Τα συμβάντα στη σύνοδο της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ το Σαββατοκύριακο 11 και 12 Νοεμβρίου είναι γνωστά και έχουν προκαλέσει πολλά σχόλια.
Βρισκόμαστε μπροστά στις διαδικασίες αλλαγής ηγεσίας, η οποία, συνήθως αν δεν είναι μεταβατική και στο προϋπάρχον πλαίσιο, πρέπει να έχει τις διαστάσεις δημιουργίας νέου κόμματος. Αυτό σήμαινε και η εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη το 2016 και αυτές τις διαστάσεις είχε. Αυτή η διαδικασία έχει σπασμούς και πόνους που φαίνεται ότι στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι κατά πολύ εντονότεροι από ό,τι στη Ν.Δ., εξαιτίας άλλωστε και της πολύ διαφορετικής δομής και φύσης των δύο κομμάτων. Το στοίχημα βέβαια είναι ανοιχτό, μπορεί να κερδηθεί, μπορεί όμως και να χαθεί. Εξαρτάται από τη στρατηγική του νέου ηγέτη, και με ποια υλικά θα φτιάξει το νέο κόμμα. Ως προς το πρώτο, ενώ υπήρξε στρατηγική στην κατάκτηση της πλειοψηφίας, δεν φαίνεται να υπάρχει ως προς την εξασφάλιση συναίνεσης. Ως προς τα συστατικά για το νέο κόμμα, είναι πολύ στενή η βάση που απέμεινε μετά τις αποχωρήσεις το Σάββατο.
Από όσα σχόλια γράφτηκαν στα ΜΜΕ, βρήκα ως το πιο μεστό το λιτό σημείωμα του βιβλιοκριτικού Μανώλη Πιμπλή (Εφ. Συντακτών 13/11). Από δω οι οπαδοί από κει οι διανοούμενοι, γράφει ο Πιμπλής. Και υπενθυμίζει ότι ο Μητσοτάκης κέρδισε γιατί πήρε τους διανοούμενους, ενώ ο Κασσελάκης φαίνεται να προσελκύει τους οπαδούς αλλά να αποξενώνει τους διανοούμενους. Ενδιαφέρουσα η σύγκριση του διανοούμενου (με την ευρεία έννοια) με το λαϊκό κοινό. Στις πολιτικές συμπεριφορές δεν είναι ομότροπα. Εντούτοις, αν και μικρότερο σε μέγεθος το πρώτο, έχει μεγαλύτερο βάρος στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.
Αυτή η διάκριση μου θύμισε συζητήσεις στην Ιταλία το 1979/80, όταν ως νεαρός ερευνητής εκεί, και για να αποκτήσω κάποια γείωση με την κοινωνία, παρακολουθούσα την τοπική οργάνωση του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος στο Campo de’ Fiori στη Ρώμη. Γραμματέας ήταν ο Achille Ochetto, επικεφαλής του PCI στα 1985-1991. «Κακώς, έλεγαν, είχε γίνει η διάσπαση του 1968 στην Ελλάδα και έφυγαν οι διανοούμενοι, αφήνοντας τους οπαδούς στο ΚΚΕ. Γιατί το ΚΚΕ συνέχιζε να έχει επιρροή, ενώ το ΚΚΕ Εσωτερικού φυτοζωούσε, και πότε έμπαινε, πότε όχι στη Βουλή. Και εμείς είχαμε σκληροπυρηνικούς αλλά δεν φύγαμε, επιμείναμε». Δεν είχα ακούσει στην Ελλάδα την άποψη αυτή ποτέ. Ισως οι Ιταλοί δεν γνώριζαν τόσο καλά την ελληνική πραγματικότητα, και να μη γινόταν διαφορετικά. Ισως όμως και στην Ελλάδα η στρατηγική να μη βλέπει μακριά και καθαρά. Να επηρεάζεται από συναισθηματισμούς.
Τα κόμματα πάντως μοιάζουν με κελύφη. Μπορούν να αποκτήσουν νέους ενοίκους, να ευδοκιμήσουν ή να αποτύχουν. Νέα κελύφη όμως πρέπει να συντρέξουν ειδικές συνθήκες, που θα επηρεάσουν συνολικά το πολιτικό σύστημα, για να δημιουργηθούν.
* Ο κ. Αντώνης Λιάκος είναι ομότιμος καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
