Οποιος και αν κερδίσει τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις που τα τελευταία χρόνια είναι «εξαιρετικά στενές» δεν θα επηρεαστούν, εκτιμά σε συνέντευξή του στην «Κ» ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την Ουκρανία κατά την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, Κουρτ Βόλκερ, ο οποίος χαρακτηρίζει την Ελλάδα «σταθερή άγκυρα» της Ε.Ε. στα Βαλκάνια.
Παραδοσιακός Ρεπουμπλικανός, ο οποίος διετέλεσε πρεσβευτής των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ επί προεδρίας Τζορτζ Μπους και στη συνέχεια ανέλαβε εκτελεστικός διευθυντής του «Ινστιτούτου Τζον Μακέιν», σημειώνει ότι με την Κάμαλα Χάρις στον Λευκό Οίκο δεν θα αλλάξουν πολλά στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, ενώ αν επανέλθει στον Λευκό Οίκο ο Ντόναλντ Τραμπ θα υπάρξει μια συντονισμένη προσπάθεια ισχυροποίησης του ρόλου των ΗΠΑ παγκοσμίως, με μεγαλύτερη πίεση στο Ιράν αλλά και προς τους νατοϊκούς συμμάχους να κάνουν περισσότερα στην Ευρώπη, ώστε οι ΗΠΑ να επικεντρωθούν στην Ασία και στον στρατηγικό τους ανταγωνιστή, την Κίνα.
– Τι να περιμένουμε από μια κυβέρνηση είτε του Ντόναλντ Τραμπ είτε της Κάμαλα Χάρις, τόσο στη διεθνή σκηνή όσο και σε σχέση με την Ελλάδα;
– Με την Κάμαλα Χάρις δεν νομίζω ότι θα δούμε μεγάλη αλλαγή από τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν από την κυβέρνηση Μπάιντεν. Αντίθετα, με τον Ντόναλντ Τραμπ πιστεύω ότι θα υπάρξει στοχευμένη προσπάθεια αποκατάστασης της αμερικανικής ισχύος διεθνώς, η οποία θα περιλαμβάνει αυξημένη πίεση στο Ιράν και παρότρυνση των συμμάχων να αναλάβουν μεγαλύτερο ρόλο στην Ευρώπη, ώστε οι ΗΠΑ να μπορέσουν να επικεντρωθούν περισσότερο στην Ασία. Ανεξάρτητα από το ποιος θα εκλεγεί, δεν βλέπω κάποια αρνητική εξέλιξη για την Ελλάδα. Η σχέση ΗΠΑ – Ελλάδας έχει υπάρξει εξαιρετικά στενή και παραγωγική τα τελευταία χρόνια, και πιστεύω ότι αυτό θα συνεχιστεί υπό οποιονδήποτε από τους δύο υποψηφίους προέδρους.
– Εξακολουθεί η Τουρκία να είναι αξιόπιστος σύμμαχος;
– Η Τουρκία θα ενεργεί αξιόπιστα με βάση τα δικά της συμφέροντα, και ένα από τα βασικότερα είναι η διατήρηση της δέσμευσης του άρθρου 5 για συλλογική άμυνα του ΝΑΤΟ. Δεν θα διαλύσει τη Συμμαχία, ούτε θα δεχθεί οποιαδήποτε αποδυνάμωση του άρθρου 5. Ωστόσο, η Τουρκία έχει πολλά άλλα συμφέροντα που άλλοτε ευθυγραμμίζονται και άλλοτε αποκλίνουν από εκείνα των υπολοίπων μελών του ΝΑΤΟ. Για να διαχειριστούν αυτές τις διαφορές, οι ΗΠΑ πρέπει να έχουν έναν πιο ενισχυμένο στρατηγικό διάλογο και στενότερη συνεργασία με την Τουρκία σε ζητήματα όπως η Μαύρη Θάλασσα, η Ρωσία, η Ουκρανία, το Ιράν, το Ιράκ, η Συρία και η ενεργειακή πολιτική. Η ισχυρότερη συνεργασία σε αυτούς τους τομείς θα διευκολύνει τη διαχείριση των τομέων στους οποίους διαφωνούμε.
