Προς το τέλος της ομιλίας του Στέφανου Κασσελάκη στην Κεντρική Επιτροπή υπάρχει μια φαινομενικά άβολη στιγμή κατά την οποία ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να μιλάει για τον εαυτό του. Στην πραγματικότητα, καταφεύγει στον τρίτο ενικό για να παρακάμψει τις παρεμβολές μιας λαλίστατης συντρόφου του από το κομματικό ακροατήριο της μεγάλης αίθουσας του President που τον διακόπτει. «Ο πρόεδρος», λέει ο Στέφανος Κασσελάκης, «μιλάει για τον στενό του κύκλο και λέει ότι όχι μόνο δεν υπάρχει, ότι όχι μόνο δεν τον φτιάχνεις σε ενάμιση μήνα, αλλά και ότι δεν φτιάχνεις στενό κύκλο όταν δεν θέλεις να έχεις στενό κύκλο».
Είναι ένα μικρό, αθώο ψέμα στην προσπάθειά του να υπογραμμίσει ότι το κόμμα είναι πλέον ανοιχτό σε όλους, ανεξαρτήτως τοποθέτησης στην εσωκομματική διαδικασία του Σεπτεμβρίου. Ολοι οι πρόεδροι έχουν «στενό κύκλο», πόσο μάλλον ο ίδιος, που ακριβώς επειδή είχε ένα ολιγομελές, έμπιστο και ιδιαίτερα ευέλικτο επιτελείο συνεργατών, πιστώνεται το πιο γρήγορο, το πιο αποτελεσματικό, το πιο εξωφρενικό «ριφιφί» πολιτικού κόμματος εξουσίας στη σύγχρονη ελληνική Ιστορία.
Σχεδόν δύο μήνες μετά τον εσωκομματικό θρίαμβο της 24ης Σεπτεμβρίου, μπορεί η ζωή του Στέφανου Κασσελάκη να έχει γυρίσει δέκα φορές ανάποδα (έγινε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, παντρεύτηκε, μετακόμισε από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα), αλλά ο βασικός πυρήνας των ανθρώπων που εμπιστεύεται τυφλά παραμένει λίγο-πολύ ο ίδιος. Αν και δίνει την εντύπωση προσωπικότητας ιδιαίτερα ανοικτής κοινωνικά (και έτσι είναι), ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είναι μάλλον επιφυλακτικός για να καλωσορίσει νέα μέλη στο δικό του, στενό κλαμπ. Ισως γιατί κατά βάθος ξέρει πολύ καλά πόσο ευάλωτος εξακολουθεί να είναι πολιτικά.
Ο δικηγόρος και διευθυντής του πολιτικού του γραφείου Μανώλης Καπνισάκης παραμένει ο νούμερo ένα «δικός του άνθρωπος», ενώ ξεχωριστή σχέση έχει χτίσει με τον στιχουργό και προσωπικό του οπαδό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης Νίκο Μωραΐτη. Ο Μάρκος Χατζησάββας, πρώην υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου του Παύλου Πολάκη, είναι επίσης αναντικατάστατο μέλος της ομάδας. Ο ίδιος ο Παύλος Πολάκης, η Δώρα Αυγέρη, η Θεοδώρα Τζάκρη, ο Πέτρος Παππάς, ο Γιώργος Τσίπρας και ο ναύαρχος Αποστολάκης εξακολουθούν να είναι οι πιο πιστοί σύμμαχοί του μέσα στο κόμμα.
Τεχνοκράτες με ψυχή
Ως εν δυνάμει «νέα είσοδος» θα μπορούσε να καταγραφεί η Διάνα Βουτυράκου, «ανακάλυψη» του Αλέξη Τσίπρα, που ο Στέφανος Κασσελάκης έχρισε τον Οκτώβριο συντονίστρια των νέων think tanks του κόμματος. Αν και η νεότατη Ελληνίδα επιστήμων ρομποτικής με εξειδίκευση στη ρομποτική χειρουργική υποστήριξε προεκλογικά την Εφη Αχτσιόγλου, συνυπέγραψε το αιχμηρό κείμενο της άτυπης τάσης του Διονύση Τεμπονέρα και έχει ταχθεί κατά των διαγραφών, ο Στέφανος Κασσελάκης βλέπει σε αυτήν το νέο πρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ. «Ψάχνει αγωνιωδώς για τεχνοκράτες με αριστερή ψυχή», λέει στην «Κ» κομματικό στέλεχος με μεγάλη εμπειρία που δεν έχει λάβει (μέχρι τώρα, τουλάχιστον) ενεργό μέρος στον εμφύλιο της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Εξίσου πολύ καλή σχέση έχει χτίσει και με τον καθηγητή Νίκο Φαραντούρη. «Ο Στέφανος είναι πολιτικά πολύ πιο κοντά στη Διάνα και στον Νίκο παρά στον Πολάκη», συμπληρώνει.
