Σεπτέμβρης 2019, Αλσος Στρατού. Το φεστιβάλ «Σπούτνικ» της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί το πρώτο μεγάλο και εξωστρεφές γεγονός μετά την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις εθνικές εκλογές του Ιουλίου. Στα πρόσωπα των παρευρισκομένων επικρατεί μια συγκρατημένη ευφορία, ίσως και ανακούφιση. Μετά την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα που έδινε το σύνθημα της ανασυγκρότησης του κόμματος κι ενώ το ρεμπέτικο γλέντι που είχε στηθεί σηματοδοτούσε τον πανηγυρικό επίλογο του συντροφικού αυτού τριημέρου, μεταξύ των θαμώνων στα τραπέζοκαθίσματα που είχαν στηθεί ξεχώριζε το πρόσωπο του Αλέξη Χαρίτση.
Προσιτός, ευχάριστος, απλά ντυμένος, μια εικόνα εντελώς διαφορετική από εκείνη του χαμηλότονου, μετριοπαθούς και κοπιώδους υπουργού των σκληρών χρόνων διακυβέρνησης. Τέσσερα χρόνια μετά, τίποτα στον ΣΥΡΙΖΑ δεν θυμίζει εκείνες τις ανέμελες μετακυβερνητικές ημέρες, ενώ ο Αλέξης Χαρίτσης –σε μια στροφή της μοίρας που ενδεχομένως να μην μπορούσε καν να φανταστεί– ηγείται μιας Κοινοβουλευτικής Ομάδας, ανταγωνιστικής του κόμματος στο οποίο οργανώθηκε, αναδείχθηκε και «έφαγε τα νιάτα του», όπως έλεγε πρόσφατα χαριτολογώντας.
Ενας διαφορετικός Αλέξης
Βέβαια, ο ίδιος φαίνεται να μην έχει «αγκαλιάσει» τη νέα του προσφώνηση. «Το πρόεδρος ακούγεται πολύ προσωποκεντρικό και αρχηγογεντρικό», έλεγε πρόσφατα σε δημοσιογράφους, στέλνοντας παράλληλα το μήνυμα ότι ο νέος φορέας θα διέπεται από μια διαφορετική λογική, «με μεγαλύτερη συλλογικότητα, όπου όλοι θα έχουμε ίδιες ευθύνες και ίδιες δυνατότητες».
Στον ίδιο αναγνωρίζεται από εχθρούς και φίλους το προσόν της πολιτικής ψυχραιμίας, της νηφαλιότητας και των χαμηλών τόνων, παρά το γεγονός ότι βρέθηκε σε νευραλγικές κυβερνητικές θέσεις και βίωσε από πρώτο χέρι τις ήττες, τους συμβιβασμούς και τις αντιφάσεις της «πρώτης φοράς Αριστεράς».
Ενδεχομένως ένα έμμεσο πολιτικό «καρφί» στον τρόπο λειτουργίας του ΣΥΡΙΖΑ τόσο επί Στέφανου Κασσελάκη όσο και επί Αλέξη Τσίπρα; Η μετρημένη και προσεκτική δημόσια παρουσία του Αλέξη Χαρίτση δεν οδηγεί σε αυτό το συμπέρασμα. Στον ίδιο, άλλωστε, αναγνωρίζεται από εχθρούς και φίλους το προσόν της πολιτικής ψυχραιμίας, της νηφαλιότητας και των χαμηλών τόνων, παρά το γεγονός ότι την περίοδο 2015-2019 βρέθηκε σε νευραλγικές κυβερνητικές θέσεις και βίωσε από πρώτο χέρι τις ήττες, τους συμβιβασμούς και τις αντιφάσεις της «πρώτης φοράς Αριστεράς».
