Σε δύο άξονες κινείται η Αθήνα σχετικά με την ενίσχυση της δυνατότητας έγκαιρου εντοπισμού και κατάρριψης εναέριων απειλών. Ο ένας αφορά σε πρωτοβουλίες που λαμβάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ο άλλος σε εθνικό. Κοινή συνισταμένη, πάντως, είναι το γεγονός πως η αεράμυνα αναδεικνύεται στη σημαντικότερη γραμμή άμυνας στο σύγχρονο πεδίο επιχειρήσεων και σε αυτό συνηγορούν τα διδάγματα από την Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή και το Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Η ιρανική επίθεση εναντίον του Ισραήλ που εκδηλώθηκε τη νύχτα της 13ης Απριλίου κατέδειξε με τον πιο εμφατικό τρόπο την ανάγκη ύπαρξης πολυεπίπεδης αεράμυνας. Απέναντι σε μια τέτοια επίθεση κορεσμού με μη επανδρωμένα και βαλλιστικούς πυραύλους, απαιτήθηκε η ενεργοποίηση συστημάτων έγκαιρου εντοπισμού και προειδοποίησης, αντιαεροπορικών διαφορετικής εμβέλειας και η συμμετοχή δεκάδων αεροσκαφών σε ρόλο αναχαίτισης.
Από την άλλη πλευρά, οι πυραυλικές επιθέσεις της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας που μαίνονται αδιάκοπα από τον Φεβρουάριο του 2022, δείχνουν πόσο σημαντική είναι η επάρκεια σε αντιαεροπορικά συστήματα και πυρομαχικά. Η Αθήνα βρίσκεται εδώ και καιρό σε αναζήτηση λύσης τόσο για την αντικατάσταση παλαιότερων όπλων, όπως οι S-300 όσο και για την άμυνα απέναντι σε σύγχρονες απειλές όπως τα μη επανδρωμένα συστήματα και οι βαλλιστικοί πύραυλοι που κατασκευάζει η Τουρκία.
Κοινό σύστημα προμηθειών
Η δημιουργία μιας κοινής αντιαεροπορικής «ασπίδας» πρόκειται να απασχολήσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μετά την επιστολή που έστειλαν στην πρόεδρο Φον ντερ Λάιεν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ντόναλντ Τουσκ. Η κοινή άμυνα, άλλωστε, είναι ένα από τα σημαντικότερα πεδία συζήτησης ενόψει ευρωεκλογών.
Αρμόδιες πηγές αναφέρουν στην «Κ» ότι η κατεύθυνση που αναμένεται να ακολουθήσει η Ε.Ε. στηρίζεται στο μοντέλο «European Sky Shield Initiative», στο οποίο η Ελλάδα προσχώρησε πριν από λίγους μήνες. Το όφελος για τη χώρα μας αλλά και συνολικά για την Ενωση θα είναι πολλαπλό, αναφέρουν οι ίδιες πηγές, καθώς στον πυρήνα της πρότασης βρίσκεται η δημιουργία ενός κοινού συστήματος προμηθειών που θα ενισχύσει την αντιαεροπορική ικανότητα αλλά και την αμυντική βιομηχανία της Ευρώπης, περιορίζοντας παράλληλα τις εθνικές αμυντικές δαπάνες.
Αν και είναι ακόμη νωρίς, εκτιμάται ότι η πρωτοβουλία θα λειτουργεί στα πρότυπα της ευρωπαϊκής «δεξαμενής» μέσων και προσωπικού πολιτικής προστασίας, όπου μέσω του μηχανισμού rescEU, τα κράτη – μέλη προμηθεύονται μηχανήματα και πυροσβεστικά αεροσκάφη. Οι κοινές προμήθειες εξασφαλίζουν παράλληλα την επίτευξη οικονομίας κλίμακος στην ανάπτυξη αλλά και στην προμήθεια των οπλικών συστημάτων και εγγυώνται την υποστήριξη και την αναβάθμισή τους πετυχαίνοντας υψηλές διαθεσιμότητες.