Το πόσος Πολάκης υπάρχει στο σημερινό μείγμα του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα ερώτημα που για τους εκτός ΣΥΡΙΖΑ δείχνει να έχει εύκολη απάντηση, ωστόσο για τους «εντός των τειχών» υπάρχει αρκετή δόση μυστηρίου. «Η ιδέα ότι ο Κασσελάκης είναι μια μαριονέτα στα χέρια του Πολάκη δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα», επιμένουν άνθρωποι μέσα από την Κουμουνδούρου. «Ο Πολάκης δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για στρατηγική, επομένως ούτε επιθυμεί ούτε μπορεί να κινήσει τα νήματα στο παρασκήνιο. Από αυτήν την άποψη ο πρόεδρος ακούει πολύ περισσότερο τον Καπνισάκη ή τον Μωραΐτη. Ομως, αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι ο Καπνισάκης είναι δεξί χέρι του Πολάκη, δηλαδή έχει γαλουχηθεί στο συγκρουσιακό κλίμα του πρώην υπουργού, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί βλέπουμε μεγάλες δόσεις Πολάκη στις πρωτοβουλίες Κασσελάκη».
«Η ιδέα ότι ο Κασσελάκης είναι μια μαριονέτα στα χέρια του Πολάκη δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα», επιμένουν άνθρωποι μέσα από την Κουμουνδούρου. «Ο Πολάκης δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για στρατηγική».
Ετσι, ενώ όλοι είδαν τον αψύ Κρητικό πίσω από την προαναγγελία δημοψηφίσματος, άπαντες από τον στενό κύκλο του προέδρου το χρεώνουν στον ίδιο τον Κασσελάκη. Και μας αφηγούνται το χρονικό της: «Ηταν εκνευρισμένος με τα μέλη της Επιτροπής Δεοντολογίας, καθώς τους καταλόγιζε σκόπιμη κωλυσιεργία για το θέμα των διαγραφών και είχε ζητήσει από τις αρχές της εβδομάδας εναλλακτικές προτάσεις έτσι ώστε να τελειώνει με το ζήτημα μια ώρα νωρίτερα. Οταν το μεσημέρι της Τετάρτης του είπαν μέσα από το κόμμα ότι το Καταστατικό δίνει αυτή τη δυνατότητα συνεννοήθηκε σε συνθήκες απόλυτης μυστικότητας με την ομάδα του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να γυριστεί άμεσα το βίντεο που ανέβηκε στον λογαριασμό του στο Facebook το πρωί της Παρασκευής, αφήνοντας έκπληκτους και ορισμένους από τους πιο στενούς συνεργάτες του.
Αυτή είναι μία ακόμη ιδιομορφία του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί ο Στέφανος Κασσελάκης. Το επιτελείο του εργάζεται εκτός κομματικών γραφείων. «Πόσοι ήξεραν μέσα από την Κουμουνδούρου για το δημοψήφισμα πριν ανέβει η προεδρική ανάρτηση στο Διαδίκτυο;», ρωτάω συνομιλητή μου με κομματικά ένσημα πολλών ετών μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ. «Μπορεί και κανένας», είναι η ψύχραιμη απάντησή του. Αυτό το ιδιότυπο outsourcing κάνει εντελώς απρόβλεπτο κάθε προγραμματισμό για την επόμενη μέρα. «Εχει μια ενέργεια πρωτόγνωρη και είναι γεμάτος ιδέες. Την ημέρα που ανακοίνωσε την πρόθεση για δημοψήφισμα, είχε ξεκινήσει από τις 6 το πρωί για περιοδεία στην Πελοπόννησο χωρίς να ειδοποιηθεί κανένας από το Οργανωτικό ή τις κατά τόπου Νομαρχιακές, επέστρεψε στην Αθήνα στις 5 το απόγευμα και αναρωτιόταν πού αλλού θα μπορούσαν να πάνε. Εμείς κοιταζόμασταν απορημένοι και κατάκοποι. Κάπως έτσι προέκυψε η επίσκεψη σε Χαϊδάρι και Αιγάλεω και το φαγητό στο Περιστέρι αργότερα το βράδυ».