Aπόφοιτος του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ και ειδίκευση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ο Μεσσήνιος πολιτικός υπήρξε ένα πρόσωπο «γρανάζι», όπως πολλοί τον αποκαλούν, στις κυβερνήσεις του Αλέξη Τσίπρα, με κεντρικό χαρτοφυλάκιο σε πρώτο χρόνο την απορρόφηση των πόρων του ΕΣΠΑ, ενώ από το 2018 έως το τέλος της κυβερνητικής θητείας του ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε υπουργός Εσωτερικών, φέρνοντας εις πέρας, μεταξύ άλλων, την «πολλαπλή» εκλογική αναμέτρηση του Μαΐου του 2019, όπου στήθηκαν κάλπες για ευρωεκλογές, περιφέρειες και δήμους την ίδια ημέρα.
Σε αντίθεση με άλλα στελέχη της περίφημης γενιάς των «σαραντάρηδων» του ΣΥΡΙΖΑ, όπως ο Δημήτρης Τζανακόπουλος και ο Νάσος Ηλιόπουλος, με τους οποίους εδώ και μερικές ημέρες εξακολουθεί να συμπορεύεται πολιτικά και εκτός ΣΥΡΙΖΑ, ο Χαρίτσης δεν υπήρξε από τα νιάτα του κεντρικό στέλεχος ούτε μέλος του σκληρού κομματικού πυρήνα. Ακόμα και στην πυκνή και εσωκομματικά έντονη περίοδο πριν από την ανάληψη της εξουσίας, επέλεξε να πάρει αποστάσεις από τους λεγόμενους «53+», με τους οποίους είχε συνδεθεί, και να ακολουθήσει πιστά το μετρημένο προφίλ του αξιόπιστου τεχνοκράτη, ο οποίος, όμως, όπως λένε πηγές που τον έζησαν στον ΣΥΡΙΖΑ πάντα πλαισίωνε τον λόγο και τις παρεμβάσεις του με πολιτικό περιεχόμενο «αριστερού ρεαλισμού».
Χωρίς ποτέ να αποκηρύξει αυτή την πολιτική «ιδιοσυγκρασία» που του έδινε το προνόμιο να συνομιλεί ταυτόχρονα με θεσμούς και πρόσωπα από το «αστικό κράτος» και την επιχειρηματικότητα που θα «ξένιζαν» άλλους συντρόφους του, αλλά και με την αριστερή βάση του κόμματος, ο Αλέξης Χαρίτσης ήταν από τα πρώτα ονόματα που ακούστηκαν ως πιθανοί «διάδοχοι» του Αλέξη Τσίπρα, μετά το εκλογικό «Βατερλό» του καλοκαιριού. Εκείνη την περίοδο, άλλωστε, οι πιο ψύχραιμες φωνές εντός ΣΥΡΙΖΑ εκτιμούσαν ότι αυτό που είχε ανάγκη το κόμμα ήταν ένα «νοικοκύρεμα», μια ορθολογική αναδιοργάνωση που θα ανέκοπτε τις διαλυτικές τάσεις. Τελικώς, ο κλήρος έπεσε στην Εφη Αχτσιόγλου, την οποία ο Χαρίτσης υποστήριξε από την πρώτη στιγμή, έως και την απροσδόκητη ήττα της μετά το πρωτοφανές επικοινωνιακό προεκλογικό «Blitzkrieg» του Στέφανου Κασσελάκη. «Η βάση του ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε τελικά διάθεση για επιλογές “νοικοκυρέματος”», λέει με μια δόση πίκρας στην «Κ» πρόσωπο με γνώση των τεκταινόμενων στην Κουμουνδούρου τα τελευταία χρόνια.
