Ενα χρόνο μετά την κυριαρχία της Ν.Δ. στις εθνικές εκλογές, οι ευρωεκλογές του 2024 επιβεβαίωσαν δύο προβλέψεις. Αφενός μια εξαιρετικά χαμηλή συμμετοχή, γεγονός που αναδεικνύει ότι η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών είτε αδιαφορεί για τις ευρωπαϊκές εκλογές είτε αποσύρεται από τις δημοκρατικές διαδικασίες. Αφετέρου, την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων. Ενώ στις ευρωεκλογές του 2019 τα ακροδεξιά κόμματα άθροιζαν περίπου 12%, τέσσερα χρόνια αργότερα συγκεντρώνουν περίπου 18%. Αν και κατακερματισμένος πολιτικός χώρος, ο χώρος της άκρας Δεξιάς εμφανίζεται σημαντικά ενισχυμένος. Παρά το γεγονός ότι η προσφορά των πολιτικών κομμάτων στο εσωτερικό του ακροδεξιού spectrum διαρκώς μεταβάλλεται, η γενική τάση είναι σαφής και «βαραίνει» στην πάροδο του χρόνου. Αν λάβουμε υπόψη ότι δύο εξτρεμιστικά κόμματα έχουν αποκλειστεί από την εκλογική αρένα λόγω καταδίκης ή απαγόρευσης, η παραμονή των ψηφοφόρων ή η μετακίνηση προς τον χώρο αυτό, υποδηλώνει μια συνειδητή πολιτική στάση.
Τι αξίζει την προσοχή μας στην πρώτη αυτή ανάγνωση: αφενός ότι η ριζοσπαστικά λαϊκιστική Ελληνική Λύση εδραιώνεται και ισχυροποιείται ως παίκτης στον εκλογικό ανταγωνισμό, με την πλαστικότητά της να προκαλεί ανταγωνισμό, όχι μόνο στη Ν.Δ. αλλά και στα κόμματα του Κέντρου και της Αριστεράς. Αφετέρου, τα κόμματα αυτά έχουν βρει σχετικά εύκολα τη «συνταγή» της εκλογικής επιτυχίας, με αποτέλεσμα με σχετικά λίγους πόρους και ορατότητα να παραμένουν στον εκλογικό ανταγωνισμό. Ο λαϊκιστικός, συνωμοσιολογικός, ρωσόφιλος, θρησκευτικός, εθνικιστικός και αντικαθεστωτικός χαρακτήρας αυτών των κομμάτων έλκει. Ζητούμενο είναι ποιο ποσοστό από αυτούς τους ψηφοφόρους ανήκει στον ιδεολογικό πυρήνα της άκρας Δεξιάς και ποιο ποσοστό είναι περιφερειακοί ψηφοφόροι που ευκαιριακά εργαλειοποιούν την ψήφο τους προκειμένου να διαμαρτυρηθούν. Είτε ανήκουν στον πυρήνα είτε στην περιφέρεια, οι ψηφοφόροι της άκρας Δεξιάς παράγουν πολιτικά αποτελέσματα τόσο με όρους εκλογικού ανταγωνισμού όσο και με όρους αποστιγματοποίησης και αποδοχής της ακροδεξιάς ατζέντας. Η κανονικοποίηση της άκρας Δεξιάς συμβαίνει όχι μόνο με την παρουσία και τις θέσεις της, αλλά και έμμεσα λόγω της μετακίνησης που προκαλείται στα άλλα κόμματα, με την υιοθέτηση ακροδεξιών θέσεων και συμβόλων.
Ωστόσο, η κυριαρχία της Ν.Δ. στις εκλογές του 2023 δομήθηκε πάνω σε έναν κεντρομόλο εκλογικό ανταγωνισμό, χάρη στην ικανότητά της να διαμορφώσει μια πλειοψηφία κεντρώων και κεντροδεξιών ψηφοφόρων. Πιθανές σπασμωδικές κινήσεις στην κατεύθυνση της «ανταπόκρισης» στο αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, είναι αμφίβολο πόσους ψηφοφόρους της άκρας Δεξιάς θα επαναπατρίσουν, ενώ μπορεί να ανατρέψουν την κεντρώα αυτή πλειοψηφία πάνω στην οποία η Ν.Δ. δόμησε την επιτυχία της.
* Η κ. Λαμπρινή Ρόρη είναι επίκουρη καθηγήτρια Πολιτικής Ανάλυσης ΕΚΠΑ.
