Τα πεπερασμένα όρια των ελληνοτουρκικών σχέσεων και τους κινδύνους ανάφλεξης ανά πάσα στιγμή που κρύβουν οι πολυετείς και ανεπίλυτες διαφορές Αθήνας και Αγκυρας αναδεικνύει η κρίση που εκτυλίχθηκε στις 22 και 23 Ιουλίου εντός οριοθετημένης (με την Αίγυπτο) ελληνικής ΑΟΖ, νοτίως της Κάσου και της Καρπάθου, με αφορμή έρευνες του ιταλικού πλοίου «Ievoli Relume» για το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου. Μετά την προχθεσινή, συμφωνημένη μέσω των διπλωματικών διαύλων, απόφαση για αποκλιμάκωση, η οποία οδήγησε την Αθήνα στην ανακοίνωση επιτυχούς ολοκλήρωσης των ερευνών του ιταλικού πλοίου και την Αγκυρα στον –μέσω διαρροών του υπουργείου Αμυνας– ισχυρισμό ότι αυτές πραγματοποιήθηκαν κατόπιν τουρκικής άδειας και εντός τουρκικής υφαλοκρηπίδας, είναι πασιφανές ότι υπάρχει μια προσπάθεια μετάπτωσης στην προ κρίσης κατάσταση, παρά το γεγονός πως η ατμόσφαιρα είναι επιβαρυμένη.
Χθες, πάντως, ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης σημείωσε (ρ/σ Real) ότι «το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι άκυρο, νομικά ανυπόστατο και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα», υπογραμμίζοντας ότι «η έρευνα του ιταλικού πλοίου ολοκληρώθηκε βάσει του αρχικού προγραμματισμού εντός χωρικών υδάτων και εντός ελληνικής ΑΟΖ». Αρμόδιες πηγές ανέφεραν, μάλιστα, ότι οι έρευνες του ιταλικού πλοίου διήρκεσαν περισσότερο του προγραμματισμένου (δηλαδή πέντε αντί δύο ωρών που είχαν υπολογιστεί), γεγονός που, κατ’ αυτή την άποψη, αναδεικνύει πως αυτές δεν επισπεύσθηκαν χάριν της αποκλιμάκωσης, αλλά όταν κρίθηκε ότι έχουν ολοκληρωθεί. Από την Αθήνα αντικρούεται ο ισχυρισμός της Αγκυρας ότι οι έρευνες ολοκληρώθηκαν κατόπιν αδειοδότησης που παρασχέθηκε έπειτα από αίτημα στις τουρκικές αρχές. Μάλιστα, αρμόδιες πηγές ανέφεραν ότι κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να συμβεί καθώς η περιοχή νοτίως της Κάσου και της Καρπάθου βρίσκεται εξ ολοκλήρου εντός οριοθετημένης –μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου– ΑΟΖ, ως εκ τούτου οτιδήποτε άλλο θα ήταν παράδοξο. Φυσικά, η ελληνική πλευρά δεν μπορεί να απαντήσει για λογαριασμό της γαλλικής NEXANS που έχει αναλάβει το έργο ή της ιταλικής NextGeo που λειτουργεί ως υπεργολάβος (με το πλοίο «Ievoli Relume»).
Από την τουρκική πλευρά η επίσημη αντίδραση ήταν σαφώς αναβαθμισμένη, καθώς για πρώτη φορά έπειτα από μήνες σε ανακοίνωση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας, το οποίο συνεδρίασε υπό τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η Αγκυρα επανήλθε σε υψηλούς τόνους στα ζητήματα Αιγαίου και Ανατολικής Μεσογείου. Στο ανακοινωθέν αναφερόταν, μεταξύ άλλων, ότι «δεν θα επιτραπεί η κατάχρηση της εποικοδομητικής προσέγγισής μας, η οποία δίνει προτεραιότητα στον διάλογο για θέματα στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο. Εχει δηλωθεί ότι η ανυποχώρητη στάση θα συνεχιστεί για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των συμφερόντων μας». Στο ανακοινωθέν υπάρχει αναφορά και στο Κυπριακό, όπου επαναλαμβάνεται η πάγια θέση περί διεθνούς αναγνώρισης του ψευδοκράτους ως προϋπόθεσης για λύση του πολιτικού προβλήματος του νησιού.
Νωρίτερα, πάντως, όπως προαναφέρθηκε, πηγές του τουρκικού υπουργείου Αμυνας που μίλησαν στα ΜΜΕ της γειτονικής χώρας υποστήριξαν ότι στις 21 Ιουλίου η Ελλάδα εξέδωσε NAVTEX σχετικά με τις εργασίες που θα εκτελούσε το υπό ιταλική σημαία πλοίο «Ievoli Relume» για την πόντιση καλωδίων και τόνισαν ότι «ορισμένες από αυτές εισέρχονταν στις ζώνες θαλάσσιας δικαιοδοσίας μας. Για το θέμα εκδόθηκαν ανακοινώσεις ναυσιπλοΐας με αντιρρήσεις, ενώ δηλώθηκε ότι για την εκτέλεση εργασιών σε περιοχές που υπάγονται στη θαλάσσια δικαιοδοσία της Τουρκίας απαιτείται η λήψη άδειας. Το εν λόγω πλοίο προειδοποιήθηκε να μην εισέλθει στη θαλάσσια δικαιοδοσία της Τουρκίας στις 22 Ιουλίου και εμποδίστηκε από τουρκικά σκάφη».
Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης σημείωσε χθες ότι «το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι άκυρο, νομικά ανυπόστατο και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα».
Οι ίδιες πηγές υποστηρίζουν ότι «ως αποτέλεσμα του συντονισμού που έγινε αργότερα, του επετράπη να εκτελέσει εργασίες στις συντεταγμένες που δηλώθηκαν και εγκατέλειψε την υφαλοκρηπίδα μας ολοκληρώνοντας τη δραστηριότητά του υπό τη συνοδεία των πλοίων που ανήκουν στις ναυτικές μας δυνάμεις. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τις ελληνικές και ιταλικές αρχές για τον σεβασμό τους στη θαλάσσια δικαιοδοσία μας και τη συνεργασία τους».
Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν, στη συνέντευξη που παραχώρησε στο τηλεοπτικό δίκτυο Skynews Arabia, απαντώντας στο ερώτημα αν θα επανεξεταστεί το τουρκολιβυκό μνημόνιο, τήρησε σκληρή στάση και ανέφερε ότι «εμείς με τη Λιβύη, όπως γνωρίζετε, έχουμε διευθετήσει αυτό το ζήτημα μεταξύ μας. Αυτό ενδεχομένως να έχει προκαλέσει προβλήματα σε άλλες χώρες, αλλά αυτό δεν είναι δικό μας πρόβλημα. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι το έργο αυτό που κάνουμε γίνεται σύμφωνα με τον νόμο και με βάση την αμοιβαία συναίνεση. Εμείς αυτό κοιτάζουμε».
Για την Κύπρο
Οσον αφορά την Κύπρο, ο κ. Φιντάν αφού τόνισε πως «λόγω της παρουσίας των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στο νησί πλέον επικρατεί ειρήνη στο νησί και οι δύο κοινότητες ζουν ειρηνικά», ανέφερε ότι «η Τουρκία διαθέτει στρατιωτικές δυνάμεις στο νησί και υποστήριξε ότι εκεί έχουμε χιλιάδες στρατιώτες. Βρίσκονται και τα πλοία μας. Εμείς θα συνεχίσουμε τις ειρηνευτικές μας δραστηριότητες εκεί».
