Της Αλεξάνδρας Βουδούρη
Βρυξέλλες – Ανταπόκριση. Σφοδρές αντιδράσεις προκαλεί η απόφαση της κυβέρνησης Ολαφ Σολτς για την επιβολή προσωρινών ελέγχων στα χερσαία σύνορα της Γερμανίας, και στα κόμματα της αντιπολίτευσης, τους Χριστιανοδημοκράτες του CDU και Χριστιανοκοινωνιστές του CSU, αλλά και σε γειτονικές χώρες, για διαφορετικούς λόγους.
Η ταχεία άνοδος της Ακροδεξιάς –ενόψει και των εκλογών σε δύο εβδομάδες στο Βρανδεμβούργο– φαίνεται πως «σπρώχνει» ακόμα πιο δεξιά τα κεντροδεξιά κόμματα, αλλά και το κυβερνών σοσιαλδημοκρατικό SPD. Εκπρόσωποι, μάλιστα, των CDU / CSU αποχώρησαν χθες πριν καν ολοκληρωθεί η συζήτηση με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και εκπροσώπους των κρατιδίων για μια «κοινή προσέγγιση για την πολιτική μετανάστευσης και ασύλου». Δεν ήταν αρκετά ικανοποιητικές οι κυβερνητικές προτάσεις να απορρίπτονται οι αιτούντες άσυλο στα γερμανικά σύνορα, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Ενωσης.
Ιδιαίτερα επικριτικός εμφανίστηκε ο πρόεδρος του CDU Φρίντριχ Μερτς, σχολιάζοντας στην πλατφόρμα X ότι η κυβέρνηση συνασπισμού «συνθηκολογεί ως προς την πρόκληση της παράτυπης μετανάστευσης. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι ανίκανη για δράση και ηγεσία».
Ο ίδιος είχε εμφανιστεί, πάντως, πρόθυμος να συζητήσει την απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης με αρχηγούς κυβερνήσεων που ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και που ενδεχομένως αντιδρούσαν στο μέτρο, ενώ είχε ενημερώσει σχετικά και την πρόεδρο της Κομισιόν.
Ανώτατα στελέχη του ΕΛΚ, μάλιστα, θεωρούσαν νωρίτερα χθες ότι η συζήτηση στη Γερμανία «κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση», ενώ δεν διαπίστωναν καμία αντίφαση σε σχέση με το νέο σύμφωνο μετανάστευσης και ασύλου της Ε.Ε., την υιοθέτηση του οποίου «πανηγύριζαν» πριν από λίγους μήνες. Οσον αφορά πιθανό «ντόμινο» με εισαγωγή παρόμοιων μέτρων σε άλλα κράτη-μέλη της, επικαλέστηκαν αντίστοιχες αποφάσεις που έχουν λάβει κατά καιρούς άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως και η Αυστρία.
Στη Βιέννη πάντως έχουν ήδη προκληθεί αντιδράσεις, με τον Αυστριακό υπουργό Εσωτερικών Γκέρχαρντ Κάρνερ να δηλώνει χθες ότι η χώρα του δεν θα αποδεχθεί μετανάστες που θα απορρίπτονται στα σύνορα της Γερμανίας. Στην Αυστρία ανησυχούν κυρίως λόγω και των επικείμενων εκλογών στις 29 Σεπτεμβρίου, καθώς το ακροδεξιό FPO ήδη προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις με κεντρικό θέμα το μεταναστευτικό.
Αντιδράσεις για τους ελέγχους στα χερσαία σύνορα και ανησυχία για «ντόμινο» παρόμοιων αποφάσεων από άλλα κράτη-μέλη.
Σε κάθε περίπτωση φαίνεται ότι το μεταναστευτικό «επιστρέφει» στην ατζέντα και της Ε.Ε. αλλά και της Γερμανίας. Παρά την επίκληση σε λόγους «εθνικής ασφάλειας», η απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης να επαναφέρει τους ελέγχους στα σύνορα φαίνεται να καθοδηγείται από την άνοδο της Ακροδεξιάς –ιδιαίτερα μετά τη νίκη του αντιμεταναστευτικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) στις τοπικές εκλογές στη Θουριγγία– παρά από μια πραγματική κατάσταση «εκτάκτου ανάγκης», που έχουν βιώσει χώρες υποδοχής, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα.
