Με την ολοκλήρωση της διαβούλευσης του τουρκικού υπουργείου Παιδείας επιβεβαιώθηκε ότι η «Γαλάζια Πατρίδα» θα βρίσκεται πλέον στα σχολικά εγχειρίδια. Από την ηλικία των 14 ετών, στο μάθημα της γεωγραφίας, θα γίνεται χρήση χαρτών ώστε να οπτικοποιούνται τόσο η «Γαλάζια Πατρίδα» όσο και η «Πατρίδα των Αιθέρων», γεγονός που εδραιώνει πλέον την πρώτη ως στρατηγικό δόγμα της γείτονος.
Σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις μου με Τούρκους συναδέλφους, αλλά και διπλωμάτες επί τιμή, οι περισσότεροι επέμεναν ότι επρόκειτο περί ενός ιδεολογήματος με προσωρινό χαρακτήρα. Πίστευαν ή έτσι ισχυρίζονταν, ότι η «Γαλάζια Πατρίδα» δεν επρόκειτο να υιοθετηθεί επισήμως, αν και τους επισήμενα ότι πιο επίσημη τοποθέτηση από τη δημόσια φωτογραφία του προέδρου Ερντογάν μπροστά από τον χάρτη που την απεικόνιζε δεν θα μπορούσε να γίνει. Υποβάθμιζαν το ζήτημα, αποδίδοντάς το σε εσωτερική σκοπιμότητα, που σχετιζόταν με την πίεση που δέχεται ο Ερντογάν από τους κεμαλιστές αναφορικά με δήθεν υποχωρητικότητά του απέναντι στις ελληνικές θέσεις.
Αν, λοιπόν, ο Ερντογάν πριν από κάποια χρόνια, όντας ο απόλυτος κυρίαρχος της πολιτικής σκηνής, αισθανόταν την ανάγκη να αναδείξει και να πιστωθεί ως δική του μια ιδέα ακραίων κεμαλιστών ναυάρχων που πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές του 21ου αιώνα, τότε σήμερα, που οι πολιτικοί συσχετισμοί για πρώτη φορά από το 2002 δεν τον ευνοούν, είναι περισσότερο ευεπίφορος και δεκτικός σε απόψεις που τον καθιστούν περισσότερο δημοφιλή στους εθνικιστικούς κύκλους. Είτε κεμαλικούς είτε ισλαμιστικούς, η εθνικιστική ιδεολογία διατρέχει οριζόντια την τουρκική κοινωνία. Και είναι επικίνδυνο ότι σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα, που έτσι κι αλλιώς προωθεί τον εθνικισμό, πρόκειται να διδάσκεται η αναθεωρητική ατζέντα της Τουρκίας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, με τη «Γαλάζια Πατρίδα» στο επίκεντρό της.
Η άλωση συνολικά των θεσμών της γειτονικής χώρας, ειδικότερα δε του εκπαιδευτικού συστήματος, για την προώθηση της ταυτότητας που εκφράζει τον πρόεδρο Ερντογάν, ώστε να μην υπάρχει αμφισβήτηση της φυσιογνωμίας που της έχει προσδώσει από τους διαδόχους του, καταδεικνύει την αποφασιστικότητά του να επιβάλει πλήρως την οπισθοδρομική του ατζέντα. Παράλληλα, βέβαια, υπενθυμίζει και τονίζει τον πάγιο αναθεωρητισμό της γείτονος, ο οποίος δεν μπορεί και δεν θέλει να… καμουφλαριστεί ούτε καν στα σχολικά εγχειρίδια.
Αλλωστε, η «Πατρίδα των Αιθέρων» στην οποία αναφέρθηκε πρόσφατα και ο υπουργός Αμυνας της Τουρκίας, αποτελεί αντικατοπτρισμό της «Γαλάζιας Πατρίδας» στον εναέριο χώρο σε στεριά και θάλασσα. Εν τέλει, η ενέργεια συμπερίληψης δογμάτων εξωτερικής πολιτικής στο εκπαιδευτικό υλικό, όχι μόνο τα εδραιώνει, αλλά και θέτει καθαρά, αν δεν προκαταλαμβάνει, τον ορίζοντα των επιλογών.
* O κ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA) και καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.