– Πώς αξιολογείτε τον ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή της – Ανατολική Μεσόγειο και Βαλκάνια;
– Η Ελλάδα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια τόσο ως σύμμαχος στην προβολή της στρατιωτικής ισχύος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, όσο και στην ανάπτυξη εναλλακτικών λύσεων έναντι των ενεργειακών εξαρτήσεων από τη Ρωσία. Επίσης αποτελεί σταθερή άγκυρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην περιοχή των Βαλκανίων, η οποία θα είναι τελικά αυτή που θα οδηγήσει στη σταθεροποίηση, την ευημερία και τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια στην περιοχή. Η Σερβία αποτελεί και πάλι πηγή βαθιάς ανησυχίας, καθώς προωθεί μια εκδοχή σερβικού εθνικισμού και περιφερειακής κυριαρχίας που απειλεί τη σταθερότητα στη Βοσνία, στο Κόσοβο και στη Βόρεια Μακεδονία, ενώ υπονομεύει την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου. Η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει έναν χρήσιμο ρόλο τόσο προσεγγίζοντας τη Σερβία ως γείτονα και πιέζοντας παράλληλα ενάντια σε αποσταθεροποιητικές τάσεις αυτού του είδους, όσο και με την ταυτόχρονη οικοδόμηση στενότερων σχέσεων και την προώθηση των δημοκρατικών θεσμών, της οικονομικής ανάπτυξης και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μεταξύ των υπολοίπων κρατών των Δυτικών Βαλκανίων.
Το Ιράν εκλαμβάνει τη στάση των ΗΠΑ ως αδυναμία
– Πώς βλέπετε να εξελίσσεται ο πόλεμος στην Ουκρανία; Υπάρχει πιθανότητα για επίτευξη ειρήνης σύντομα;
– Δεν βλέπω καμία πιθανότητα επίτευξης ειρήνης στην Ουκρανία σύντομα. Ο βασικός λόγος είναι ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν παραμένει αμετακίνητος στην επιδίωξή του να εξαφανίσει την Ουκρανία, καταλαμβάνοντας όλη τη χώρα και αντικαθιστώντας την κυβέρνησή της. Εξακολουθεί να πιστεύει ότι μπορεί να αποκαταστήσει τη Ρωσική Αυτοκρατορία. Θα περιμένει το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών για να δει πώς θα επηρεάσει τη μελλοντική δυτική υποστήριξη προς την Ουκρανία. Ωστόσο, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, ο Πούτιν δεν θα σταματήσει τις επιθέσεις μέχρι να αντιληφθεί ότι δεν έχει τίποτε άλλο να κερδίσει στην Ουκρανία και ότι περαιτέρω ενέργειες θα αποδυναμώσουν ακόμη περισσότερο τη Ρωσία. Αυτό απαιτεί τη συνέχιση της δυτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία και την προσπάθεια της χώρας να εδραιώσει μια ισχυρή θέση. Hδη, με την πρόκληση σημαντικών απωλειών στο Ντονμπάς, την προέλαση στο Κουρσκ και τις ολοένα και πιο αποτελεσματικές επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους, η Ουκρανία αρχίζει να εδραιώνει μια τέτοια θέση. Αλλά ο πόλεμος μπορεί να μην τελειώσει πριν από το επόμενο έτος ή ακόμη και αργότερα.
– Τι μπορούν ή πρέπει να κάνουν οι ΗΠΑ για την κρίση στη Μέση Ανατολή – τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα και την απειλή από το Ιράν;
– Οι ΗΠΑ πρέπει να αναγνωρίσουν ότι το Ιράν κρύβεται πίσω από πολλές κρίσεις στη Μέση Ανατολή: από την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, μέχρι τις επιθέσεις των Χούθι στο Ισραήλ, τα δυτικά συμφέροντα και τη διεθνή ναυτιλία, μέχρι τον έλεγχο του Λιβάνου από τη Χεζμπολάχ και τις επιθέσεις κατά του Ισραήλ από εκεί. Το Ιράν αποκαλεί αυτή τη στρατηγική «δακτύλιο της φωτιάς» γύρω από το Ισραήλ και δεν έχει υποχωρήσει ποτέ από την προσπάθειά του να εξαλείψει το κράτος του Ισραήλ.
