Η επικράτηση του εθνικιστικού VMRO στις κάλπες της Βόρειας Μακεδονίας προκαλεί ανησυχία για τις επιπτώσεις στις σχέσεις των Σκοπίων με Σόφια και Αθήνα, αν και αναλυτές εκτιμούν ότι δεν πρόκειται να αμφισβητηθεί η συμφωνία των Πρεσπών. Mε καταμετρημένο ποσοστό άνω του 90% των ψήφων, το VMRO συγκέντρωνε 43%.
Tο απερχόμενο κυβερνών Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SDSM), κυμαίνεται στο 15%, σε απόσταση αναπνοής από το αλβανικό κόμμα DUI, που συγκεντρώνει 14%. Στην τέταρτη θέση τερματίζει ο συνασπισμός τεσσάρων αλβανικών κομμάτων (VLEN).
Νέο πολιτικό σκηνικό φέρνει η νίκη του VMRO
Του Σταύρου Τζίμα
Το ιστορικό εθνικιστικό κόμμα VMRO-DPMNE επιστρέφει πανηγυρικά στην εξουσία ύστερα από επτά χρόνια παραμονής στην αντιπολίτευση, έχοντας καταγάγει συντριπτική νίκη απέναντι στους σοσιαλιστές, που κατέρρευσαν στη χθεσινή κάλπη.
Νωρίς το βράδυ έγινε γνωστό ότι εξέλεξε πρόεδρο της Δημοκρατίας την υποψήφιά του Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, ενώ η καταμέτρηση στην κάλπη για το Κοινοβούλιο συνεχιζόταν έως αργά τη νύχτα, με την άνετη επικράτηση και εδώ του VMRO να θεωρείται αδιαμφισβήτητη.
Τύποις ο πρόεδρος του, Κρίστιαν Μίτσκοσκι, τις επόμενες ημέρες θα παραλάβει από τη νέα πρόεδρο της Δημοκρατίας, την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.
Επ’ αυτού δεν αναμένεται να αντιμετωπίσει πρόβλημα καθώς, με θεωρούμενη από καιρό βέβαιη τη νίκη του, είχε φροντίσει στο παρασκήνιο να έρθει σε συμφωνία με τον συνασπισμό των αλβανικών κομμάτων που αντιπολιτεύονται τον ηγέτη του αλβανικού κόμματος DUI και συγκυβερνήτη του Ζόραν Ζάεφ, Αλί Αχμέτι.
Το ερώτημα που –μαζί με τον θρίαμβο για την ηγεσία του VMRO– έβγαλε η κάλπη της Τετάρτης είναι αν το σημερινό κόμμα έχει μεταλλαχθεί σε έναν κεντροδεξιό φιλοευρωπαϊκό πολιτικό οργανισμό ή θα συνεχίσει στον δρόμο του εθνικολαϊκισμού και της αυταρχικής διακυβέρνησης που χάραξε ο φυγόδικος σήμερα πρώην ηγέτης του και πρωθυπουργός επί μία δεκαετία, Νίκολα Γκρούεφσκι.
Οι ιδεολογικές συντεταγμένες του δεν δείχνουν να έχουν αλλάξει. Η υπεράσπιση του ανόθευτου ιδεολογήματος του «μακεδονισμού» εξακολουθεί να αποτελεί τη σπονδυλική στήλη της ύπαρξής του, όπως δηλωμένος είναι και ο φιλοευρωπαϊκός, φιλοδυτικός προσανατολισμός του – εξ ου και οι στενές σχέσεις του με το CDU της Γερμανίας και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.
Οσο για τη βουλγαρική «μήτρα» από την οποία ήρθε στον κόσμο τον περασμένο αιώνα, οι σχέσεις έχουν όχι μόνο διαρραγεί, αλλά εξελίχθηκαν με τον χρόνο σε εχθρικές, και το σημερινό VMRO-DPMNE θεωρεί απειλή τη «μητρική αγκαλιά».
Το ερώτημα είναι αν το κόμμα του Γκρούεφσκι έχει μεταλλαχθεί σε κεντροδεξιό φιλοευρωπαϊκό ή θα συνεχίσει στον δρόμο του λαϊκισμού και του αυταρχισμού.
Ομως η σημερινή πραγματικότητα απέχει πολύ από την εποχή του Γκρούεφσκι σε όλα τα επίπεδα στα Βαλκάνια και οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν τεθεί στη βάση των γεωπολιτικών ισορροπιών.
Το πώς θα ασκήσει σε ένα τέτοιο περιβάλλον την εξουσία η κυβέρνηση του Μίτσκοσκι θα φανεί από τις προτεραιότητες που θα θέσει. Οι απερχόμενοι αφήνουν πίσω τους μια χώρα βυθισμένη στη διαφθορά, στον νεποτισμό και στην αναξιοκρατία, αλλά και δύο διακρατικές συμφωνίες, με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία, τις οποίες ΝΑΤΟ και Ε.Ε. χειροκρότησαν, όμως το VMRO ως αντιπολίτευση τις είχε αναθεματίσει, αφήνοντας να εννοηθεί προεκλογικά ότι αν δεν μπορέσει να τις καταργήσει θα τις «γειώσει».
Αραγε θα το επιχειρήσει; Οι σύμμαχοι βεβαίως τον έχουν προειδοποιήσει να μην τις αγγίξει.
Οσον αφορά ειδικά τη συμφωνία των Πρεσπών, δεν αποκλείεται πάνω στην παραζάλη της νίκης ο Μίτσκοσκι, όπως και η νεοεκλεγείσα πρόεδρος της Δημοκρατίας, Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, να πανηγυρίσουν στις πρώτες δηλώσεις τους το σκέτο όνομα «Μακεδονία», χωρίς το «Βόρεια» που έχει κατοχυρωθεί στο Σύνταγμα και όχι μόνο.