Το αίνιγμα του νέου φορέα
Η επόμενη ημέρα για τον «πρόεδρο» Χαρίτση, αλλά και για τους αποχωρήσαντες, δεν είναι στρωμένη με ροδοπέταλα, και αυτό ο ίδιος ο Αλέξης Χαρίτσης φαίνεται να το αντιλαμβάνεται. «Δεν μικρομεγαλίζουμε», δηλώνει, την ώρα που την ίδια συγκρατημένη στάση κρατά και η πλειονότητα των κορυφαίων στελεχών των πάλαι ποτέ «6+6». Εύλογο, καθώς οι περισσότεροι εξ αυτών έχουν υπάρξει κυβερνητικά στελέχη και, παρά τις ρομαντικές αριστερές περγαμηνές τους, γνωρίζουν τι εστί ρεαλπολιτίκ. Αντίθετα, η βάση τόσο του «μπλοκ» των «σαραντάρηδων» όσο και της «Ομπρέλας» εμφανίζεται μάλλον «λυτρωμένη» από το τέλος του «μαρτυρίου» συνύπαρξης με τον Στ. Κασσελάκη και απαλλαγμένη από το βάρος των συμβιβασμών και των εκφυλιστικών τάσεων που προϋπήρχαν στον ΣΥΡΙΖΑ, όπως ορισμένοι εξ αυτών λένε.
Το πρώτο στοίχημα, πάντως, για τους 11 αποχωρήσαντες βουλευτές είναι μπροστά και αφορά τη μάχη του προϋπολογισμού στη Βουλή. «Να δούμε τι διαφορετικό θα λένε από τον Σωκράτη Φάμελλο και την Ολγα Γεροβασίλη που θα βρίσκονται στα διπλανά τους έδρανα», σχολιάζουν επικριτικά πρώην σύντροφοί τους που έμειναν στον ΣΥΡΙΖΑ και εκτιμούν ότι η διάσπαση της ομάδας Αχτσιόγλου δεν είχε πολιτικά, αλλά προσωπικά χαρακτηριστικά. «Το ζήτημα της αποχώρησής μας ήταν ζήτημα πολιτικής συνείδησης», απαντούν οι ίδιοι, ενώ ο Αλέξης Χαρίτσης σχολιάζει για την εικόνα του σημερινού ΣΥΡΙΖΑ ότι «δεν μπορείς να κάνεις πολιτική, χωρίς πολιτικό περιεχόμενο».
Ταυτόχρονα, φωνές από τον ευρύτερο χώρο της –εδώ και χρόνια– «αποσυριζοποιημένης» ελληνικής Αριστεράς διερωτώνται «τι έκαναν αυτά τα στελέχη όταν έβλεπαν την καθοδική πορεία και τα στρεβλωμένα χαρακτηριστικά που ενσωματώνονταν στον ΣΥΡΙΖΑ τα τελευταία χρόνια;». Από το περιβάλλον των Χαρίτση, Αχτσιόγλου, Ηλιόπουλου εκτιμούν ότι έχουν κάνει την αυτοκριτική τους. Οπως, μάλιστα, είναι σε θέση να γνωρίζει η «Κ», αυτή η αυτοκριτική αφορά κυρίως τη στήριξη της πρότασης Τσίπρα για εκλογή προέδρου από τη βάση. «Μας έλεγαν ότι πάντα θα έχουμε πρόεδρο τον Τσίπρα», αποκάλυπτε πρόσφατα ο Πάνος Σκουρλέτης της «Ομπρέλας» (η οποία είχε καταψηφίσει την εν λόγω πρόταση), με τη φράση αυτή, σύμφωνα με πληροφορίες, να εμπεριέχεται στην αυτοκριτική των «σαραντάρηδων» πρώην πλέον συντρόφων του Αλέξη Τσίπρα.
