Η συζήτηση απασχολούσε τα τελευταία πέντε χρόνια τη Ν.Δ. Οι ευρωεκλογές, όμως, την πυροδότησαν δημόσια. Τι μερίδιο έχει στη διακυβέρνηση η «κεντρώα συνιστώσα»; Και τι απομένει για τον παραδοσιακό πυρήνα του κόμματος;
Οσο τα εκλογικά και δημοσκοπικά αποτελέσματα ήταν θετικά, η συζήτηση έμπαινε κάτω από το χαλί. Μετά τις ευρωεκλογές, όμως, αυτό δεν συμβαίνει πια. Ο πρωθυπουργός, ωστόσο, και μετά το «γκρίζο» αποτέλεσμα της 9ης Ιουνίου, ομνύει πως η στρατηγική του Κέντρου παραμένει αδιαπραγμάτευτη. Αυτό έδειξε και με τον πρόσφατο ανασχηματισμό, όπου τα κεντρώα στελέχη έμειναν ανέγγιχτα και οι «γαλάζιοι» βουλευτές που μπήκαν στο σχήμα αντικατέστησαν άλλους «γαλάζιους», διατηρώντας την προηγούμενη χημεία.
Ακολούθησε όμως ένα σημείο καμπής. Η Κοινοβουλευτική Ομάδα της 26ης Ιουνίου, σχεδόν 20 μέρες μετά τις ευρωεκλογές, ήταν η πιο ταραγμένη της εποχής Μητσοτάκη και «άλλαξε πολλά», όπως παραδέχεται κυβερνητική πηγή, καθώς το χαλί σηκώθηκε και οι βουλευτές για πρώτη φορά μίλησαν χωρίς φραγμούς. Κυβερνητικές πηγές επιμένουν σήμερα πως η στόχευση προς το Κέντρο «είναι στρατηγικής σημασίας για τον Μητσοτάκη και δεν αλλάζει». Ωστόσο, οι κινήσεις του τελευταίου μήνα δείχνουν πως το βαθύ κόμμα ασκεί τώρα μεγαλύτερη έλξη στο Μαξίμου και το ρυμουλκεί σε μια πιο συντηρητική γραμμή.
Νέα χημεία
Καλά γνωρίζοντες τον πρωθυπουργό και τον τρόπο που λειτουργεί, επιμένουν πως «δεν υπάρχει δεξιά στροφή», αλλά παραδέχονται πως «έχουμε μια νεοδημοκρατική στροφή» η οποία είναι αναπόφευκτη για τρεις βασικούς λόγους: α) Ο πρωθυπουργός γνωρίζει πως στις επόμενες εκλογές, όποτε κι αν γίνουν αυτές, θα χρειάζεται περισσότερο από ποτέ τον κομματικό μηχανισμό, καθώς η Ν.Δ. δεν θα διαθέτει τον «εκλογικό αέρα» του 2019 και του 2023. Συνεπώς η ψυχολογική απόσταση με τη βάση δεν πρέπει να μεγαλώσει και ουσιαστικά η «στροφή» προς το κόμμα αποτελεί την πρώτη κίνηση επανασύνδεσης. β) Η «στροφή» αποτελεί την απάντηση προς τους βουλευτές του κόμματος, πως όσα ειπώθηκαν στην τελευταία Κοινοβουλευτική Ομάδα κατεγράφησαν και το «μήνυμα ελήφθη». γ) Βαδίζοντας αισίως στον 6ο χρόνο της διακυβέρνησης απαιτείται προσεκτικότερη διατήρηση των ισορροπιών.
Κυβερνητικές πηγές επιμένουν πως η στόχευση προς το Κέντρο «είναι στρατηγικής σημασίας για τον Μητσοτάκη και δεν αλλάζει», ωστόσο οι κινήσεις του τελευταίου μήνα δείχνουν πως το βαθύ κόμμα ασκεί τώρα ακόμη μεγαλύτερη έλξη στο Μαξίμου, το οποίο ρυμουλκεί σε μια πιο συντηρητική πολιτική γραμμή.
Με δεδομένο πως το εσωκομματικό μπρα ντε φερ μεταξύ κεντρώων και δεξιών δεν είναι πλέον υπόγειο αλλά φανερό και οι μεν και οι δε εκφράζουν πιο εύκολα τα παράπονά τους, ο πρωθυπουργός καλείται να βρει μία νέα χημεία μεταξύ των δύο πλευρών.