Το κρύο αίμα
Η εσωτερική ένταση που γεννάει καταδρομικές περιοδείες, παρορμητικές ιδέες και εσωκομματικά δράματα δεν εγκατέλειψε τον Στέφανο Κασσελάκη ούτε στην παρθενική του ομιλία στο κορυφαίο κομματικό όργανο του ΣΥΡΙΖΑ, την Κεντρική Επιτροπή. Κανείς (πάλι) δεν περίμενε μια τόσο εμπρηστική παρέμβαση που πάλι μέσα κι έξω από το κόμμα έσπευσαν να χρεώσουν στον Πολάκη και στον Μωραΐτη: στον πρώτο ως πνεύμα, στον δεύτερο ως γραφή. «Η ομιλία ήταν Κασσελάκης», επιμένει συνεργάτης του. «Στον Στέφανο δεν αρέσουν οι κομματικές τυπικότητες και οι ψεύτικες αβρότητες που κρύβουν τα προβλήματα ή τις διαφωνίες κάτω από το χαλί. Σε αυτό είναι 100% Αμερικανός, θέλει ξεκάθαρα λόγια, ξεκάθαρο τοπίο για να προχωρήσει. Θέλει να ξέρει ποιους έχει μαζί του και ποιους όχι». Αλλά το καλύτερο το έμπειρο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ το αφήνει για το τέλος: «Λίγοι μπορούν να διακρίνουν πίσω από το αστραφτερό χαμόγελο το κρύο αίμα».
Τα πιο σκληρά αποσπάσματα της ομιλίας του στην Κεντρική Επιτροπή («τέλος η καμαρίλα και η κομματίλα», «πολιτική του Pummaro», «5η φάλαγγα της Ν.Δ.») φάνηκε να τα διαβάζει από το κείμενο που είχε μπροστά του. Και είναι δύσκολο ένας Ελληνας της Διασποράς που λείπει από τη χώρα από τα 14 του να έχει τόσο έντονες αναμνήσεις από μια σάλτσα ντομάτας που να τις ενσωματώνει με τέτοια άνεση σε μία από τις παρθενικές του πολιτικές ομιλίες. Ολοι, αμέσως, σκέφτηκαν τον Νίκο Μωραΐτη, ο ίδιος το αρνείται· λέει, μάλιστα, στους δικούς του ανθρώπους ότι έχει συναντήσει τον Κασσελάκη μόλις δύο φορές. «Οπως όλοι οι πρόεδροι κομμάτων ενσωματώνουν λέξεις ή φράσεις ή ιδέες κοντινών συνεργατών τους, έτσι και ο νέος πρόεδρος “δανείζεται”, φαντάζομαι, αντίστοιχες σκέψεις των ανθρώπων που εμπιστεύεται», είναι η εύστοχη «ντρίπλα» του συνομιλητή μου μέσα από την Κουμουνδούρου.
Κέρδισε τους σταρ
Αν πάντως ο Στέφανος Κασσελάκης έχει χάσει όλη την ιντελιγκέντσια του κόμματος, φαίνεται ότι κερδίζει σταδιακά όλες τις κραταιές φιγούρες του καλλιτεχνικού συριζαϊκού μικρόκοσμου. Ο Λάκης Λαζόπουλος και ο Σταμάτης Κραουνάκης («από τη στιγμή που πήρε πλειοψηφία, βουλώστε το και βοηθήστε τον») είναι οι πλέον δημοφιλείς περιπτώσεις, με τον Λαζόπουλο να ξιφουλκεί ανοικτά κατά των εσωκομματικών αντιπάλων του νέου προέδρου: «Διαγραφή με τα χίλια, χωρίς πολλά πολλά λόγια, απλά. Δεν θες, όπως λέει και μια ψυχή, “στην ευχή της Παναγίας και στον διάολο”», δήλωσε πρόσφατα στο προσωπικό του podcast. Πάντως ούτε ο Λαζόπουλος ούτε ο Κραουνάκης αποτελούν μέλη της «αυλής» του νέου προέδρου. Αν υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής σε αυτή την άτυπη καλλιτεχνική συμμαχία, είναι η απόλυτη ταύτιση με τον αρχηγό, όπως συνέβαινε και με τον Αλέξη Τσίπρα· ένα είδος μεταφερόμενης προσωπολατρίας από μεσσία σε μεσσία.
Ετερος προσωπικός οπαδός του Αλέξη Τσίπρα (και τώρα του Στέφανου Κασσελάκη), πάλι από τον καλλιτεχνικό χώρο, ο οποίος θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του, προτιμά να δώσει ένα χρησμό για τον νέο ηγέτη: «Ο Κασσελάκης έχει μια αποφασιστικότητα που οι αντίπαλοί του έχουν υποτιμήσει και ορισμένοι εξ αυτών τη βρίσκουν ήδη απέναντί τους, αλλά και μεγάλα πολιτικά κενά που τα έχει υποτιμήσει ο ίδιος και επίσης θα τα βρει μπροστά του. Ιδωμεν».
