυφαίος εταίρος» της Ε.Ε., η Κομισιόν καταγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση της χώρας σε ό,τι αφορά την ανταπόκρισή της στα προαπαιτούμενα για οποιαδήποτε πρόοδο στη διαπραγματευτική διαδικασία ένταξης (σεβασμός κράτους δικαίου, ανθρώπινα δικαιώματα, ελευθερίες κτλ.), ενώ δίνεται έμφαση στη μη επίλυση του Κυπριακού αλλά και στην «κατ’ επανάληψη» υποστήριξη λύσης «δύο κρατών στην Κύπρο» σε αντίθεση με τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.
Οσον αφορά τις σχέσεις καλής γειτονίας και την περιφερειακή συνεργασία γίνεται ειδική αναφορά στη βελτίωση των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας μετά τους σεισμούς του Φεβρουαρίου του 2023 και τη μείωση των παραβιάσεων του εναέριου χώρου και χωρικών υδάτων της Ελλάδας, στον πολιτικό διάλογο μεταξύ των δύο χωρών, αλλά και στο επικείμενο Ανώτατο Συμβούλιο Ελλάδας – Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη.
Σε σχέση με το μεταναστευτικό, η Τουρκία καλείται να τηρήσει τις δεσμεύσεις της στη βάση της δήλωσης του 2016, ωστόσο σημειώνεται πως η τήρηση της συμφωνίας επανεισδοχής «προς όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.» συνεχίζει να εκκρεμεί.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον προκαλεί η αναφορά στη στάση της Τουρκίας στην κρίση στη Μέση Ανατολή, αλλά και στη συνεχιζόμενη έλλειψη συντονισμού με την κοινή εξωτερική και πολιτική ασφάλειας της Ε.Ε. ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη μη ευθυγράμμισή της με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αλλά και της ρητορικής της υπέρ της τρομοκρατικής ομάδας Χαμάς. Οι αναφορές πάντως προϊδεάζουν για την προσέγγιση της ειδικής έκθεσης που ετοιμάζουν ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ και η Κομισιόν για το σύνολο των σχέσεων Ε.Ε. – Τουρκίας, που θα δημοσιευθεί εντός Νοεμβρίου.
Η έκθεση προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Αγκυρας: «Η συνεχιζόμενη, άδικη και προκατειλημμένη προσέγγιση της Ε.Ε. απέναντι στη χώρα μας είναι ανησυχητική για το μέλλον της ηπείρου μας, η οποία αντιμετωπίζει πολλές απειλές», αναφέρεται σε ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ. Σχολιάζοντας τις αναφορές της έκθεσης στο Αιγαίο και στην Κύπρο, στην ανακοίνωση τονίζεται ότι «όπως πάντα αντικατοπτρίζει τις παράνομες, μη ρεαλιστικές και μαξιμαλιστικές θέσεις των Ελλήνων/Κυπρίων».