Η Ουάσιγκτον πρέπει να συνεργαστεί απευθείας με το Ισραήλ για την απελευθέρωση των ομήρων, ασκώντας τη μέγιστη πίεση στη Χαμάς.
– Η Αμερική ζητεί αυτοσυγκράτηση με στόχο την αποκλιμάκωση της κατάστασης.
– Αντί οι ΗΠΑ να ζητούν συνεχώς αποκλιμάκωση, κάτι που το Ιράν εκλαμβάνει ως ένδειξη ότι δεν θα υπάρξει αντίδραση στις επιθέσεις που χρηματοδοτεί, θα πρέπει να καταστήσουν σαφές στην Τεχεράνη ότι η συνέχιση αυτής της επιθετικότητας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής θα επιφέρει άμεσες συνέπειες. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να εργαστούν για την αναβίωση της στρατηγικής εταιρικής σχέσης με τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και για την ανανέωση της προόδου των Συμφωνιών του Αβραάμ, δεδομένου ότι Σαουδική Αραβία και Ισραήλ μοιράζονται κοινά στρατηγικά συμφέροντα για την περιφερειακή ειρήνη και έναν κοινό αγώνα κατά του Ιράν. Η στρατηγική των ΗΠΑ να δίνουν προτεραιότητα στην κατάπαυση του πυρός πριν από την εξασφάλιση της απελευθέρωσης των ομήρων πρέπει να αναθεωρηθεί, καθώς έτσι ουσιαστικά επιβραβεύουν τη Χαμάς για τη σύλληψη και την κράτηση ομήρων. Αντίθετα, οι ΗΠΑ πρέπει να συνεργαστούν απευθείας με το Ισραήλ για την απελευθέρωση των ομήρων, ασκώντας τη μέγιστη πίεση στη Χαμάς.
– Καθώς ολοκληρώνεται η προεδρία του Τζο Μπάιντεν, πώς αξιολογείτε την εξωτερική του πολιτική;
– Δυστυχώς, κατά τη διάρκεια της προεδρίας Μπάιντεν, οι σημαντικότεροι μη δημοκρατικοί αντίπαλοί μας στον κόσμο θεώρησαν ότι μπορούσαν να προωθήσουν τις ατζέντες τους με ελάχιστη ή καθόλου αντίδραση των ΗΠΑ. Eνιωσαν ότι δεν αποτρέπονται πλέον. Καταλύτης υπήρξε η καταστροφική απόσυρση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν. Δεν σηματοδότησε μόνο την υποχώρηση των ΗΠΑ, αλλά και μια θεμελιώδη δυσφορία ως προς την άσκηση της αμερικανικής ισχύος. Για παράδειγμα, όταν η Καμπούλ έπεσε στα χέρια των Ταλιμπάν, οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να επιτρέψουν στις δυνάμεις τους να αποχωρήσουν από το αεροδρόμιο για να διασώσουν παγιδευμένους Αμερικανούς πολίτες. Οι εικόνες των Αφγανών που έπεφταν από τις ρόδες των αεροσκαφών καθώς προσπαθούσαν να διαφύγουν ήταν καταστροφικές και οι αντίπαλοί μας το αντιλήφθηκαν. Αυτό συνέβαλε άμεσα στην πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, στη συμμαχία Ρωσίας – Ιράν, στις επιθέσεις του Ιράν κατά του Ισραήλ (είτε άμεσα είτε και μέσω συμμάχων τους) και στην αυξημένη πίεση της Κίνας προς την Ταϊβάν και τη Νότια Σινική Θάλασσα.
