Μόλις μετά το κλείσιμο της κάλπης για τις ευρωπαϊκές εκλογές τα συμπεράσματα δεν μπορεί παρά να είναι γενικά. Η πρώτη λοιπόν εκτίμηση (στην οποία δεν δίνεται μεγάλη σημασία) είναι ότι στα δύο μεγάλα ζητήματα της εποχής –κλιματική αλλαγή και δημογραφικό πρόβλημα– η πολιτική αποτύπωση είναι διαφορετική.
Τα πράσινα και οικολογικά κόμματα χάνουν τη δύναμή τους, ενώ ένας μεγάλος αριθμός ακροδεξιών και λαϊκιστικών κομμάτων συσπειρώνεται γύρω από το θέμα της ταυτότητας και την ακραία αντιμεταναστευτική ρητορική. Στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπάρχει μεγαλύτερη πόλωση και κατακερματισμός. Σε πολλές χώρες ακροδεξιά και υπερδεξιά αναδεικνύονται σε κυρίαρχες δυνάμεις. Αυτές οι δυνάμεις είναι και μεταξύ τους κατακερματισμένες, αλλά μια πιθανή συμμαχία τους θα άλλαζε την κατεύθυνση πολλών ευρωπαϊκών πολιτικών με το βλέμμα σε προπολεμικές εποχές.
Η περίφημη ευρωπαϊκή συναίνεση, η συνεργασία μεταξύ εθνικών κυβερνήσεων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και πολιτικών ομάδων στο Ευρωκοινοβούλιο, διαφαίνεται πολύ πιο δύσκολη και με ανάγκη συμβιβασμών όχι προς όφελος των λαών της Ευρώπης. Οι πολιτικές που χρειάζονται ευρείες συναινέσεις αφορούν άμεσα όλες τις χώρες, και κάθε μία χωριστά, π.χ. η αμυντική θωράκιση της Ε.Ε., η πράσινη συμφωνία, ο ψηφιακός και τεχνολογικός μετασχηματισμός και το μεγάλο ζήτημα της σύγκλισης εισοδημάτων που δεν προχωρά.
Αποτέλεσμα της έλλειψης οράματος και στόχων που αφορούν τους πολίτες είναι η τερατώδης αποχή, που χτυπά καμπανάκια για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Πριν από λίγους μήνες βρέθηκα στη Λιβερία της Αφρικής, μία από τις πιο φτωχές χώρες στον κόσμο. Την ημέρα των εκλογών ατέλειωτες ουρές ανθρώπων στον καυτό ήλιο περίμεναν να ψηφίσουν. Γι’ αυτούς, η δημοκρατία είναι μια πρόσφατη κατάκτηση ποτισμένη με αίμα. Στην ευρωπαϊκή ήπειρο θεωρούνται όλα δεδομένα: Η ειρήνη, η ασφάλεια, το κοινωνικό κράτος, η δημοκρατία. Τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα δεν μπόρεσαν να αναδείξουν τα διακυβεύματα και τους κινδύνους που ελλοχεύουν για όλα τα παραπάνω, ούτε ένα όραμα για τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.
Σε μικρογραφία τα ίδια ισχύουν και στη χώρα μας. Εδώ βέβαια η αποχή αποτελεί και άλλοθι στο «δεν έχω/ δεν ξέρω τι να ψηφίσω». Η πολυδιάσπαση και η στασιμότητα στην αντιπολίτευση με την πολιτική (προφανώς) κυριαρχία ενός κόμματος, στη διεκδίκηση της εξουσίας (7 αναμετρήσεις σε 5 χρόνια) αδυνατίζουν τη δημοκρατία, δίνουν χώρο στην αυθαιρεσία και στη διαφθορά. Τα κόμματα που έχουν ασκήσει εξουσία συγκεντρώνουν ποσοστά γύρω στο 50%, με τα υπόλοιπα μικρότερα κόμματα να αποτυπώνουν τον πολιτικό και κοινωνικό κατακερματισμό. Η εκ νέου συγκρότηση δύο κυρίαρχων πόλων αποτελεί πλέον εθνική επιταγή.
* Η κ. Αννα Διαμαντοπούλου είναι πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη – πρώην επίτροπος Ε.Ε. – πρώην υπουργός
