Μόλις δύο μήνες από το βραχυκύκλωμα στην ηλεκτρική καρέκλα του, που τελικά, αν πιστέψουμε τους φίλους, του δεν ήταν τίποτα άλλο από μια μεταμφιεσμένη ευλογία (η οποία τον λύτρωσε εν μια νυκτί από τους καταναγκασμούς της εξουσίας), ο Γιάννης Μπρατάκος τόλμησε να συναντήσει αδιάκριτο δημοσιογράφο σε σπίτι που διαθέτει στο κέντρο της Αθήνας. Πρόκειται για ένα ανακαινισμένο διαμέρισμα (δεν είναι αυτό που μοιράζεται με τη σύζυγό του Ελενα Ράπτη). Τα έπιπλα σε γκρι και μαύρους τόνους και οι ανάλογοι πίνακες συνθέτουν μια αξιοπρόσεκτη αισθητική ενότητα.
Ο επισκέπτης ζητεί το τηλέφωνο του διακοσμητή, αλλά πληροφορείται ότι διακοσμητής δεν υπάρχει. Ο μελαψός «μηχανικός της εξουσίας», όσο κι αν δεν του αρέσει ο χαρακτηρισμός, ο λεπτός 55άρης με το ξυρισμένο κεφάλι και το βλέμμα που δεν αφήνει περιθώριο παρερμηνείας ακόμα κι όταν αναφέρεται σε μυστικά που θα απασχολήσουν τους φοιτητές Διακυβέρνησης και Πολιτικών Επιστημών του μέλλοντος (δεν έχουν γεννηθεί ακόμα), έχει ο ίδιος πάθος με τη διακόσμηση και το ντιζάιν.
Θέλει προφανώς μια ορισμένη ικανότητα για να μπορείς να συνδυάζεις αντικείμενα από το Interni και το IKEA χωρίς να φαίνεται καμία διαφορά, χωρίς να κινδυνεύεις να κατηγορηθείς από είρωνες και αναιδείς ότι έσπευσες στη σουηδική υπεραγορά ειδών κατοικίας επειδή μπορεί να σου τελείωσαν τα λεφτά στη μέση της ανακαίνισης. Είναι προς διερεύνηση αν αυτή η ευκολία του στον εκλεκτικισμό (δηλαδή στον αρμονικό συνδυασμό ετερόκλητων επιλογών) εκφράστηκε και στην πολιτική δράση του ως υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ.
Ο Μπρατάκος έχει καλή σχέση με την Τέχνη. Ο ζωγράφος Αλέξης Ακριθάκης ήταν φίλος του θείου του. Διαθέτει πίνακές του και μιλάει με θερμά λόγια γι’ αυτόν. «Οταν βρισκόταν με τον θείο μου ο Ακριθάκης ζωγράφιζε πάνω σε ό,τι χαρτιά έβρισκε μπροστά του, αλλά μετά τα πέταγε». Στον τοίχο πίσω από τον καναπέ είναι κρεμασμένος ένας πίνακας άγνωστου καλλιτέχνη με τίτλο «Restricted Land» («Περιορισμένη Γη») που απεικονίζει ένα γκρίζο και σκυθρωπό θαλασσινό τοπίο. Δεν θυμίζει Ακριθάκη. Αυτός ο πίνακας με εμφανείς επιρροές από τον νεοϊμπρεσιονισμό (πουαντιγισμό) του Ζορζ Σερά και την εννοιακή τέχνη (conceptual art) ουσιαστικά συγκροτείται από μικροσκοπικές λέξεις που συνθέτουν τις ιστορίες μεταναστών οι οποίοι έφτασαν στην Ευρώπη με λέμβους. Μοιάζει κι ο ίδιος σαν εξόριστος σε «περιορισμένη γη»; Αισθάνεται προδομένος από τον πρωθυπουργό μετά την απομάκρυνσή του από το Μέγαρο Μαξίμου;
Ασε με να κάνω λάθος
Διαβεβαιώνει πως όχι. «Δεν χάλασε η σχέση μας ούτε για μια μέρα». Διευκρινίζει ότι σε αυτές τις θέσεις οι παραιτήσεις είναι πάντοτε στη διάθεση του πρωθυπουργού και ενίοτε γίνονται αποδεκτές π.χ. όταν οι πράξεις των συνεργατών εγκλωβίζονται στο αριστοτελικό φαινόμενο της «ετερογονίας των σκοπών» (όταν δηλαδή ευγενείς σκοποί οδηγούν σε αμφίσημο αποτέλεσμα).
