Η Αθήνα και η Ρίγα συμφωνούν πλήρως στην ανάγκη αποσύνδεσης των δημοσιονομικών κανόνων από τις αμυντικές δαπάνες, αναφέρει στην «Κ» ο πρόεδρος της Λετονίας, Εντγκαρς Ρίνκεβιτς, ο οποίος βρέθηκε τις προηγούμενες δύο ημέρες στην Αθήνα όπου και είχε επαφές με την πολιτική και πολιτειακή ηγεσία της χώρας. Επιπλέον τονίζει ότι ανεξάρτητα από το ποιος θα εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ τον ερχόμενο Νοέμβριο, δεν υποκαθίσταται η ανάγκη της Ευρώπης να είναι πιο σοβαρή σχετικά με τη δική της άμυνα και ασφάλεια.
– Επισκέπτεστε την Αθήνα για πρώτη φορά ως πρόεδρος της Λετονίας. Πόσο κοντά είναι Ελλάδα και Λετονία στα μεγάλα θέματα;
– Η τελευταία κρατική επίσκεψη Λετονού προέδρου στην Αθήνα ήταν το 2002. Ο τελευταίος Ελληνας πρόεδρος επισκέφθηκε τη Λετονία μόλις το 2022. Αυτή η ανταλλαγή επισκέψεων υψηλού επιπέδου μεταξύ των δύο χωρών καταδεικνύει ότι είμαστε έθνη με παρόμοιες ιδέες. Είχαμε πολύ καλές συζητήσεις με την Πρόεδρο, τον πρωθυπουργό, τον πρόεδρο της Βουλής για διάφορα διμερή θέματα, ενίσχυση των οικονομικών δεσμών, τον τουρισμό. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης αφιερώθηκε σε θέματα της Ε.Ε. Τόσο η Λετονία όσο και η Ελλάδα προστατεύουν τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. Βλέπουμε πολλά θέματα με τον ίδιο τρόπο. Θέλουμε να εξασφαλίσουμε περισσότερη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για την ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων, περισσότερες ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες. Συζητάμε επίσης τη διεύρυνση της Ε.Ε. στα Δυτικά Βαλκάνια. Συμφωνούμε ότι η Ε.Ε. δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες στο παρελθόν και αντιμετωπίζουμε αυτή την πιο δύσκολη κατάσταση στα Δυτικά Βαλκάνια από ό,τι πριν από 10 ή 20 χρόνια. Οπου δεν είμαστε παρόντες ως Ε.Ε., κάποιος άλλος είναι παρών. Φυσικά, για την Ουκρανία και οι δύο χώρες μας έχουν παράσχει κάθε είδους υποστήριξη.
Οποιος και αν εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ, μακροπρόθεσμα δεν υποκαθίσταται η ανάγκη της Ευρώπης να είναι πιο σοβαρή σχετικά με τη δική της άμυνα και ασφάλεια.
– Θα βρίσκεστε στην Ουάσιγκτον την επόμενη εβδομάδα για τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, τελευταία πριν από τις αμερικανικές εκλογές. Θα ενισχύσει η σύνοδος κορυφής την υποστήριξη στην Ουκρανία;
– Αυτή είναι η σύνοδος κορυφής που έχει την ευκαιρία να αποφασίσει τη στρατηγική μακροπρόθεσμης στήριξης της Ουκρανίας. Και από αυτή την άποψη υποστηρίζουμε πολύ την ιδέα του γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ να τεθεί σε εφαρμογή το μακροπρόθεσμο Ταμείο Στήριξης της Ουκρανίας, το οποίο δεν θα εξαρτάται τόσο από τις πολιτικές εξελίξεις στα κράτη-μέλη. Είτε πρόκειται να συμφωνήσουμε είτε όχι, έχουμε ακόμη λιγότερο από μία εβδομάδα. Η δουλειά είναι εκεί. Είμαι πολύ αισιόδοξος ότι μπορούμε να το κάνουμε. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ δεν πρόκειται να καλέσει την Ουκρανία να ξεκινήσει ενταξιακές συνομιλίες. Μεταξύ 32 κρατών-μελών δεν υπάρχει συμφωνία για αυτό και δεν πιστεύω ότι θα υπάρξει. Μέχρι στιγμής, έχουμε την Ουγγαρία που λέει ότι δεν θα αντιταχθεί σε γενικές αποφάσεις, αλλά δεν θέλει να εμπλακεί σε αυτού του είδους το πρόγραμμα βοήθειας, το οποίο νομίζω ότι είναι αποδεκτό. Αν αυτό είναι αρκετό για την Ουκρανία; Είναι σημαντικές οι διμερείς συμφωνίες εγγύησης ασφάλειας που υπογράφει η Ουκρανία. Αλλά ας μην κάνουμε λάθος, οι συμφωνίες αυτές δεν υποκαθιστούν το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ.