Στο σημείο αυτό ανοίγει και ένα νέο, σύνθετο κεφάλαιο της επόμενης ημέρας. Θα καταφέρουν «6+6» και «Ομπρέλα» να συνεργαστούν και να λειτουργήσουν συνθετικά στη δημιουργία ενός νέου φορέα; Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι σχέσεις σε επίπεδο κορυφαίων στελεχών βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε πολύ καλό επίπεδο. Αλλωστε, οι δύο πλευρές συνυπήρξαν για χρόνια στο ίδιο κόμμα και ορισμένοι εξ αυτών στο ίδιο κυβερνητικό σχήμα. Από την άλλη, τους επόμενους μήνες, όταν και η συγκρότηση του νέου φορέα θα αρχίσει να λαμβάνει χειροπιαστά χαρακτηριστικά, θα φανεί αν η βάση των δύο τάσεων, αλλά και οι στρατηγικοί τους στόχοι μπορούν να συνυπάρχουν και να αλληλεπιδρούν αρμονικά και με όρους ενότητας. Θα υπάρξει σύμπνοια ως προς τη στρατηγική πολιτικών συμμαχιών και ανοιγμάτων; Θα τεθεί η μελλοντική κυβερνητική προοπτική ως προτεραιότητα και από τις δύο πλευρές;
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς και κορυφαίος θεωρητικός του ΣΥΡΙΖΑ που πρόσφατα αποχώρησε από το κόμμα τόνιζε στην τελευταία συνδιάσκεψη των «6+6», πριν από το οριστικό διαζύγιο με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ότι το επόμενο πολιτικό βήμα πρέπει να υπερβαίνει τις παθογένειες του παρελθόντος. Την ίδια στιγμή, ο Δημήτρης Τζανακόπουλος ξεκαθαρίζει ότι στόχος είναι να δημιουργηθεί κάτι καινούργιο και όχι «μια συνένωση θραυσμάτων του ΣΥΡΙΖΑ». Είναι κάτι τέτοιο εφικτό ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά από μια ηγετική «μαγιά» στελεχών που έχει ανδρωθεί πολιτικά μέσα σε «παραδοσιακές» αριστερές ολομέλειες, τασικές αντιπαραθέσεις και κομματική γραφειοκρατία;
Αυτό που συμβαίνει το κάνουμε για πρώτη φορά στη ζωή μας.
Για την ώρα, πάντως, οι τασικοί μικροανταγωνισμοί του παρελθόντος φαίνεται να έχουν παραμεριστεί. «Αυτό που συμβαίνει το κάνουμε για πρώτη φορά στη ζωή μας», λέει στην «Κ» πρόσωπο με γνώση των εξελίξεων στο στρατόπεδο των «11», αποδίδοντας χαρακτηριστικά πολιτικής πρόκλησης στο νέο εγχείρημα. Το ίδιο πρόσωπο υποστηρίζει ότι το σκηνικό στον ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να μοιάζει με κινούμενη άμμο και εκτιμά ότι στον δρόμο προς τις ευρωεκλογές, αλλά και μετά, είναι πιθανό να υπάρξουν και νέα μαζικά κύματα αποχωρήσεων.
Με «Αριστερά» το νέο όνομα
Τέλος, ως προς τα αμέσως επόμενα βήματα, την ερχόμενη Δευτέρα θα γίνουν τα αποκαλυπτήρια του ονόματος της νέας Κοινοβουλευτικής Ομάδας. Οι πληροφορίες λένε ότι το όνομα θα περιλαμβάνει τη λέξη «Αριστερά» και ότι δεν θα ξεπερνά τις 2 με 3 λέξεις. Η συγκρότηση κόμματος αναμένεται σε δεύτερο χρόνο, παρότι ήδη η βάση αρχίζει και συντονίζεται, αξιοποιώντας εργαλεία και μεθοδολογία από το συριζαϊκό παρελθόν. Την ίδια στιγμή, ο οργανωτικός βραχίονας της Νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ που αποχώρησε πλειοψηφικά από το κόμμα αναμένεται να εμπλακεί ενεργά στον νέο πολιτικό φορέα.
Κι ενώ πάνω από το στρατόπεδο των αποχωρησάντων πλανάται η φράση του Γκράμσι περί «απαισιοδοξίας της νόησης και αισιοδοξίας της βούλησης» όσον αφορά το νέο τους εγχείρημα, το τοπίο κατακερματισμού και πολυδιάσπασης στον χώρο της Κεντροαριστεράς αποτελεί μια πραγματικότητα που δεν μπορεί κανείς να παραγνωρίσει. Ακόμη κι αν είναι ο πιο ένθερμος θιασώτης του δεύτερου «αισιόδοξου» σκέλους του ρητού του σπουδαίου Ιταλού πολιτικού φιλόσοφου.