«Το μόνο συναίσθημα που έχω για τον πρωθυπουργό είναι ευγνωμοσύνη», λέει και διαψεύδει την κατηγορία ότι ο Μητσοτάκης πετάει τους συνεργάτες του στα λιοντάρια με την πρώτη στραβή. «Δεν ισχύει αυτό. Ο Μητσοτάκης και σε στηρίζει και σου δίνει τη δυνατότητα να κάνεις λάθη».
Η αιτία που το ατυχές περιστατικό δεν βάρυνε στη σχέση τους είναι ότι ο Μητσοτάκης και ο Μπρατάκος γνωρίζονται από τα τέλη της δεκαετίας του ’80. Αξίζει με την ευκαιρία αυτή να ενημερώσουμε όσους ενδιαφέρονται να εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους για το ελληνικό πλέγμα εξουσίας ότι πολλά πρόσωπα για τα οποία τα ερασιτεχνικά κουτσομπολιά επιμένουν ότι διασταυρώθηκαν σε κοινωνικές εκδηλώσεις μόλις πρόσφατα, στην πραγματικότητα γνωρίζονται από μαθητές. Κατά συνέπεια, οι ερμηνείες των φαινομένων του δημοσίου βίου είναι συχνά πιο απλές.
Ο πατέρας του Μπρατάκου, ο Αγγελος Μπρατάκος, ήταν φυσικός, καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης, βουλευτής (1989-2000), υφυπουργός Εσωτερικών (1992-1993) και επί πολλά έτη διευθυντής της Νέας Δημοκρατίας. Βέρος Μανιάτης από την Κίττα της Λακωνικής Μάνης είχε στενή σχέση με τον Παναγή Παπαληγούρα και τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, αλλά ήταν επίσης ένα από τα μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού στελέχη της Νέας Δημοκρατίας εκείνης της εποχής που είχαν σχέση εμπιστοσύνης και με τους καραμανλικούς, δηλαδή με τον Γιάννη Βαρβιτσιώτη, τον Μιλτιάδη Εβερτ, τον Κώστα Καραμανλή.
Διαψεύδει την κατηγορία ότι ο Μητσοτάκης πετάει τους συνεργάτες του στα λιοντάρια με την πρώτη στραβή. «Δεν ισχύει. Ο Μητσοτάκης και σε στηρίζει και σου δίνει τη δυνατότητα να κάνεις λάθη».
Ο υιός Μπρατάκος είναι σχεδόν εξίσου κοινά αποδεκτός εντός της παράταξής του. Μεγάλωσε στο κόμμα, οργανωμένος στη ΜΑΚΙ, αργότερα εκλεγμένος στην ΟΝΝΕΔ. «Φυσικά θυμάμαι τις εκλογές του 1981. Ημουν 13 ετών. Υπήρχε ένας διάχυτος φόβος για την έλευση του Ανδρέα». Ενα μεσημέρι λίγο πριν από εκείνες τις εκλογές πετούσε φέιγ βολάν της Ν.Δ. στους δρόμους της γειτονιάς του στη Νέα Σμύρνη. Μερικά από αυτά τα πήρε ο αέρας και τα πέταξε στο μπαλκόνι του ισογείου σπιτιού ενός μεγαλύτερου μαθητή, που ήταν Κνίτης και προσβλήθηκε. Ο Κνίτης πετάχτηκε στον δρόμο, πήρε ένα καδρόνι και τον σάπισε στο ξύλο. «Φυσικά, μετά από λίγο μαζεύτηκαν οι δικοί μας και τον κυνηγήσαμε».
