*Βικτόρια Χίσλοπ
Κάθομαι σε ένα γραφείο στη Βιβλιοθήκη του Λονδίνου, την παλαιότερη ιδιωτική βιβλιοθήκη της Βρετανίας, ένα υπέροχο καταφύγιο στην καρδιά αυτής της πόλης, για έρευνα και μελέτη. Από το παράθυρο βλέπω τις βικτωριανές στέγες του Κοινοβουλίου, εκεί όπου, την ώρα που εγώ γράφω, οι πολιτικοί συζητούν και λαμβάνουν αποφάσεις που θα επηρεάσουν εμένα και όλους εκείνους που κάθονται αθόρυβα γύρω μου. Είναι μια ηλιόλουστη ημέρα, τα παράθυρα είναι ανοιχτά και ένα ελαφρύ αεράκι γυρίζει τις σελίδες του ημερολογίου μου και έρχεται να μου θυμίσει ότι έχουν περάσει σχεδόν οκτώ χρόνια από τότε που διεξήχθη το δημοψήφισμα του Ηνωμένου Βασιλείου για την παραμονή του ή όχι στην Ευρώπη. Κοντεύει σχεδόν δεκαετία από εκείνη την ημέρα του Ιουνίου που ξυπνήσαμε με την είδηση ότι η Βρετανία γυρνούσε την πλάτη στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Θυμάμαι τότε που ενταχθήκαμε στην Ευρώπη, το 1972, και πόσο συναρπαστικό φάνταζε. Hμουν δώδεκα ετών, αλλά καταλάβαινα ότι ήταν κάτι σημαντικό. Ο σύντροφος της μητέρας μου ήταν Παριζιάνος και είχε ένα μικρό διαμέρισμα στην πόλη του. Ετσι, στα εφηβικά μου χρόνια, έπαιρνα συχνά το πλοίο, κι έπειτα το τρένο, μαζί με την αδελφή μου, για να εξερευνήσουμε ακόμη και τα πιο άγνωστα μέρη του Παρισιού. Κάθε ιμπρεσιονιστικός πίνακας, κάθε γλυπτό του Ροντέν, κάθε γεύση από ένα bistrot, μια boulangerie ή μια patisserie, ήταν για μένα κάτι καινούργιο και συναρπαστικό. Hμουν λίγο-πολύ δίγλωσση και ένιωθα ότι ανήκω απόλυτα σ’ αυτό το σύντομο υδάτινο πέρασμα, γνωστό στους Βρετανούς ως English Channel και στους Γάλλους ως La Manche (κυριολεκτικά «το Μανίκι»), τη Μάγχη. Eνιωθα μια συγγένεια με ολόκληρη την ήπειρο, όχι μόνο με τη Γαλλία.
Το 2016, όταν ξύπνησα με την είδηση ότι το 52% των πολιτών είχε ψηφίσει υπέρ της εξόδου από την Ευρώπη, ξέσπασα από θυμό και απογοήτευση. Εκείνη την ημέρα του Ιουνίου, έδινα συνέντευξη σε έναν ελληνικό ραδιοφωνικό σταθμό και έχασα τον έλεγχο των συναισθημάτων μου. Ντρέπομαι, αλλά έκλαψα στον αέρα. Hταν δάκρυα θλίψης και οργής. Αλλά και δάκρυα απογοήτευσης, διότι είναι αλήθεια ότι όσοι ήταν υπέρ της παραμονής είχαν σταθεί με απάθεια απέναντι στο δίλημμα. Το 100% των φίλων και των γνωστών μου είχε ψηφίσει υπέρ. Και δεν είχε περάσει από το μυαλό κανενός μας ότι κάποιοι θα ήταν τόσο ανόητοι ώστε να ψηφίσουν «leave». Η Δεξιά, εν τω μεταξύ, είχε κάνει μεγάλη εκστρατεία, σε όλη τη χώρα, υποκινώντας την παρελθοντολαγνεία, τον ρατσισμό και την αποστροφή για την «ξένη» ανάμειξη στις πολιτικές και οικονομικές μας υποθέσεις. Αντιθέτως, εμείς τον εφησυχασμό μας τον πληρώσαμε ακριβά. Θα είχα πάει να χτυπήσω πόρτες αν είχα συνειδητοποιήσει πόσο πολλοί επιθυμούσαν την επιστροφή στο παρελθόν. Το έκανα; Oχι. Δεν πίστευα πως ήταν απαραίτητο.
