Αρκετά κάτω από τον πήχυ του 33%, που είχε θέσει στόχο πέρασε η Νέα Δημοκρατία στις χθεσινές ευρωεκλογές, καταγράφοντας τελικό ποσοστό 28,3%. Πρόκειται για μια «πύρρειο νίκη», όπως τη χαρακτήρισε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης λίγο μετά την αποκρυστάλλωση του αποτελέσματος, με τα ποσοστά του κυβερνώντος κόμματος να πέφτουν πάνω από 13 μονάδες από τις εθνικές εκλογές του 2023 και 5,5% από τις προηγούμενες ευρωεκλογές, που ήταν και το μέτρο σύγκρισης που είχε τεθεί.
«Ακούω την εντολή τους», είπε ο πρωθυπουργός, ο οποίος πρόσθεσε πως «από αύριο στρεφόμαστε με μεγαλύτερη ένταση στα προβλήματα».
Οπως έλεγαν πάντως κυβερνητικές πηγές, επιχειρώντας να αναλύσουν ψύχραιμα το αποτέλεσμα, η διαφορά με τον δεύτερο ΣΥΡΙΖΑ «παραμένει μεγάλη», καθώς ξεπερνάει τις 12 ποσοστιαίες μονάδες, αυτό όμως δεν μπορεί να αναιρέσει την κοινή παραδοχή πως η παραδοσιακή κομματική βάση της Ν.Δ. –κατά κύριο λόγο– έστειλε χθες ένα ηχηρό μήνυμα, είτε απέχοντας από την κάλπη είτε επιλέγοντας κόμματα στα δεξιά της Ν.Δ. Απόδειξη του παραπάνω είναι πως τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και το ΠΑΣΟΚ δεν εισέπραξαν κάτι από αυτή τη μεγάλη φθορά της Ν.Δ., που κινήθηκε κατά κανόνα προς τα δεξιά, ενώ και ο Ανδρέας Λοβέρδος, που εθεωρείτο «κεντρώα απειλή» για τη Ν.Δ., έμεινε σε πολύ ρηχά νερά, καταγράφοντας ποσοστό μόλις 1,4%. Αντιθέτως, πηγαίνοντας προς τα δεξιά, βλέπουμε πως ο Κυριάκος Βελόπουλος άγγιξε διψήφιο ποσοστό πανελλαδικά, ενώ σε νομούς της Βόρειας Ελλάδας το έχει ξεπεράσει κατά πολύ, όπως για παράδειγμα στην Ημαθία όπου έλαβε 18,5%. Αντίστοιχα, η Νίκη πλησίασε το 4,5%, ενώ η κ. Λατινοπούλου με τη Φωνή Λογικής πέρασε τον άτυπο πήχυ του 3%.
Συνολικά δε, τα κόμματα δεξιά της Ν.Δ. αγγίζουν αθροιστικά το 20%, ένα ποσοστό που συνιστά πολύ μεγάλο και «επικίνδυνο» αριθμό, καθώς δεν πρόκειται πλέον για «διαρροές», αλλά για ποσοστό που αν αθροιστεί είναι δεύτερο κόμμα. Την ίδια ώρα, πάντως, στη Νέα Δημοκρατία βλέπουν πως το άθροισμα ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ δεν ξεπέρασε το ποσοστό που έλαβε η ίδια, συνεπώς «δεν έχουμε ανατροπή του πολιτικού σκηνικού», αλλά ένα ηχηρό μήνυμα προς την κυβέρνηση από τους δικούς της ψηφοφόρους. Σε απόλυτο αριθμό, άλλωστε, η Ν.Δ. έχασε πάνω από 900.000 ψηφοφόρους από τις ευρωεκλογές του 2019 και ο Κυριάκος Βελόπουλος ανέβηκε κατά σχεδόν 100.000 ψήφους, ενώ η Νίκη και η Φωνή Λογικής, που δεν είχαν κατέλθει το 2019, πήραν μαζί 250.000 ψήφους. Δηλαδή, τα τρία αυτά κόμματα «ανέβηκαν» συνολικά κατά 350.000 ψήφους, με τη συντριπτική πλειονότητα να είναι πρώην ψηφοφόροι της Ν.Δ. Την ίδια ώρα, ένα μήνυμα της κάλπης είναι πως η συνεχής αποπολιτικοποίηση της πολιτικής μέσω των social media δεν βοηθάει στην πάταξη της αποχής· αντιθέτως, μπορεί και να την ενισχύει, όπως έδειξε το χθεσινό 59% που απείχε.
Αποδραματοποίηση
Τα παραπάνω δεδομένα περιείχε και η μετεκλογική δήλωση του κ. Μητσοτάκη, ο οποίος επιχείρησε να θέσει το αποτέλεσμα σε δύο βάσεις: η πρώτη ήταν πως αυτές οι εκλογές δεν είχαν πραγματικό κίνητρο, από την άλλη, όμως, είπε πως «το μήνυμα ελήφθη». Η δήλωση, πάντως, επιχείρησε να αποδραματοποιήσει το ποσοστό της Ν.Δ. και να δώσει το σύνθημα για την επόμενη μέρα. Πιο αναλυτικά, ανέφερε αρχικά πως «οι ευρωβουλευτές μας θα δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό σε ένα Ευρωκοινοβούλιο όπου δυστυχώς η άνοδος της Ακροδεξιάς αποτελεί μια νέα πραγματικότητα», παραδεχόμενος πως «το κόμμα μας δεν έφθασε τον στόχο που είχε θέσει» και υπογραμμίζοντας και τη χαλαρότητα που κυριαρχεί στις ευρωεκλογές. «Οι πολίτες ήξεραν ότι τώρα δεν εκλέγεται κυβέρνηση και αντιμετώπισαν διαφορετικά τη μάχη», είπε, ενώ τόνισε πως «έλειψε ο ουσιαστικός προβληματισμός για τη θέση μας στην Ευρώπη και υπήρξαν ψηφοφόροι που θέλησαν να διαμαρτυρηθούν για την καθημερινότητά τους και τα προβλήματα, με πρώτο την ακρίβεια. Και αυτό εκφράστηκε είτε με την πρωτοφανή αποχή είτε με την επιλογή μικρότερων σχηματισμών». Ο πρωθυπουργός κατέληξε πως ακούει τη φωνή τους και την εντολή τους, που, όπως είπε, είναι «σας εμπιστευόμαστε, αλλά προσπαθήστε περισσότερο. Και αυτό θα κάνουμε για να βαδίσουμε πιο κοντά στην Ευρώπη», καταλήγοντας πως «από αύριο στρεφόμαστε με μεγαλύτερη ένταση στα προβλήματα» και αυτές οι εκλογές αποτελούν την αφετηρία μιας νέας διαδρομής προς το 2027.