Δυο-τρία χρόνια μετά ένας καθηγητής που ήταν οπαδός του ΠΑΣΟΚ του έβαζε συστηματικά πολύ χαμηλούς βαθμούς. «Κι εγώ μια μέρα του έβαλα κόλλα Logo στην καρέκλα του». Ο σοσιαλιστής καθηγητής κάθισε, αλλά δεν μπόρεσε να σηκωθεί ξανά παρά μόνο όταν έβγαλε σπασμωδικά το παντελόνι του μέσα σε γενικευμένο κομφούζιο. Ακολούθησε πενθήμερη καμπάνα και απολογητικό τηλεφώνημα του πατρός Μπρατάκου προς τον παθόντα συνάδελφο. Το οργισμένο νιάτο κάπως ηρέμησε από τις πολιτικές εντάσεις όταν σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων και Πολιτική Οικονομία στο Κόβεντρι και στο LSE. Δούλεψε στις Βρυξέλλες στη νορβηγική εταιρεία πετρελαιοειδών Hydro και όταν επέστρεψε στην Ελλάδα εργάστηκε για τέσσερα χρόνια στην εταιρεία πληροφορικής SAP προτού ιδρύσει μαζί με φίλους την εταιρεία πληροφορικής, την DD Synergy το 1999.
Τα συναισθήματά του για την πολιτική ήταν πάντοτε ανάμεικτα. Ο πατέρας του τον συμβούλευε: «Η πολιτική είναι σαν το λαμπατέρ. Οταν ανάβει, όλοι μαζεύονται γύρω του. Το σημαντικό είναι να διαχειριστείς το σκοτάδι όταν κλείσει το φως». Κράτησε τη συμβουλή. Διατήρησε τις σχέσεις του με το οικοσύστημα του κόμματος, αλλά δεν έμπλεξε ποτέ με εκλογές. «Σε κάθε δημοτικές εκλογές μου έλεγαν οι αρχηγοί της Ν.Δ. να κατέβω για δήμαρχος Νέας Σμύρνης αλλά δεν το έκανα ποτέ». Γιατί όχι; «Γιατί θυμόμουν τη φράση με το λαμπατέρ. Είχα δει την άνοδο και την πτώση σε πολλές περιπτώσεις και δεν ήθελα αυτή τη ζωή».
Προφανώς η αποδοχή της διεύθυνσης της Νέας Δημοκρατίας το 2019 («για να κρατήσουμε το κόμμα ζωντανό») και στη συνέχεια η μετάβαση στο Μέγαρο Μαξίμου δεν ερμηνεύονται από τον ίδιο ως «άνοδος και πτώση», αλλά ως μια «ειδική αποστολή» δίπλα στον πρωθυπουργό με τον οποίο συνδέονται με μια σχέση που είναι πρώτα οικογενειακή και φιλική και μετά πολιτική. Με το κόμμα ναι, με τους φίλους ναι, με την εξουσία όχι. «Δεν μου αρέσει η λέξη “εξουσία”. Δεν με “φτιάχνει” να έχω εξουσία. Δεν με γοητεύει. Με γοητεύει μόνο ο κόσμος της παραγωγής».
Ωραία ακούγονται όλα αυτά, αλλά μοιάζουν αντιφατικά. Οταν είσαι υψηλόβαθμο κομματικό στέλεχος δεν είσαι «μηχανικός της εξουσίας»; Δεν είσαι ένας άνθρωπος ενός κλειστού συστήματος που μπορεί «να κάνει παιχνίδι» και να «διαχειριστεί καταστάσεις»; Δεν συμφωνεί. «Δεν υπάρχουν μηχανικοί της εξουσίας. Οσοι είμαστε στα κόμματα δεν τα έχουμε βρει όλα εύκολα. Θέλει σκληρή δουλειά για να προσελκύσεις στελέχη, για να φτάσεις στην κοινωνία, τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Ξέρεις πόσοι σου κλείνουν τις πόρτες επειδή είσαι στο κόμμα; Ξέρεις πόση σημασία έχει ο ηθικός κώδικας; Αν έχεις ανάρμοστη συμπεριφορά, γρήγορα θα απομονωθείς».
Κάποιοι του καταλογίζουν ότι στο Μαξίμου δεν είχε την ίδια αποτελεσματικότητα με εκείνη του αεικίνητου προκατόχου του, του ανιψιού του πρωθυπουργού Γρηγόρη Δημητριάδη, ο οποίος μπορεί και να μη ρωτούσε για όλα τον προϊστάμενό του και να έδινε μόνος του γρήγορα πρακτικές λύσεις σε διλήμματα που ανέκυπταν. «Κι όμως, δεν καθυστέρησα σε τίποτα απ’ όσα ανέλαβα. Αλλά θα σου πω ότι αυτή είναι η ιστορία της ζωής μου. Οπου πάω λένε για μένα ότι δεν θα γεμίσω τα παπούτσια του προηγούμενου, αλλά νομίζω ότι σύντομα τους διαψεύδω».
