Μικρότερα για τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ και σαφώς ηχηρότερα για τον ΣΥΡΙΖΑ «καμπανάκια» συνόδευσαν τις πρώτες δημοσκοπήσεις της νέας πολιτικής περιόδου. Είναι ενδεικτικό ότι παρότι η Ν.Δ. με αναγωγές κινείται περί το 28%, το ποσοστό δηλαδή των ευρωεκλογών του περασμένου Ιουνίου, τα τρία «συστημικά» κόμματα –στον βαθμό που ο ΣΥΡΙΖΑ υπό τον Στέφανο Κασσελάκη μπορεί να εκληφθεί ως τέτοιο– συγκεντρώνουν στην «καθαρή» πρόθεση ψήφου μόλις το 40,6% (ΜRB για το Open), ενώ όλα τα υπόλοιπα, δεξιά και αριστερά τους, σχεδόν το ίδιο ποσοστό: 39,2%. Επίσης, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ υποχωρεί σημαντικά, λόγω της συνεχούς περιδίνησης των τελευταίων μηνών, το ΠΑΣΟΚ αδυνατεί να αποκομίσει ουσιαστικά οφέλη. Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν η εικόνα που αποτυπώνεται δημοσκοπικά στην παρούσα φάση είναι συγκυριακή ή θα παγιωθεί δημιουργώντας συνθήκες «ρευστοποίησης» του πολιτικού σκηνικού. Για τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ είναι προφανές ότι πολλά θα κριθούν τις επόμενες εβδομάδες, με την Κουμουνδούρου να κινείται στη σκιά μιας πιθανής νέας διάσπασης και τη Χαριλάου Τρικούπη στους ρυθμούς ανάδειξης νέας ηγεσίας. Στο Μέγαρο Μαξίμου κυριαρχεί η εκτίμηση πως η στασιμότητα που καταγράφει η Ν.Δ. θα τερματιστεί και σύντομα θα αρχίσει να καταγράφει ανοδική τάση. Oπως λέγεται, στην παρούσα φάση η κοινή γνώμη ήταν φυσιολογικό να τηρεί στάση αναμονής ενόψει της παρουσίας του Κυριάκου Μητσοτάκη, χθες και σήμερα στη ΔΕΘ. Επίσης, είναι νωπές ακόμη οι μνήμες από την πυρκαγιά στην Αττική. Τέλος, «αποσυσπειρωτικά» επιδρούν στην εκλογική βάση της Ν.Δ. και οι χαμηλές πτήσεις που καταγράφουν ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ.
Πάντως, για τη δημοσκοπική πορεία της κυβέρνησης πολλά θα κριθούν από την επιτυχία της νέας, πιο «επιθετικής» επικοινωνιακής στρατηγικής που έχει υιοθετηθεί και προβλέπει να δίδονται άμεσες και ενίοτε υψηλών τόνων απαντήσεις στην κριτική που της ασκείται σε θέματα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, αναδεικνύοντας ως διπλό μέτρο σύγκρισης την απόσταση που έχει διανυθεί από το 2019 –και «όχι το ιδεατό»– αλλά και τις προγραμματικές δεσμεύσεις της. Επίσης κρίσιμο είναι πόσο θα αποδώσει πολιτικά η διαφαινόμενη στροφή στα θέματα της καθημερινότητας. Εάν η κυβερνητική προσέγγιση έχει αποτελέσματα και οι εξελίξεις περί το ΠΑΣΟΚ ή τον ΣΥΡΙΖΑ οδηγήσουν σε ένα σχήμα σχετικά ισχυρής αντιπολίτευσης που θα προσεγγίζει το 20%, ο δικομματισμός –με έστω ασθενή τον δεύτερο πυλώνα του– μπορεί να επανακάμψει. Σε διαφορετική περίπτωση εκφράζονται, όπως προαναφέρθηκε, φόβοι για πλήρη ρευστοποίηση του πολιτικού σκηνικού, με ό,τι αυτό θα συνεπάγεται για τη διακυβέρνηση της χώρας, καθώς όχι μόνο η αυτοδυναμία θα είναι απομακρυσμένος στόχος, αλλά ενδεχομένως θα απαιτείται συνεργασία περισσότερων των δύο κόμματων προκειμένου να σχηματιστεί κυβέρνηση.