Συνεντεύξεις στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ
Της Ηλιάνας Μάγρα
Γιατί φεύγω από τον ΣΥΡΙΖΑ
Πέτρος Καλκανδής, πρώην μέλος Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ
Οργανώθηκα στην Αριστερά το 2000, με τη Νεολαία Συνασπισμού. Τότε γραμματέας ήταν ο Αλέξης Τσίπρας – θέλαμε να δώσουμε το στίγμα για μια πιο κινηματική, πιο ριζοσπαστική Αριστερά στον Συνασπισμό. Η συμμετοχή μου στον Συνασπισμό και στον ΣΥΡΙΖΑ με διαμόρφωσε, και με οδήγησε να σπουδάσω. Στη Νεολαία, ήμουν στο κεντρικό συμβούλιο από το 2001. Στην Κεντρική Επιτροπή
του κόμματος ήμουν από το 2007 έως την προηγούμενη εβδομάδα – μιλάμε για όλη μου τη ζωή.
Προφανώς, η απόφαση να φύγω από το κόμμα ήταν πολύ δύσκολη. Νιώθω, όμως, ότι δεν έχω περιθώριο να παραμείνω. Νομίζω ότι ο προβληματισμός για την πορεία του κόμματος ξεκίνησε μετά
την ήττα του 2019 – θα έπρεπε να είχε αλλάξει πολιτικό στίγμα ο ΣΥΡΙΖΑ, έλειπε η ατζέντα της καθημερινότητας.
Το τελικό χτύπημα έγινε τώρα. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η ομιλία του Στέφανου Κασσελάκη στον ΣΕΒ – εκεί κατάλαβα ότι μάλλον δεν μπορώ να μείνω, γιατί πιστεύω κάτι άλλο. Μου είναι δύσκολο ότι αυτό που δεν πιστεύω πια είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, πιστεύω όμως στον κόσμο. Δεν φεύγω σαν εχθρός. Το κόμμα δεν είναι ιδιοκτησία, μου λείπουν οι άνθρωποι. Προσωπικά νιώθω καλά γιατί δεν άλλαξα, δεν μετακινήθηκα πολιτικά. Σύμπτωμα της κατάστασης του ΣΥΡΙΖΑ είναι η εκλογή Κασσελάκη. Τώρα ο στόχος είναι να χτίσουμε ξανά. Να δημιουργηθεί μια νέα πολιτική ατζέντα, που θα αφορά ζωτικά
ζητήματα του σήμερα.
Γιατί μένω στον ΣΥΡΙΖΑ
Φωτεινή Κούβελα, μέλος Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ
Εντάχθηκα φοιτήτρια στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, μετά στον Συνασπισμό, μετά κάναμε τον ΣΥΡΙΖΑ – είμαι στην Αριστερά 45 χρόνια. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σήμερα ένα διαφορετικό κόμμα από ό,τι ήταν, έχει εξελιχθεί, έχουμε ανοίξει περισσότερο. Οι εσωκομματικές εκλογές δημιούργησαν εσωστρέφεια, αλλά είχαμε την ξαφνική χαρά, την έκπληξη της συμμετοχής καινούργιων μελών, πέραν των παλιών φίλων, στην ανάδειξη του προέδρου.
Σε καμία περίπτωση δεν σκέφτομαι να φύγω – η εκλογή του προέδρου ήταν αποτέλεσμα μιας
δημοκρατικής διαδικασίας, κι από το πρώτο βράδυ έβγαιναν στελέχη και απαξίωναν τη συλλογική προσπάθεια· αυτά δεν δικαιολογούνται από αριστερούς ανθρώπους, από δημοκράτες, δεν μπορείς να εκτοξεύεις κατηγορίες ότι είναι «φυτευτός» ο νέος πρόεδρος. Είναι νέο πρόσωπο, δεν τον ξέρουμε, αλλά κανένας δεν είχε αντίρρηση μέχρι που βγήκε πρόεδρος. Σήμερα φαίνεται ότι υπήρχε άλλο σχέδιο, να φτιάξουν ένα καινούργιο κόμμα.
Εχουμε ζήσει διασπάσεις και άλλες φορές, αλλά προχωρήσαμε. Ο ΣΥΡΙΖΑ με εκφράζει ακόμη.
Εχουμε να διορθώσουμε πολλά θέματα, αλλά έχουμε ανοίξει τον διάλογο και αυτό με καθιστά αισιόδοξη ότι θα τα καταφέρουμε.
Θα μείνω εδώ, να δώσουμε τη μάχη για τη σύγχρονη Αριστερά – δεν υπάρχει άλλο κόμμα που
μπορεί να καλύψει το κενό που καλύπτει ο ΣΥΡΙΖΑ στην κοινωνία. Δεν μου έχει περάσει καν από το μυαλό να φύγω.