Η νέα ισορροπία του Μαξίμου με το κόμμα αποτυπώθηκε από σειρά πρωτοβουλιών το τελευταίο διάστημα. Το αντάρτικο «γαλάζιων» βουλευτών στον ορισμό της Κατερίνας Φουντεδάκη –η οποία ήταν εκ των βασικών συντακτών του νόμου για την ισότητα στον γάμο– στην επιτροπή υποβοηθούμενης αναπαραγωγής έπιασε τόπο, με το Μαξίμου να αποσύρει εσπευσμένα την υποψηφιότητα από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής. «Αυτό, πριν από δύο χρόνια δεν θα γινόταν», αναφέρει στην «Κ» εις εκ των βουλευτών που αντέδρασαν, λέγοντας πως η ανταπόκριση του Μαξίμου «έδειξε πως μας σέβεται και μας ακούει». Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», για τη θέση της κ. Φουντεδάκη προωθείται η καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Ισμήνη Κριάρη, που ήταν υποψήφια στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Ν.Δ. το 2009. Οι ίδιες πληροφορίες λένε πως υπήρχαν κι άλλες περιπτώσεις σαν της κ. Φουντεδάκη, που δεν είδαν το φως της δημοσιότητας και αποσύρθηκαν για να μην ξεσπάσει νέα κρίση.
Η προσπάθεια μεγαλύτερης συμμετοχής του κόμματος στην κυβέρνηση θα αποτυπωθεί και στον αναμενόμενο ανασχηματισμό των γενικών γραμματέων. Εκεί, όπως λένε οι πληροφορίες, θα υπάρξει έντονο χρώμα αξιοποίησης «γαλάζιων στελεχών», ακόμη και πρώην βουλευτών, όπως ο Γιάννης Μελάς και ο Τάσος Γαϊτάνης, αλλά και αυτοδιοικητικών, όπως ο πρώην περιφερειάρχης Αν. Μακεδονίας και Θράκης κ. Μέτιος και ο πρώην δήμαρχος Καλλιθέας κ. Κάρναβος.
Την ίδια ώρα, η επιλογή του επιτρόπου θα αποκρυπτογραφήσει περαιτέρω τις προθέσεις στην εσωκομματική σκακιέρα. Το φαβορί για να μετακομίσει στις Βρυξέλλες είναι ο Απόστολος Τζιτζικώστας. Ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, παρά τα υπερκομματικά ποσοστά που λαμβάνει ως περιφερειάρχης, δεν παύει να είναι ένα «γέννημα-θρέμμα» στέλεχος της παράταξης με έντονες αναφορές στο δεξιό κοινό. Η κυοφορούμενη επιλογή του ως επιτρόπου δείχνει πως ο πρωθυπουργός κοιτάει, ακόμη και για κορυφαίες θέσεις, προς τον κομματικό πυρήνα. «Η λέξη-κλειδί είναι η ισορροπία», τονίζουν αρμόδιες πηγές, υπογραμμίζοντας την «επιτακτική ανάγκη» να αισθανθεί το κόμμα πως οι μετοχές του είναι ανεβασμένες στο εσωτερικό χρηματιστήριο.
Στη ΔΕΘ
Είναι σαφές με βάση τα παραπάνω πως ο πρωθυπουργός είναι πολύ πιο προσεκτικός στις κινήσεις του, επιδιώκοντας την εσωκομματική νηνεμία, που δεν είναι πλέον αυτονόητη. Στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, που είναι το επόμενο ορόσημο για την κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός, όπως έλεγαν αρμόδιες πηγές, δεν πρόκειται να αλλάξει την πάγια τακτική του. Δεν θα μπει, έλεγαν, σε ιδεολογικές αναλύσεις, αλλά θα μιλήσει μόνο για την ουσία της ατζέντας του. Θα σταθεί σε τρεις πυλώνες: ο πρώτος είναι η οικονομία και το κόστος ζωής, θέμα που απασχολεί τους πάντες οριζοντίως. Ο δεύτερος είναι τα εργασιακά προβλήματα, με το ζήτημα της εύρεσης εργατικών χεριών που αφορά πολύ κόσμο να είναι ψηλά στην ατζέντα, ενώ ο τρίτος πυλώνας, αλλά όχι μικρότερης σημασίας, θα αφορά την καθημερινότητα σε όλα τα επίπεδα – Υγεία, Εκπαίδευση, Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και Υποδομές. Κυβερνητικές πηγές τονίζουν πάντως πως «όποιος περιμένει μία ΔΕΘ παροχολογίας κάνει λάθος». Ο κ. Μητσοτάκης μπορεί να εξαγγείλει κάποια μέτρα ανακούφισης, «όπως φοροαπαλλαγές», αλλά θα είναι στοχευμένα. Τέλος, τονίζεται πως το σύνθημα «νομιμότητα παντού» θα κυριαρχεί στη φετινή ΔΕΘ, κάτι που αγγίζει τόσο κεντρώους όσο και δεξιούς.
Πίσω από την έκθεση της Κομισιόν για το κράτος δικαίου
Αν ρωτήσει κάποιος τα κυβερνητικά στελέχη ποια ήταν η πιο σημαντική είδηση της εβδομάδας, η απάντηση είναι μία: η έκθεση της Κομισιόν για το κράτος δικαίου αποτελεί για το Μαξίμου μια δικαίωση, που περίμενε καρτερικά σχεδόν έναν χρόνο, καθώς το τελευταίο έτος τα θέματα που αφορούν το κράτος δικαίου αποτέλεσαν μόνιμο επιχείρημα της αντιπολίτευσης κατά του Μαξίμου, ενώ σε όλες τις μετρήσεις αποτυπωνόταν πως είναι η αχίλλειος πτέρνα της κυβέρνησης, αλλά και του πρωθυπουργού προσωπικά, που κατέγραφε τα χαμηλότερα ποσοστά στο θέμα αυτό.
