Στη μακρά πορεία διεργασιών, ρήξεων και διασπάσεων στην Αριστερά, ο πολιτικός «πρόγονος» του ΣΥΡΙΖΑ, ο Συνασπισμός της Αριστεράς, υπήρξε προϊόν εργώδους διαδικασίας διαβουλεύσεων, που έφεραν το 1989 κάτω από την κοινή «στέγη» του Συνασπισμού το ΚΚΕ και την ΕΑΡ. Το πολλά υποσχόμενο εκείνο σχήμα, που από πολλούς θεωρήθηκε ως ένα πρώτο βήμα μετάβασης της ελληνικής Αριστεράς στη νέα εποχή, δεν επιβεβαίωσε τις προσδοκίες. Τον Ιούνιο του 1991 το ΚΚΕ αποχωρεί από τον Συνασπισμό και παράλληλα αποχωρούν από αυτό αρκετά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, ανάμεσά τους οι Μαρία Δαμανάκη, Γιάννης Δραγασάκης, Παναγιώτης Λαφαζάνης, που επιλέγουν τον Συνασπισμό.
Από τις ζυμώσεις που ακολούθησαν στον χώρο των προοδευτικών δυνάμεων προέκυψε το 2004 ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, ως ένα εκλογικό σχήμα κάτω από το οποίο συγκεντρώθηκαν μια σειρά πολιτικών φορέων. Το 2008, στο 5ο συνέδριο του Συνασπισμού, που ήταν η μεγαλύτερη συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ, εξελέγη πρόεδρος ο Αλέξης Τσίπρας. Το 2010, στο 6ο συνέδριο του Συνασπισμού, ήρθε η διάσπαση της Ανανεωτικής Πτέρυγας, με επικεφαλής τον Φώτη Κουβέλη, ο οποίος είχε ζητήσει την αποχώρηση του Συνασπισμού από τον ΣΥΡΙΖΑ. Από αυτή τη διάσπαση γεννήθηκε η ΔΗΜΑΡ, η οποία συμμετείχε στην κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου το 2012. Τον Μάιο του 2012, προκειμένου να μπορεί να αξιοποιήσει την πρόβλεψη του εκλογικού νόμου για μπόνους 50 εδρών στο πρώτο κόμμα, ο ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε σε ιδρυτική δήλωση ως ενιαίο κόμμα και ως τέτοιο συμμετείχε στις εκλογές του Ιουνίου 2012. Τον Ιανουάριο του 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εκλογές και ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας. Τον Αύγουστο του 2015, μετά τη συμφωνία για το τρίτο μνημόνιο, ακολουθεί μια ακόμη διάσπαση. Η εσωκομματική αντιπολίτευση της Αριστερής Πλατφόρμας, που όλους τους προηγούμενους μήνες διατηρεί πιο σκληρή αντιμνημονιακή στάση και είναι υπέρ της σύγκρουσης με τους δανειστές, αποχωρεί, με 25 βουλευτές να εγκαταλείπουν το κόμμα. Σχηματίστηκε υπό τον Παναγιώτη Λαφαζάνη η Λαϊκή Ενότητα, που δεν κατάφερε να μπει στη Βουλή στις εκλογές που ακολούθησαν τον Σεπτέμβριο του 2015.
Τον Αύγουστο του 2015, μετά τη συμφωνία για το τρίτο μνημόνιο, από τον ΣΥΡΙΖΑ αποχώρησαν 25 βουλευτές που σχημάτισαν τη Λαϊκή Ενότητα με επικεφαλής τον Π. Λαφαζάνη.
Η επόμενη διάσπαση ήρθε πριν από μερικές εβδομάδες, στις 12 Νοεμβρίου, όταν ανακοίνωσε την αποχώρησή της από τον ΣΥΡΙΖΑ η «Ομπρέλα», η ομάδα στελεχών υπό τον Ευκλείδη Τσακαλώτο. Οι αναταράξεις που προκλήθηκαν από την ανάδειξη του Στέφανου Κασσελάκη στην προεδρία του κόμματος και η σκληρή εσωκομματική αντιπαράθεση, που από τον περασμένο Σεπτέμβριο δεν λέει να καταλαγιάσει, έφερε την ουσιαστικά αναμενόμενη χθεσινή εξέλιξη, την αποχώρηση των εννέα βουλευτών, ως συνέχεια της απόφασης της ομάδας των «6+6» –γνωστής και ως ομάδα Αχτσιόγλου– να αποχωρήσει από το κόμμα.