Αιτήσεις
Παράλληλα, η περυσινή απόφαση της Γερμανίας να μη δέχεται πια αιτούντες άσυλο σημαίνει πρακτικά ότι αυτοί θα επιστρέφουν στις χώρες όπου έχουν αρχικά καταγραφεί, δηλαδή στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Σχολιάζοντας σχετικά εκπρόσωπος της Κομισιόν ανέφερε χθες ότι συνολικά 2.132 αιτήσεις επιστροφής μεταναστών το 2023 από τη Γερμανία έγιναν δεκτές από την Ιταλία. Η Γερμανία κατέθεσε συνολικά 74.622 αιτήσεις το 2023 προς άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. προκειμένου να δεχθούν πίσω μετανάστες στη βάση του κανονισμού του Δουβλίνου, αλλά τελικά μόνο 5.053 επέστρεψαν στις χώρες υποδοχής.
Στη σχετική ιστοσελίδα της Κομισιόν για τη μετανάστευση και τις εσωτερικές υποθέσεις έχει κιόλας αναρτηθεί το αίτημα της Γερμανίας για προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στη Ζώνη Σένγκεν με ισχύ από τις 16 Σεπτεμβρίου 2024 και έως τις 15 Μαρτίου 2025, ως «εξαίρεση» στην αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας προκειμένου να αντιμετωπιστούν –ανάμεσα σε άλλα– «οι κίνδυνοι ασφάλειας που σχετίζονται με την παράτυπη μετανάστευση».
Θεωρητικά οι έλεγχοι θα είναι προσωρινοί με εξάμηνη διάρκεια, ενώ δεν είναι η πρώτη φορά που η Γερμανία καταφεύγει σε αυτό το μέτρο, καθώς έχει επαναφέρει ανά τακτά διαστήματα τον τελευταίο ενάμιση χρόνο ελέγχους με συγκεκριμένα κράτη-μέλη – όπως για παράδειγμα με τη Γαλλία, υπό τον φόβο τρομοκρατικών χτυπημάτων κατά την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων. Παρόμοια μέτρα έχουν αποφασίσει κατά διαστήματα από το 2015 και οι γειτονικές της χώρες, όπως Αυστρία, Δανία και Γαλλία. Παρά την προφανή υπονόμευση της βασικής αρχής της Συνθήκης Σένγκεν, η Κομισιόν έχει αποδεχθεί τις εθνικές αποφάσεις των κρατών-μελών ιδιαίτερα για λόγους «εθνικής ασφάλειας».
Το ίδιο άλλωστε συνέβη και χθες, όταν η αρμόδια εκπρόσωπος της Κομισιόν αρκέστηκε να επισημάνει ότι «σύμφωνα με τον κώδικα συνόρων του Σένγκεν, τα κράτη-μέλη μπορούν να επαναφέρουν εσωτερικούς ελέγχους στα σύνορα για την αντιμετώπιση σοβαρής απειλής για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια, όταν αυτό είναι αναγκαίο και αναλογικό». Η Ανίτα Χάρπερ, πάντως, τόνισε ότι για την Κομισιόν «η επαναφορά ελέγχων στα σύνορα μπορεί να είναι μια πιθανότητα, αλλά τέτοιου είδους έλεγχοι πρέπει να είναι απαραίτητοι και αναλογικοί, ενώ τέτοια μέτρα πρέπει να είναι αυστηρώς έκτακτα».
Οσον αφορά βέβαια την πρόθεση της Βουδαπέστης να στείλει λεωφορεία με μετανάστες στις Βρυξέλλες, η εκπρόσωπος τόνισε ότι «είναι απαράδεκτο», προσθέτοντας ότι «θα υπονομεύσει την ασφάλεια της Ζώνης Σένγκεν στο σύνολό της». «Είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλες τις δυνατότητές μας με βάση τη Συνθήκη για να διαβεβαιώσουμε ότι γίνεται σεβαστή η ευρωπαϊκή νομοθεσία», είπε χαρακτηριστικά η Ανίτα Χάρπερ.
