Ηταν το χρονικό μιας προαναγγελθείσας πολιτικής «ρήξης». Η υποβόσκουσα εδώ και καιρό ένταση μεταξύ της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) και της Εθνικής Συσπείρωσης (RN) της Μαρίν Λεπέν εξελίχθηκε τελικά σε γαλλογερμανικό «εμφύλιο» την περασμένη εβδομάδα, που οδήγησε μάλιστα, την Πέμπτη, σε αποκλεισμό του γερμανικού ακροδεξιού κόμματος από την ευρωομάδα «Ταυτότητας και Δημοκρατίας» (ΙD) στο επόμενο Ευρωκοινοβούλιο. Το κόστος για την πολιτική ομάδα της Ακροδεξιάς εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι ακόμη άδηλο, αν και δεν αναμένεται να ανατρέψει την τάση ενίσχυσής της σε αρκετά κράτη-μέλη στις επικείμενες ευρωεκλογές.
Αφορμή στάθηκαν δηλώσεις του επικεφαλής υποψηφίου της AfD για τις ευρωεκλογές Μαξιμίλιαν Κραχ στην ιταλική Repubblica, όπου ισχυρίστηκε ότι στο ναζιστικό τάγμα των Ες Ες (SS) «δεν ήταν όλοι εγκληματίες». H φράση αυτή προκάλεσε την τελική σύγκρουση και την άρνηση του γαλλικού RN να συνεχιστεί η «συγκατοίκηση» με την AfD στην ευρωομάδα της ID. Η ίδια η Μαρίν Λεπέν υπήρξε σαφής: «Η AfD συνεχίζει τη μία πρόκληση μετά την άλλη. Ηρθε η ώρα για μια καθαρή ρήξη με αυτό το κίνημα». Με τη «γραμμή» της συντάχθηκαν, άλλωστε, και η Λέγκα του Βορρά του Ιταλού Ματέο Σαλβίνι και το τσεχικό Ελευθερία και Αμεση Δημοκρατία (SPD).
«Αναγκαία» παραίτηση
Φαίνεται, εξάλλου, ότι οι δηλώσεις Κραχ απλώς πυροδότησαν το φιτίλι που σιγόκαιγε καιρό για το κόμμα του εντός της ID, καθώς ο ίδιος και άλλα στελέχη της AfD ήδη ερευνώνται από τη γερμανική ομοσπονδιακή εισαγγελία για ειδικές σχέσεις με Ρωσία και Κίνα. Αν και ο ίδιος αρνείται τις κατηγορίες και εκτιμά πως ακόμη και οι δηλώσεις του «παρερμηνεύθηκαν», ωστόσο, την περασμένη Τετάρτη δήλωσε ότι παραιτείται από την επιτροπή του κόμματος και σταματά τις προεκλογικές εμφανίσεις. Η απόφαση μάλλον κρίθηκε αναγκαία προκειμένου να μην απολέσει η AfD τη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις στη Γερμανία, την ώρα που το κόμμα της Λεπέν συνεχίζει ακάθεκτα πρώτο έναντι του κεντρώου συνασπισμού του Εμανουέλ Μακρόν. Τα δύο κόμματα μαζί αναμένεται να εκλέξουν έως 50 ευρωβουλευτές στο επόμενο Ευρωκοινοβούλιο, γεγονός που δημιούργησε αρκετά ερωτήματα για την απόφαση της Λεπέν να οδηγήσει εκτός της ευρωομάδας της την AfD.
Για τη Σουζάνα Βέιγ, πολιτική αναλύτρια του German Marshall Fund στις Βρυξέλλες, η απόφαση της επικεφαλής της γαλλικής Ακροδεξιάς δεν αποτελεί έκπληξη. Μιλώντας στην «Κ» εξηγεί ότι η Λεπέν «εδώ και καιρό εργάζεται γύρω από μια στρατηγική “αποδαιμονοποίησης”, στο πλαίσιο της οποίας εγκατέλειψε την εξτρεμιστική ρητορική του Εθνικού Μετώπου του πατέρα της, χτίζοντας σταδιακά μια πιο μετριοπαθή εικόνα για το RN». Φανερός στόχος, η νίκη –αυτή τη φορά– στις προεδρικές εκλογές του 2027.
«Απορρίπτοντας την AfD ως ριζοσπαστικό κομμάτι της ομάδας της, η Λεπέν επιχειρεί να ανοίξει χώρο για ενδεχόμενη συνεργασία με το ECR».
