Αν οι αριθμοί μοιάζουν με τελείες, αποκτούν σχήμα ανάλογα με το πώς τις ενώνουμε. Oσο πιο οξυδερκώς το κάνουν οι πολιτικοί δρώντες, τόσο πιο αποτελεσματικά διαμορφώνουν τις πολιτικές εξελίξεις. Μπορεί οι ευρωεκλογές να μην παράγουν άμεσα πολιτικά αποτελέσματα, αλλά τα αποτελέσματά τους επηρεάζουν το συμβολικό κεφάλαιο των κομμάτων και διαμορφώνουν την υφή του δημόσιου λόγου. Τι τάσεις προϊδεάζουν τα αποτελέσματα των χθεσινών ευρωεκλογών;
Πρώτον, αν και ο κ. Μητσοτάκης εξακολουθεί να δεσπόζει, δεν είναι άτρωτος. Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών για τη Ν.Δ. είναι ευδιάκριτη ρωγμή όχι μόνο γιατί υπολείπεται αξιοσημείωτα του επιδιωκόμενου ποσοστού, αλλά και γιατί ενισχύεται ο χώρος στα δεξιά της. Δεν πρέπει να λησμονείται ότι η Ν.Δ. είναι ένα κεντροδεξιό κόμμα: η κεντρώα υφή που της προσέδωσε ο κ. Μητσοτάκης δεν έχει εξαλείψει τη δεξιά βάση του κόμματος. Θα αυξηθούν, λοιπόν, οι πιέσεις στο εσωτερικό της για δεξιά στροφή. Οι συντηρητικές απόψεις Σαμαρά και Καραμανλή θα βρουν ευνοϊκότερη απήχηση. Η εθνικιστική πτέρυγα του κόμματος, λ.χ., θα προβάλει επιδραστικές αντιρρήσεις σε πιθανά ανοίγματα του Μητσοτάκη στην Τουρκία.
Δεύτερον, ο Κασσελάκης σταθεροποιεί προσώρας την ηγεμονία του στον ΣΥΡΙΖΑ, αν και δεν θωρακίζεται. Ο ΣΥΡΙΖΑ υπολείπεται του στόχου του, αλλά διατηρεί τον κορμό των δυνάμεών του, παρά τη διάσπασή του και τη φαρσοκωμωδία του συνεδρίου του. Θα συνεχίσει τη μετατροπή του σε προσωποπαγές κόμμα, αποτυπώνοντας την ιδιόμορφη νοοτροπία του επικεφαλής του. Ο κενολόγος λαϊκισμός και η εχθροπάθεια πιθανότατα θα συνεχιστούν. Ο κασσελοπολακικός λόγος μάλλον θα καταστεί κυρίαρχος. Η τοξικότητά του θα διαπερνά όλο και βαθύτερα την πολιτική σκηνή. Στην έκταση που αυτό θα συμβεί, η πολιτική ασυνεννοησία θα ενταθεί.
Τρίτον, το ΠΑΣΟΚ εξακολουθεί να είναι αναιμικό, έστω κι αν αύξησε τις δυνάμεις του. Η τοποθέτησή του στην τρίτη θέση πιθανότατα θα εντείνει τις φυγόκεντρες δυνάμεις. Ο Κασσελάκης, όχι ο Ανδρουλάκης, μάλλον θα έχει την πρωτοβουλία κινήσεων για την όποια ανασύνταξη του χώρου της Κεντροαριστεράς. Η αντιπαλότητά τους, ωστόσο, θα ενταθεί, και η ενότητα του χώρου είναι απίθανη. Ο Ανδρουλάκης ενισχύει την εξουσία του στο εσωτερικό του κόμματος, όμως το ΠΑΣΟΚ, πιθανότατα, θα παραμείνει χωρίς δυναμική, γεγονός που θα τροφοδοτεί διαρκή εσωκομματική κριτική.
Γενικότερα, το ευρωπαϊκό εκλογικό σώμα στρέφεται στα δεξιά. Η ενίσχυση της Ακροδεξιάς και του αντισυστημισμού γενικότερα θα δυσχεράνει τη λήψη αποφάσεων στην Ευρώπη και θα συντηρητικοποιήσει κρίσιμες πολιτικές της, όπως η διαχείριση του μεταναστευτικού και της πράσινης μετάβασης. Για μία ακόμη φορά αποδεικνύεται ότι όσο κυριαρχούν τα συναισθήματα του φόβου και της αβεβαιότητας, τόσο οι πολίτες κλείνονται στον εθνικό εαυτό τους και πείθονται από αυτούς που υπόσχονται μορφές προστατευτισμού. Με τον τρόπο αυτό, βέβαια, δημιουργούν τα προβλήματα του μέλλοντός τους.
* Ο κ. Χαρίδημος Κ. Τσούκας είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και ερευνητής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Warwick.