– Μπορεί να υπάρξει συναίνεση για μια κοινή ευρωπαϊκή άμυνα, για τον επίτροπο Αμυνας για παράδειγμα, που δεν θα είναι απλώς νέα γραφειοκρατία χωρίς αντίκτυπο;
– Κοιτάξτε, νομίζω ότι όλοι συνειδητοποιούν πως η Ευρώπη πρέπει να κάνει περισσότερα για την άμυνα, να δαπανήσει περισσότερα για την άμυνα, να ενισχύσει τις αμυντικές βιομηχανικές δυνατότητες. Ακούω την ερώτηση για το αν φοβόμαστε ότι θα εκλεγεί ο ένας ή ο άλλος υποψήφιος των ΗΠΑ. Η απάντησή μου είναι πάντα ότι όποιος κερδίσει τις προεδρικές εκλογές ή τις εκλογές του Κογκρέσου στις ΗΠΑ, μακροπρόθεσμα δεν υποκαθίσταται η ανάγκη της Ευρώπης να είναι πιο σοβαρή σχετικά με τη δική της άμυνα και ασφάλεια. Πρέπει όμως να κάνουμε μερικά βήματα. Η Ε.Ε. πρέπει να ξοδέψει πολύ περισσότερα για την άμυνα. Αυτό απαιτεί να βρεθούν περισσότερα χρήματα από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα πρέπει να δαπανήσουν τουλάχιστον 2%. Μίλησα με ορισμένους ηγέτες της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και όλοι τους λένε ότι μπορούμε να παράγουμε πολύ περισσότερα, αλλά μόνο με έναν όρο, ότι υπάρχουν χρήματα και μακροπρόθεσμα συμβόλαια. Ως προς τον επίτροπο Αμυνας δεν διαφωνώ, αλλά μόνο με έναν όρο. Αν δεν είναι ένας άλλος γραφειοκράτης που παράγει τόνους χαρτιού. Είχαμε μια πολύ καλή συζήτηση με τον πρωθυπουργό σας και συμφωνήσαμε ότι οι ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες πρέπει να εξαιρεθούν από τους δημοσιονομικούς κανόνες. Παρεμπιπτόντως, είναι πολύ δύσκολο να σπάσεις την αντίσταση των υπουργών Οικονομικών. Είμαστε όμως σε μια κρίσιμη καμπή. Η δημοσιονομική πειθαρχία είναι φυσικά σπουδαίο πράγμα, αλλά η ασφάλεια της ηπείρου διακυβεύεται και κανείς δεν θα νοιαστεί για τους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας εάν πρόκειται για τη διάσπαση της Ενωσης ως έχει.
– Ακούμε συνεχώς από τις Βαλτικές χώρες ότι μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, τι εμποδίζει τον Πούτιν να εισβάλει και σε αυτές; Τη θεωρείτε πραγματική πιθανότητα;
– Το μήνυμά μου μέχρι στιγμής στο δικό μου κοινό και στο διεθνές κοινό είναι ότι είμαστε μέλη τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της Ε.Ε. Και αυτή είναι η καλύτερη συμφωνία ασφαλείας που μπορεί κανείς να πάρει στις μέρες μας. Ο φόβος που υπάρχει είναι ότι εάν η Ρωσία αισθανθεί νικήτρια, πιστέψει ότι το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε. είναι και οι δύο πολύ αδύναμοι οργανισμοί, σε αυτή την περίπτωση μπορεί να δοκιμάσουν τα όρια. Ειλικρινά στα σύνορα Λετονίας – Ρωσίας δεν υπάρχουν ρωσικά στρατεύματα σταθμευμένα. Περισσότερες μονάδες έχουν φύγει για την Ουκρανία από όσες μπορεί κανείς να φανταστεί. Πολλά εξαρτώνται επί του παρόντος από το πώς θα αντιληφθεί η Ρωσία τις εξελίξεις στον κόσμο. Εάν αισθάνονται ότι αποτυγχάνουμε και κερδίζουν, πιστεύω ότι οι χώρες της Κεντρικής Ασίας ή οι χώρες του Καυκάσου, η Μολδαβία θα είναι ο επόμενος στόχος τους. Ξέρω ότι δεν είναι πολύ δημοφιλές να συγκρίνουμε, αλλά πρέπει να κάνουμε αυτή τη σύγκριση. Είναι σαν τη ναζιστική Γερμανία της δεκαετίας του 1930. Δεν τους σταμάτησαν, έτσι συνέχισαν να προελαύνουν μέχρι να σταματήσουν. Δυστυχώς με το αυταρχικό καθεστώς όπου δεν υπάρχουν εσωτερικοί έλεγχοι και ισορροπίες, μπορεί να συμβούν πολλά πράγματα.