Καλύτερα το τρέξιμο στον δρόμο
Πάντως δεν έχει κανένα στερητικό σύνδρομο για το πρωθυπουργικό γραφείο. Και για να το αποδείξει λέει το εξής: «Τρέχω καθημερινά 5,5 χιλιόμετρα, έχω τρέξει Μαραθώνιο και Ημιμαραθωνίους, οι συνεργάτες μου με κοιτάζουν το πρωί και ξέρουν αν έτρεξα ή όχι γιατί όταν τρέχω είμαι άλλος άνθρωπος, χαρούμενος και αισιόδοξος». Στους 20 μήνες στο Μαξίμου είναι ζήτημα αν πήγε για τρέξιμο πέντε φορές. «Δεν είχα την ενέργεια να τρέξω. Ολοι στο Μαξίμου με πρώτο τον Κυριάκο δουλεύουν σκληρά κάθε μέρα, ακόμα και τα Σαββατοκύριακα». Οπότε τώρα που δεν «τρέχει» για την κυβέρνηση μπορεί να τρέχει για τον εαυτό του. Οσο για τις ευρωεκλογές, πιστεύει ότι η Ν.Δ. θα σημειώσει μια ακόμα χρήσιμη νίκη για τον τόπο. Γιατί χρήσιμη; «Γιατί στα επόμενα χρόνια στην Ευρώπη παίζεται το νέο ταμείο ανάκαμψης, η νέα ΚΑΠ, η νέα αμυντική θωράκιση».
«Οσοι είμαστε στα κόμματα δεν τα έχουμε βρει όλα εύκολα. Ξέρεις πόσοι σου κλείνουν τις πόρτες επειδή είσαι στο κόμμα; Πόση σημασία έχει ο ηθικός κώδικας; Αν έχεις ανάρμοστη συμπεριφορά γρήγορα θα απομονωθείς».
Ο Μπρατάκος έχει δύο παιδιά από τον πρώτο του γάμο. Πέρυσι παντρεύτηκε για δεύτερη φορά. Σύζυγός του είναι η βουλευτής της Ν.Δ. και υφυπουργός Τουρισμού Ελενα Ράπτη. Προφανώς γνωρίζει ότι δεν είναι λίγοι όσοι τον «ματιάζουν» για τον πολυσυζητημένο αυτό γάμο. Το ζευγάρι ήρθε κοντά έπειτα από μια επίσκεψη της κυρίας Ράπτη στο ΕΒΕΑ το 2022, μετά την οποία το Επιμελητήριο υποστήριξε τις δράσεις που ανέπτυσσε η πολιτικός κατά της παιδικής κακοποίησης. Παρότι επιχειρηματίας στο πεδίο της Πληροφορικής, ο Μπρατάκος αντιστέκεται στην τεχνητή νοημοσύνη. Δεν έχει ακόμα εγκαταστήσει την εφαρμογή ChatGPT στον υπολογιστή ή στο κινητό του. Η ιλιγγιώδης πρόοδος της τεχνολογίας φαίνεται ότι σαστίζει ακόμα και τους παλιούς κομπιουτεράδες. Ακόμα περισσότερο τον απασχολεί το πώς η τεχνολογία απορροφά τους εφήβους. «Ξέρω γονείς που φωνάζουν στα παιδιά τους ότι επιτέλους πρέπει να βγαίνουν έξω τα Σάββατα».
Παρά τις φήμες, δεν θέλει να επιστρέψει στην κυβέρνηση. Ο στόχος του είναι η επιστροφή στην προεδρία του ΕΒΕΑ. Οι εκλογές πραγματοποιούνται προς το τέλος του έτους. Μιλάει για την ενεργό συμμετοχή του ΕΒΕΑ στη διαχείριση του ΕΣΠΑ και της ΚΑΠ για λογαριασμό των νέων αγροτών και των μικρομεσαίων. Αναφέρει την αναζήτηση λύσεων για τη διεύρυνση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Προβάλλει ως «ατού» την κυβερνητική εμπειρία του. «Ξέρω ποια είναι τα όρια της κυβέρνησης, ξέρω έως πού μπορεί να φτάσει ένας υπουργός». Το πιο σημαντικό βέβαια είναι ότι ξέρει όλους τους υπουργούς.