Επρόκειτο, πάντως, πολιτικά για κίνηση «υψηλού ρίσκου», καθώς με τον αποκλεισμό της AfD, η ευρωομάδα της ID αποδυναμώνεται αρκετά, ωστόσο η ρήξη φανερώνει για ακόμη μία φορά τα όρια της συνεργασίας των ακροδεξιών κομμάτων, που επί της ουσίας έχουν διασπαστεί σε τρία «στρατόπεδα» στο Ευρωκοινοβούλιο: τους ευρωσκεπτικιστές και εθνικιστές της ομάδας Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (ECR), όπου προΐσταται το κόμμα Αδέλφια της Ιταλίας της Τζόρτζια Μελόνι και μετέχουν κόμματα όπως το ισπανικό Vox, αλλά και το PiS της Πολωνίας, που οδήγησε σε «ρήξη» τη Βαρσοβία με τις Βρυξέλλες για το κράτος δικαίου· την εξτρεμιστική ακροδεξιά ID της Μαρίν Λεπέν, του ακροδεξιού Γκερτ Βίλντερς, της ιταλικής Λέγκας, ενώ το ουγγρικό Fidesz του Βίκτορ Oρμπαν παραμένει (μετά τον αποκλεισμό του από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα) ανένταχτο, επιδιώκοντας πάντως «συγκατοίκηση» με κάποιους από τους νικητές των εκλογών. Το ECR αναμένεται να λάβει από 80 έως 83 έδρες στο επόμενο Ευρωκοινοβούλιο, ενώ η ID έως 83 σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, που υπολόγιζαν όμως στους κόλπους της την AfD.
Μετεκλογικά σενάρια
Η ρήξη μεταξύ AfD και RN για τον Νίκολαϊ φον Οντάρτσα, επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος στο Ιδρυμα Επιστήμη και Πολιτική (SWP) στο Βερολίνο, ίσως φανερώνει πιθανή μετεκλογική συνεργασία μεταξύ της ακροδεξιάς ID και της υπερδεξιάς ομάδας τoυ ECR. «Πιστεύω ότι απορρίπτοντας την AfD ως ριζοσπαστικό κομμάτι της ομάδας της, η Λεπέν επιχειρεί να ανοίξει χώρο για ενδεχόμενη συνεργασία με το ECR. Θεωρώ ότι η πιθανότητα για ένα ενωμένο γκρουπ της ευρύτερης Ακροδεξιάς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παραμένει μικρή, αλλά πάντως έχει ενισχυθεί από τις τελευταίες εξελίξεις», αναφέρει στην «Κ».
Με την υπόθεση αυτή συμφωνεί και η Σουζάνα Βέιγ. «Στο πλαίσιο της προσπάθειας μετριασμού της εικόνας του RN, θα ήταν λογικό για τη Λεπέν να εξετάσει μια πιθανή συμμαχία με το ECR, αλλά το πώς θα συμβεί παραμένει ασαφές», παραδέχεται η Βέιγ, προσθέτει ωστόσο και την εξής παράμετρο, μιας πιθανούς δηλαδή δύσκολης «συγκατοίκησης» Λεπέν – Μελόνι στην ίδια ευρωομάδα. «Ενδεχομένως να υπάρξει ανταγωνισμός για τη διεκδίκηση ηγεσίας, μια και τα κόμματα και των δύο θα ενισχυθούν σημαντικά στο επόμενο ευρωκοινοβούλιο», παρατηρεί. Και οι δύο ευρωομάδες έχουν, άλλωστε, επιχειρήσει ανεπιτυχώς να ενωθούν, πριν από μερικά χρόνια.
Μια κατακερματισμένη Ακροδεξιά, ακόμη κι αν αθροιστικά ενισχυθεί, μπορεί να λειτουργήσει θετικά για τις φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις και τον σχηματισμό πλειοψηφίας στο επόμενο Ευρωκοινοβούλιο.
«Η πιο πιθανή πλειοψηφία για την επόμενη ημέρα στην Ε.Ε. είναι η συνέχιση της “πλειοψηφίας Φον ντερ Λάιεν”, δηλαδή συνεργασία μεταξύ Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), Σοσιαλδημοκρατών και Φιλελευθέρων, παρά το γεγονός ότι θα έχουν λιγότερες πλέον έδρες», διαπιστώνει ο Νίκολαϊ φον Οντάρτσα. Η ενίσχυση του ECR «ίσως βάλει σε πειρασμό το EΛΚ να συνεργαστεί μαζί του και με άλλους από τα δεξιά, προκειμένου να “μπλοκάρει” πρωτοβουλίες, ιδιαίτερα σε τομείς όπως το κλίμα ή η κοινωνική πολιτική», αναφέρει.