Δεν νιώθω καμία ικανοποίηση βλέποντας τώρα τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι οι περισσότεροι Βρετανοί θεωρούν το Brexit μια τεράστια αποτυχία. Eχει κοστίσει δισεκατομμύρια λίρες μέχρι σήμερα, το εμπόριο βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, το ετήσιο εισόδημα του μέσου Βρετανού έχει μειωθεί πλέον κατά 2.000 λίρες και είναι απογοητευμένος από τα ψέματα που του είπαν για τη βελτίωση του συστήματος υγείας (έχει υποβαθμιστεί θεαματικά). Μόνο το 30% των πολιτών πιστεύει πια ότι το Brexit ήταν σωστό, αλλά είναι ήδη πολύ αργά.
Το Brexit, μια λέξη που προέκυψε από το Grexit, ήταν μια καταστροφή. Και νομίζω ότι τα δάκρυά μου αποδείχθηκαν άκρως δικαιολογημένα. Η Βρετανία έκανε το λάθος που δεν έκανε η Ελλάδα. Οι εκλογές του Ιουλίου είναι μια μικρή αποζημίωση που θα δώσει την ευκαιρία στην Μεγάλη Βρετανία να απομακρύνει πολλούς από τους πολιτικούς που μας έβγαλαν από την Ευρώπη – συμπεριλαμβανομένου και του Ντέιβιντ Κάμερον, ο οποίος προκήρυξε το δημοψήφισμα και τώρα σύρθηκε πίσω στην εξουσία με κάποιον τρόπο, αυτή τη φορά ως Υπουργός Εξωτερικών.
Στο ημερολόγιό μου, βλέπω τώρα μια σημείωση για τις 9 Ιουνίου. Oταν βρεθώ στο σχολείο του χωριού, κοντά στο σπίτι μου στην Κρήτη, με την ελληνική ταυτότητα στο ένα χέρι και το καλοξυσμένο μολύβι μου στο άλλο, θα καρδιοχτυπώ από ενθουσιασμό.
Τα φύλλα του ημερολογίου μου τρέχουν σε έναν άλλο Ιούνιο και μου θυμίζουν μια πολύ πιο ευτυχισμένη καλοκαιρινή ημέρα, τέσσερα χρόνια μετά το Brexit. Τότε είχα λάβει ένα τηλεφώνημα από τον πρωθυπουργό. Oχι του Ηνωμένου Βασιλείου. Δεν θα είχα δεχτεί την κλήση αν ήταν ο Μπόρις Τζόνσον. Hταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και με ενημέρωνε ότι η Πρόεδρος της Δημοκρατίας μού είχε απονείμει τιμητικά την ελληνική υπηκοότητα. Ναι, δάκρυσα και πάλι εκείνη την ημέρα. Αλλά αυτή τη φορά ήταν δάκρυα χαράς. Eνιωσα τότε, και εξακολουθώ να νιώθω και σήμερα, εξαιρετικά τυχερή. Αρχικά, διότι είμαι Ελληνίδα, αλλά και διότι είμαι και πάλι Ευρωπαία.
Στις προηγούμενες ευρωεκλογές, το 2019, η Βρετανία ψήφισε για τελευταία φορά, και θυμάμαι το φοβερό αίσθημα απώλειας που ένιωθα καθώς ψήφιζα.
Στο ημερολόγιό μου, βλέπω τώρα μια σημείωση για τις 9 Ιουνίου. Oταν βρεθώ στο σχολείο του χωριού, κοντά στο σπίτι μου στην Κρήτη, με την ελληνική ταυτότητα στο ένα χέρι και το καλοξυσμένο μολύβι μου στο άλλο, θα καρδιοχτυπώ από ενθουσιασμό. Δεν χωράει καμία αμφιβολία για μένα ότι όταν κάτι που χάθηκε σου επιστρέφεται, η εκτίμησή σου γι’ αυτό είναι ακόμη μεγαλύτερη. Και κυρίως, η ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Eνωσης έχει σήμερα μεγαλύτερη σημασία από ποτέ, στον ταραγμένο και επισφαλή ετούτο κόσμο.
*Η κ. Βικτόρια Χίσλοπ είναι συγγραφέας.