Επί τάπητος αναμένεται να τεθεί και η δημιουργία ενός κοινού στρατηγείου στο οποίο θα είναι συνδεδεμένα τα συστήματα, με την Ελλάδα να διαθέτει ήδη σημαντική εμπειρία σε αυτόν τον τομέα, ενώ διαθέτει και το μοναδικό πεδίο βολής (ΠΒΚ Κρήτης) όπου γίνονται ασκήσεις με βολές αντιαεροπορικών και λειτουργεί υπό τη σκέπη του Ανώτατου Στρατηγείου Συμμαχικών Δυνάμεων στην Ευρώπη (SHAPE).
Η πρωτοβουλία «European Sky Shield Initiative» περιλαμβάνει τρία επίπεδα αεράμυνας. Το πρώτο αφορά σε συστήματα μέσου βεληνεκούς (35-40 χλμ.) όπως οι πλατφόρμες που χρησιμοποιούν τα ευρωπαϊκά βλήματα IRIS-T, στην παραγωγή των οποίων συμμετέχουν τα ΕΑΣ και η ΕΑΒ. Το δεύτερο επίπεδο (έως 100 χλμ.) περιλαμβάνει τους αμερικανικής κατασκευής Patriot MIM-104 που διαθέτει η Πολεμική Αεροπορία και το τρίτο επίπεδο, συστήματα με δυνατότητες αναχαίτισης στα όρια της ατμόσφαιρας, όπως τα ισραηλινά Arrow 3. Στη συζήτηση που θα γίνει σε κοινοτικό επίπεδο, ωστόσο, θα εξεταστεί η δυνατότητα ανάπτυξης ευρωπαϊκών συστημάτων, όπως έκανε το Ισραήλ με το Iron Dome, αν και το συγκεκριμένο αντιαεροπορικό χρησιμοποιεί σε μεγάλο ποσοστό αμερικανική τεχνολογία.
Ο ελληνικός «θόλος»
Οπως έχει αναφέρει έγκαιρα η «Κ», η Ελλάδα αναπτύσσει ένα δίκτυο αισθητήρων και συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, το οποίο αναμένεται σύντομα να επεκταθεί στον Εβρο και στη συνέχεια στο κεντρικό Αιγαίο και σε κρίσιμες υποδομές της ηπειρωτικής χώρας.
Ο «θόλος» έχει τη δυνατότητα εκπομπής παρεμβολών, στοχεύοντας στα συστήματα πλοήγησης των μη επανδρωμένων οχημάτων και στην επικοινωνία με τους χειριστές τους (Soft Kills). Παράλληλα, η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων εξετάζει την ενσωμάτωση αντιαεροπορικών όπλων, ώστε το δίκτυο να αποκτήσει τη δυνατότητα κατάρριψης των απειλών που εντοπίζει (Hard Kills).
Κομβικό ρόλο στην περαιτέρω ανάπτυξη του εθνικού δικτύου αεράμυνας πρόκειται να παίξει το νεοσύστατο ΕΛΚΑΚ (Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας), με το υπουργείο Εθνικής Αμυνας να στοχεύει στην ανάπτυξη και ενσωμάτωση συστημάτων εγχώριας παραγωγής (επικοινωνίες, δίκτυα, αισθητήρες κ.λπ.)
Ταυτόχρονα, η Αθήνα βρίσκεται σε συζητήσεις με την ισραηλινή SIBAT για την προμήθεια αντιαεροπορικών συστημάτων που θα μπορούσαν να καλύψουν τις ελληνικές απαιτήσεις, υπό τη μορφή μιας διακρατικής συμφωνίας. Πηγές με γνώση των διαδικασιών αναφέρουν στην «Κ» ότι βρισκόμαστε ακόμη σε αρχικό στάδιο, με την αρμόδια διεύθυνση του ΓΕΕΘΑ να εξετάζει όλες τις διαθέσιμες επιλογές.