Στο προσκήνιο τα σενάρια ανασχηματισμού
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τη χθεσινή του δήλωση μετά το αποτέλεσμα έδωσε το πρώτο σύνθημα για την επόμενη μέρα: «Ακούω τη φωνή τους και την εντολή τους», είπε αναφερόμενος στο μήνυμα που έστειλαν οι ψηφοφόροι, προσθέτοντας πως «από αύριο στρεφόμαστε με μεγαλύτερη ένταση στα προβλήματα». Αυτό είναι και το κεντρικό μότο που επικρατεί από χθες σε Πειραιώς και Μαξίμου: η προσπάθεια πρέπει να ενταθεί και να δείξει η κυβέρνηση στους 900.000 ψηφοφόρους που είτε απείχαν είτε στράφηκαν σε πιο μικρά κόμματα, πως η προσπάθεια θα γίνει πιο συντονισμένη, ώστε να μπορέσει να τους επαναπατρίσει. Το θέμα της ακρίβειας και της καθημερινότητας θα αποτελέσουν προμετωπίδα της κυβέρνησης σ’ αυτή την προσπάθεια.
Την ίδια ώρα, βέβαιο πρέπει να θεωρείται πως θα ανοίξει συζήτηση περί ανασχηματισμού. Ηδη πριν από τις ευρωεκλογές κυβερνητικές πηγές έλεγαν πως με κάθε αποτέλεσμα κάτω του 31% ο ανασχηματισμός θα είναι προ των πυλών. Πόσο μάλλον τώρα που το αποτέλεσμα είναι χαμηλότερο και ο πρωθυπουργός θα θέλει να δείξει με κάθε τρόπο πως έλαβε το πολλαπλό μήνυμα που του έστειλαν οι πολίτες. Χθες το βράδυ ο κ. Μητσοτάκης ρωτήθηκε για το ενδεχόμενο αλλαγών στο κυβερνητικό σχήμα, απαντώντας με το αινιγματικό πως «έχουμε πολλή δουλειά μπροστά μας», κάτι που ούτε επιβεβαιώνει ούτε ακυρώνει κάτι.
Εκτός πάντως από τις πιθανές αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα και την αντιμετώπιση της καθημερινότητας, το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών δημιουργεί αναπόφευκτα και διάφορα νέα ερωτηματικά και γρίφους πολιτικού προσανατολισμού. Η βάρκα το προηγούμενο διάστημα έγειρε πολύ προς το Κέντρο, ακόμη και… αριστερά, με αποκορύφωμα τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, ο οποίος είναι βέβαιο –αν δει κάποιος τα ποσοστά– πως κόστισε στην κάλπη, καθώς θεωρήθηκε πως αντιτίθεται στη «θρησκεία και την οικογένεια», δύο ταυτοτικά ζητήματα από το γνωστό τρίπτυχο «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια», που αποτέλεσε διαχρονικά τη βάση της Ν.Δ. Συνεπώς, η συζήτηση για το ιδεολογικό στίγμα της Ν.Δ. είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει το επόμενο διάστημα.
Εμφαση στα προβλήματα της καθημερινότητας και της ακρίβειας θα δοθεί από την κυβέρνηση το επόμενο διάστημα, ενώ στο τραπέζι θα μπουν και ζητήματα πολιτικού προσανατολισμού.
Είναι χαρακτηριστικό πως χθες μετά το αποτέλεσμα κορυφαίος υπουργός της κυβέρνησης έλεγε πως «η διεύρυνση της Ν.Δ. είναι αποδεκτή, η μετάλλαξη όχι», ενώ κυβερνητικό στέλεχος έλεγε στην «Κ» πως το αποτέλεσμα των εκλογών αποτελεί ηχηρό μήνυμα των ψηφοφόρων της Ν.Δ. προς την κυβέρνηση να μην παρεκκλίνει άλλο από το «dna της παράταξης». Ο πιθανός ανασχηματισμός μπορεί να συμπεριλαμβάνει και αυτή την οπτική.
Ενα τελευταίο θέμα που θα τεθεί είναι το ζήτημα του ύφους της διακυβέρνησης. Φαινόμενα αλαζονείας, που είχε θίξει ο ίδιος ο πρωθυπουργός απευθυνόμενος στους υπουργούς του, δεν θα είναι πλέον ανεκτά, πολύ περισσότερο καθώς το μήνυμα της κάλπης δεν αφήνει περιθώρια ανάπτυξης περαιτέρω αλαζονείας. Και όπως έλεγε πηγή στην «Κ», ο κ. Μητσοτάκης θα είναι σε αυτό το θέμα «αμείλικτος από εδώ και πέρα».
