Tο αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, η αξιολόγησή του και οι προσπάθειες ερμηνείας του απασχολούν τις στήλες, τις οθόνες και τις συζητήσεις. Τα πλούσια δεδομένα της έρευνας εξόδου (exit poll) –ακόμη περισσότερο αν συνδυαστούν με τα αντίστοιχα μιας εύστοχης προεκλογικής δημοσκόπησης– βοηθούν σε αυτή την προσπάθεια ουσιαστικά. Οι μετεκλογικές σελίδες της «Κ» αποτελούν πολύτιμη πηγή στοιχείων, αναλύσεων και διαπιστώσεων για όποιον επιδιώκει την ψύχραιμη και τεκμηριωμένη μελέτη του εκλογικού σώματος και των επιλογών του. Αρκεί ο αναγνώστης να θυμάται τι ακριβώς είναι ένα δειγματοληπτικό εύρημα.
Στη ρουλέτα, ένας μόνο αριθμός κερδίζει και προσφέρει κέρδη. Οποιος περιμένει από τις δημοσκοπήσεις να του δίνουν έναν αριθμό –το ακριβές εκλογικό ποσοστό κάθε κόμματος– θα απογοητεύεται συχνά. Προβλέψεις, για λόγους εντυπωσιασμού, με συγκεκριμένα νούμερα, αυθαίρετα «στενά» διαστήματα ή «στοιχήματα», δεν αποτελούν αντικείμενο των ερευνητών. Οι δημοσκοπήσεις βασίζονται σε δειγματοληψίες: ρωτώντας 1.000+ ψηφοφόρους προσπαθούμε να προσεγγίσουμε τις διαθέσεις και τις προθέσεις κάποιων εκατομμυρίων άλλων – και συχνά το πετυχαίνουμε. Το αποτέλεσμα όμως είναι διαστήματα και πιθανότητες, όχι ο αριθμός που «κερδίζει».
Δύο ημέρες πριν από τις εκλογές, η προεκλογική (4-6 Ιουνίου) δημοσκόπηση της Pulse RC για τον ΣΚΑΪ έδειξε τις κύριες τάσεις. Η Νέα Δημοκρατία κατέγραφε πτώση στο 28% (εκτίμηση: από 28,1% έως 33,9%), ο ΣΥΡΙΖΑ 13,5 μονάδες χαμηλότερα στη δεύτερη θέση με 14,5% (14,2% έως 18,8%) και τρεις μονάδες πιο πίσω το ΠΑΣΟΚ (10,9% έως 15,1%). Μόνο το ΚΚΕ, από τα πέντε πρώτα κόμματα, ενισχυόταν και πλησίαζε την Ελληνική Λύση σε απόσταση αναπνοής. Πιο σημαντικό εύρημα: οι αναποφάσιστοι μειώνονταν αλλά οι ψήφοι τους κατευθύνονταν μόνο σε μικρότερα κόμματα – οι τρεις πρώτοι δεν ενισχύονταν.
Οι τάσεις επιβεβαιώθηκαν όλες και για αυτό τα τελικά ποσοστά και των 12 κομμάτων ήταν εντός των διαστημάτων της εκτίμησης: άλλα πιο κοντά στο άνω όριο, άλλα στο κάτω ή στο μέσο. Πρωταγωνιστής όμως αποδείχθηκε η μεγάλη αποχή-ρεκόρ. Δυστυχώς οι δημοσκοπήσεις δεν μπορούν να περιγράψουν ικανοποιητικά την αποχή. Το exit poll, ακόμη λιγότερο: διεξάγεται έξω από εκλογικά τμήματα και συμμετέχουν μόνο όσοι έχουν ψηφίσει. Υπάρχει όμως ένας έμμεσος τρόπος για να έχουμε μια έστω αχνή –με αρκετές αβεβαιότητες– εικόνα της: να συγκρίνουμε το τελευταίο exit poll με το προηγούμενο.
Ενα χρόνο πριν, στους συμμετέχοντες, τα ποσοστά κεντροαριστερών και αριστερών ψηφοφόρων ήταν χαμηλότερα των κεντροδεξιών και δεξιών. Φέτος καταγράφηκε το αντίθετο. Απείχαν άραγε το 2023 ψηφοφόροι ΣΥΡΙΖΑ, σε μεγαλύτερο βαθμό, που είχαν απογοητευθεί από την άνετη επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας και επέστρεψαν φέτος; Ή μήπως ψηφοφόροι του κυβερνώντος κόμματος απείχαν τώρα σε μεγαλύτερο βαθμό; Σε κάθε περίπτωση, μια συμμετοχή στις εκλογές με μικρότερη αναλογία ψηφοφόρων ευνοϊκών για τη Νέα Δημοκρατία κάνει την πραγματική κάμψη της μικρότερη και τον προβληματισμό για τα κόμματα της Κεντροαριστεράς εντονότερο.
Οι απουσίες από την κάλπη μοιάζει να έπληξαν σχεδόν ομοιόμορφα και αναλογικά την εκλογική βάση του κυβερνώντος κόμματος. Οι αναλογίες των ψηφοφόρων του (ηλικιακά, πολιτικά) δεν φαίνεται να διαταράχθηκαν σημαντικά. Αποτυπώνονται μικρές μειώσεις της αναλογίας (ποσοστό) κεντρώων, κεντροαριστερών και νεαρότερων ψηφοφόρων του, με μικρή αύξηση των δεξιών και πιο ευδιάκριτη ενίσχυση των μεγαλύτερων ηλικιών. Βέβαια, σε απόλυτους αριθμούς (ψήφους), προφανώς η αποχή τροφοδοτήθηκε περισσότερο από ψηφοφόρους του που ανήκουν σε ομάδες με μεγαλύτερη αναλογία στην εκλογική του βάση.
Μαζί με το –δυστυχώς– αναμενόμενο χαμηλό ενδιαφέρον για τις ευρωεκλογές μέσα στο καλοκαίρι και με τη λογική κόπωση μετά πέντε εκλογικές μάχες σε ένα χρόνο, δύο κυρίως πηγές τροφοδότησαν την αποχή: μια γενική απογοήτευση από το πολιτικό σύστημα και η διάθεση ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας να αξιοποιήσουν την απουσία από την κάλπη για να στείλουν μήνυμα στην κυβέρνηση, να της ψαλιδίσουν τα φτερά, να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους, χωρίς όμως να ενισχύσουν άλλο κόμμα.
Οι συγκεκριμένοι ψηφοφόροι επιβεβαίωσαν τη χαμηλή γοητεία της αντιπολίτευσης, έδειξαν ότι δεν βρίσκονται σε κατάσταση «βρασμού» εναντίον της κυβέρνησης, της προσέφεραν κάποια ανοχή και χρονικά περιθώρια, αλλά υπενθύμισαν εμφατικά ότι δεν είναι ικανοποιημένοι, ούτε δεδομένοι. Η επόμενη χρονική περίοδος –και οι μετρήσεις που θα ακολουθήσουν– θα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για όλο το πολιτικό σύστημα.
* Ο κ. Γιώργος Αράπογλου είναι γενικός διευθυντής της Pulse RC.