Πρωτεύον για το Μέγαρο Μαξίμου είναι πως οι κατηγορίες που η χώρα δέχτηκε φέτος συστάσεις από την Επιτροπή μειώθηκαν από τις 5 που ήταν πέρυσι στις 4, με τη Δικαιοσύνη να έχει βγει πλέον από το κάδρο. Αιτία είναι η ρύθμιση για τον τρόπο επιλογής των ηγεσιών των δικαστηρίων, καθώς μέχρι πρότινος η επιλογή των επικεφαλής της Δικαιοσύνης –πρόεδρος και αντιπρόεδροι του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου και εισαγγελέας του Αρείου Πάγου– υποδεικνυόταν αποκλειστικά από την κυβέρνηση. Με το πρόσφατο νομοσχέδιο, για πρώτη φορά συμμετέχουν και οι δικαστικοί, μέσω μυστικής ψηφοφορίας, διορθώνοντας έναν μεγάλο αναχρονισμό. H Ελλάδα κατατάσσεται πλέον στο γκρουπ των κρατών-μελών με τις λιγότερες κατηγορίες συστάσεων που αφορούν τη διαφθορά, την ελευθερία των ΜΜΕ, την ανεξαρτησία των ΜΚΟ και τη σωστή νομοθέτηση.
Και στις τέσσερις αυτές κατηγορίες η «βαθμολογία» είναι καλύτερη από πέρυσι, με την Αθήνα να επιχειρεί από την περασμένη Τετάρτη, όταν και δημοσιοποιήθηκε η έκθεση, ένα ντεμαράζ για να απαντήσει στο «μπούλινγκ», όπως το χαρακτηρίζουν, της αντιπολίτευσης εδώ και έναν χρόνο. Πιο αναλυτικά, η έκθεση αναφέρει πως έχει επιτευχθεί «περαιτέρω πρόοδος» (some further progress) σε τρία πεδία και συγκεκριμένα στα θέματα διαφθοράς, στην ελευθερία των ΜΜΕ και στην ανεξαρτησία των ΜΚΟ, ενώ «μερική πρόοδος» (some progress) σημειώνεται στο θέμα της νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Στα θέματα διαφθοράς η Κομισιόν καλεί την Ελλάδα να συνεχίσει να προωθεί τις τελεσίδικες αποφάσεις σε υποθέσεις που έχουν σχέση με τη διαφθορά, που σημαίνει πως οι εκκρεμότητες κοστίζουν. Για την ελευθερία των ΜΜΕ ζητεί την περαιτέρω προώθηση νομοθετικών αλλά και μη νομοθετικών διασφαλίσεων για την προστασία των δημοσιογράφων και κυρίως για τις καταχρηστικές αγωγές εναντίον τους, ενώ για τις ΜΚΟ ζητεί την καλύτερη αξιολόγηση του ισχύοντος νομικού πλαισίου για το σύστημα εγγραφής των οργανώσεων σε μητρώα, αλλά και την καλύτερη διαβούλευση μαζί τους. Τέλος, για τις νομοθετικές πρωτοβουλίες ζητεί την καλύτερη διαβούλευση με όποιον εμπλέκεται και την καλύτερη τήρηση των προθεσμιών.
Τα παραπάνω δεν μπορεί να μην έχουν και εσωτερικό πολιτικό αντίκτυπο, καθώς η κυβέρνηση ήδη επιχείρησε να αξιοποιήσει τον απόηχο της δημοσιοποίησης της έκθεσης, προκειμένου να επουλώσει μια πληγή. Γι’ αυτόν τον σκοπό άλλωστε τον τελευταίο ένα χρόνο ο υπουργός Επικρατείας Ακης Σκέρτσος μαζί με τα συναρμόδια υπουργεία δούλεψε σε τρία διαφορετικά επίπεδα: πρώτον, να υπάρξει βελτίωση στους τομείς που πράγματι η Ελλάδα υπολειπόταν, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το τι συνέβαινε στη Δικαιοσύνη. Δεύτερον, να βρίσκεται σε συνεχή επαφή με την Επιτροπή για να αποκρούει τα βέλη εκ των έσω, καθώς η εικόνα πως η Ελλάδα είναι μια χώρα που καταπατά το κράτος δικαίου «εκπορευόταν κυρίως από την εν Ελλάδι αντιπολίτευση και εξαγόταν στις Βρυξέλλες». Και, τρίτον, να τεθούν οι βάσεις για την έκθεση του 2025, καθώς η δουλειά δεν έχει ολοκληρωθεί.