Γνωρίζουν ωστόσο ότι, τουλάχιστον σε επίσημο επίπεδο, δεν είναι αποδεκτή από την Αθήνα η μη χρήση του συνταγματικού ονόματος Βόρεια Μακεδονία ακόμη και στο εσωτερικό και τους έχει διαμηνυθεί πως η ελληνική κυβέρνηση θα αντιδράσει με τρόπο που δεν θα είναι προς το συμφέρον της νέας ηγεσίας στα Σκόπια.
Πολύ περισσότερο τώρα που η Ελλάδα βρίσκεται στην κορύφωση προεκλογικής περιόδου και τα κόμματα θα σπεύσουν να το εκμεταλλευθούν, αποδίδοντας στην κυβέρνηση Μητσοτάκη υποχωρήσεις απέναντι στο VMRO αν δεν απαντήσει σε υψηλούς τόνους σε ενδεχόμενες «προκλήσεις».
Κάποιες προεκλογικές δηλώσεις της Σιλιάνοφσκα ότι αν εκλεγεί θα ορκιστεί προφορικά στο όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και γραπτώς στο συνταγματικό –το ίδιο φέρεται να σχεδιάζουν και ακραίοι βουλευτές του VMRO– έσπευσαν από την ηγεσία του κόμματος να τις υποβαθμίσουν.
Νωρίς χθες το βράδυ από την εκλογική επιτροπή ανακοινώθηκε επίσημα ότι η συμμετοχή στην κάλπη για την εκλογή προέδρου είχε ξεπεράσει το 43%, οπότε θεωρείται βέβαιη η εκλογή της 70χρονης υποψήφιας του VMRO, Σιλιάνοφσκα, διότι αν η συμμετοχή ήταν κάτω του 40% οι εκλογές θα ακυρώνονταν.
Στάση αναμονής από την Αθήνα
Του Βασίλη Νέδου
Η επιβεβαίωση της τάσης ανόδου των εθνικιστικών δυνάμεων που εκπροσωπούνται από το VMRO-DPMNE, μέσω της εκλογής της νέας, πρώτης γυναίκας, προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας, Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, αλλά και της προεξοφλούμενης κυβέρνησης υπό το ίδιο κόμμα, δεν αποτελεί για την Αθήνα κεραυνό εν αιθρία.
Αν και τόσο η κ. Σιλιάνοφσκα όσο και ο Κρίστιαν Μίτσκοσκι, πρόεδρος του VMRO και, εκτός απροόπτου, νέος πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας, έχουν επανειλημμένως απειλήσει ότι δεν πρόκειται να εφαρμόσουν τη συμφωνία των Πρεσπών και θα αρνούνται να χρησιμοποιούν τον γεωγραφικό προσδιορισμό, στην Αθήνα τηρείται στάση αναμονής για όλες τις επίσημες εκδηλώσεις οι οποίες θα ακολουθήσουν.
Σενάρια αντίδρασης αν υλοποιηθούν οι απειλές περί δημόσιας χρήσης του όρου «Μακεδονία» αντί του «Βόρεια Μακεδονία» που προβλέπει η συμφωνία των Πρεσπών.
Κατ’ αρχάς αναμένεται η ορκωμοσία της νέας προέδρου, στη συνέχεια οι διεργασίες για τη συγκρότηση κυβέρνησης, διαπραγματεύσεις ανάμεσα στα κόμματα του συνασπισμού που θα προκύψει και, στο τέλος, οι προγραμματικές δηλώσεις. Ολα αυτά, βεβαίως, θα παρακολουθούνται στενά από την Αθήνα. Δεδομένου ότι στη Βόρεια Μακεδονία υπάρχει έντονη παρουσία του αλβανικού στοιχείου (25% του πληθυσμού), κόμματα του οποίου συμμετέχουν στις κυβερνήσεις στη χώρα, τα τελικά ποσοστά έχουν τη σημασία τους.
Σε περίπτωση, πάντως, που υλοποιηθούν οι απειλές περί δημόσιας χρήσης του όρου «Μακεδονία» αντί του ορθού «Βόρεια Μακεδονία», τότε η Αθήνα θα αντιδράσει αρχικά με τον ενδεδειγμένο τρόπο, μέσω διαβημάτων, προτού προχωρήσει σε περαιτέρω κινήσεις. Υπενθυμίζεται ότι ήδη υπάρχει αντίδραση εκ μέρους της Αθήνας για το γεγονός ότι τρεις μήνες μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου (23 Φεβρουαρίου) για την αντικατάσταση των δημοσίων εγγράφων της χώρας (ταξιδιωτικά έγγραφα, υλικό δημόσιας διοίκησης, ταυτότητες, άδειες οδήγησης κ.ά.) με τα νόμιμα που αναγράφουν την εθνική αλλά και διεθνώς αναγνωρισμένη ονομασία της χώρας, δηλαδή Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, η διαδικασία προχωράει με βραδύτατους ρυθμούς.
Η εξέλιξη αυτή δικαιώνει βεβαίως την καχυποψία της Αθήνας, που οδήγησε στην απόφαση να καθυστερήσει η κύρωση από τη Βουλή των Ελλήνων των τριών μνημονίων συνεργασίας (ζητήματα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, στρατιωτικά και οικονομικά) που προβλέπονται από τη συμφωνία των Πρεσπών. Είναι προφανές ότι η Αθήνα δεν επιθυμεί αναζωπύρωση προβλημάτων στη Βαλκανική, τα οποία θεωρούνταν μέχρι τώρα υπό έλεγχο, γι’ αυτό και κάθε κίνηση στα Σκόπια θα παρακολουθείται με ιδιαίτερη προσοχή.