Αναθεώρηση με άρωμα οικονομίας
Τετραετία της οικονομίας είναι και η τρέχουσα για την κυβέρνηση, καθώς ο Κυρ. Μητσοτάκης έχει θέσει ως κεντρικό στόχο τους «καλύτερους μισθούς για όλους». Μάλιστα, όπως αναφέρουν πληροφορίες, οικονομική διάσταση θα έχει και η επερχόμενη νέα συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος, που αναμένεται να δρομολογηθεί εντός του 2025 και θα είναι μια από τις βασικές πολιτικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης μέχρι την ολοκλήρωση της δεύτερης θητείας της: Παρότι η όλη συζήτηση βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, είναι πολύ πιθανό να κατοχυρωθεί συνταγματικά η διασφάλιση της σταθερότητας στο φορολογικό σύστημα και η παροχή προστασίας και κινήτρων για τις επενδύσεις. Υπενθυμίζεται ότι και κατά την προηγούμενη συνταγματική αναθεώρηση η Ν.Δ. είχε προτείνει την τροποποίηση του άρθρου 78 για «τους νόμους φορολογικού περιεχομένου». Επίσης, ανοιχτό είναι το ενδεχόμενο αναθεώρησης του άρθρου 79 που αφορά τον κρατικό προϋπολογισμό, ώστε με κάποιο τρόπο να αποτυπωθεί η ανάγκη διασφάλισης της δημοσιονομικής πειθαρχίας υπό το πρίσμα και της περιπέτειας των μνημονίων. Πάντως, ενώ για τη φορολογία και τις επενδύσεις υφίσταται συναίνεση στον στενό πυρήνα των συνομιλητών του πρωθυπουργού, αναφορικά με την αναθεώρηση του άρθρου 79 καταγράφονται αποκλίνουσες προσεγγίσεις. Σε κάθε περίπτωση, ενόψει της εκκίνησης της νέας αναθεωρητικής διαδικασίας αναζητείται και μια «εμβληματική» αλλαγή που θα εκπέμψει το μήνυμα ότι η κυβέρνηση συνεχίζει να κρατάει το νήμα των μεταρρυθμίσεων. Αυτή δεν μπορεί, όπως λέγεται, να είναι πλέον η αναθεώρηση του άρθρου 16, καθώς το ζήτημα των ιδιωτικών πανεπιστημίων έχει «προεξοφληθεί» μετά την ψήφιση του νόμου Πιερρακάκη για τα μη κρατικά ΑΕΙ. Ως εκ τούτου η αναζήτηση γίνεται σε επίπεδο θεσμών. Δηλαδή, σε άρθρα του Συντάγματος που αφορούν είτε την οργάνωση και λειτουργία του πολιτικού συστήματος και του Δημοσίου ή εκείνη της Δικαιοσύνης.
Το δύσκολο εγχείρημα του rebranding
Η υπαρξιακή κρίση από την οποία ταλανίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ και η συνεχής πτωτική πορεία του έχει ευρύτερες επιπτώσεις στην πολιτική σκηνή, με μια από τις πτυχές της να αφορά τα σενάρια περί «ολικής επαναφοράς» του Αλέξη Τσίπρα. Στελέχη που κινούνται στον χώρο της Κεντροαριστεράς εκτιμούν πως το σκηνικό που διαμορφώνεται καθιστά δυσχερή την επιστροφή του πρώην πρωθυπουργού στο προσκήνιο, εάν βεβαίως υποτεθεί ότι την επιθυμούσε: Με το ΠΑΣΟΚ να καταλαμβάνει πλέον τη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις, είναι σαφές πως όποιος και αν τελικώς επικρατήσει στη μάχη για την ηγεσία, θα ακολουθήσει μια στρατηγική προσχωρήσεων στελεχών. Και δεν θα προκρίνει την κεντρική διαπραγμάτευση με τον ΣΥΡΙΖΑ –ή τμήμα του σε περίπτωση διάσπασης– που θα αφορά και την επιλογή τρίτου προσώπου ως επικεφαλής, το οποίο θα μπορούσε να είναι ο Αλ. Τσίπρας. Επίσης, όπως αναφέρουν στελέχη με γνώση της ανθρωπογεωγραφίας του ΠΑΣΟΚ, το κλίμα στη βάση του κόμματος είναι «πολεμικό» έναντι μιας συμφωνίας κορυφής για συνεργασία με την όποια εκδοχή του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς οι πληγές των σφοδρών συγκρούσεων της περιόδου των μνημονίων δεν έχουν επουλωθεί. Τέλος, το προσωπικό rebranding του πρώην πρωθυπουργού προσκρούει σε εμπόδια: Η εικόνα του Αλ. Τσίπρα τους τελευταίους μήνες έχει δεχθεί πλήγματα, αρχικά με την ήττα του στο τελευταίο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ όπου η πρόταση για νέα εκλογή ηγεσίας απορρίφθηκε και, εσχάτως, με τις συνεχείς επιθέσεις εναντίον του από τον Στ. Κασσελάκη, που μάλιστα έχουν ως αιχμή τους υπαινιγμούς περί «μαύρων ταμείων».