Η ανησυχία της Αθήνας για επιστροφή προσφύγων
Του Γιάννη Σουλιώτη
Προβληματισμό στις ελληνικές αρχές προκαλεί η αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής της Γερμανίας, με αφορμή και την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στο Ζόλινγκεν της Γερμανίας, με δράστη 26χρονο υπήκοο Συρίας. Ελληνας αξιωματούχος που ρωτήθηκε σχετικά σημείωσε ότι αρχικά η απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης να προχωρήσει σε μονομερή αναστολή εφαρμογής της Συνθήκης Σένγκεν και να επαναφέρει τους συνοριακούς ελέγχους στα χερσαία σύνορά της πλήττει κατά πρώτο τις κεντροευρωπαϊκές χώρες, με πρώτη την Αυστρία. Ο ίδιος, ωστόσο, εξήγησε ότι πηγή ανησυχίας για την ελληνική κυβέρνηση αποτελεί το ενδεχόμενο η γερμανική πολιτική να βρει σύντομα μιμητές μεταξύ κρατών-μελών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, εξέλιξη που θα φέρει σε ιδιαίτερα δυσχερή θέση την Ελλάδα ως χώρα πρώτης υποδοχής μεταναστών.
Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Για τις ελληνικές αρχές και τα υπουργεία Μετανάστευσης και Προστασίας του Πολίτη, βασικό σημείο προβληματισμού αποτελεί πιθανή απόφαση της Γερμανίας να εντείνει τις πιέσεις για την επιστροφή στην Ελλάδα προσφύγων ή και αιτούντων άσυλο στο πλαίσιο του κανονισμού του Δουβλίνου. Αίτημα που πάντως –όπως σημείωσαν εμφατικά στην «Κ» κυβερνητικές πηγές– δεν έχει συμβεί προς το παρόν.
Αν η γερμανική πολιτική βρει μιμητές μεταξύ χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, η Ελλάδα θα βρεθεί σε δυσχερή θέση ως χώρα πρώτης υποδοχής μεταναστών.
Παρόμοια αιτήματα για επιστροφή στην Ελλάδα προσφύγων και αιτούντων άσυλο, πάντως, η Γερμανία έχει διατυπώσει και στο παρελθόν. Ορισμένα από αυτά αφορούν αλλοδαπούς χαρακτηρισμένους από την Ελλάδα πρόσφυγες, οι οποίοι ενώ έχουν δικαίωμα να ταξιδέψουν εντός Ζώνης Σένγκεν για διάστημα 90 ημερών, εγκαταλείπουν την Ελλάδα και εγκαθίστανται μόνιμα στη Γερμανία. Κατά διαστήματα οι αρχές της Γερμανίας απελαύνουν πίσω στην Ελλάδα αλλοδαπούς που εμπίπτουν στη συγκεκριμένη κατηγορία, με τους αριθμούς τους πάντως να μην υπερβαίνουν τις μερικές δεκάδες. Στέλεχος του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής που ρωτήθηκε σχετικά δήλωσε ότι δεν έχει διατυπωθεί προς το παρόν σχετικό αίτημα. Η δεύτερη κατηγορία αφορά αιτούντες άσυλο που με το ανεπίσημο υπηρεσιακό έγγραφο ταξιδεύουν παράτυπα στη Γερμανία. Πηγές με γνώση του θέματος, ωστόσο, σημειώνουν ότι πρόσφυγες και μετανάστες αυτής της κατηγορίας σπανίως απελαύνονται στην Ελλάδα. Προσφεύγουν στα γερμανικά δικαστήρια, τα οποία συνήθως αρνούνται την απέλαση με το αιτιολογικό ότι οι συνθήκες πρώτης υποδοχής στην Ελλάδα δεν προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Μάλιστα, κυβερνητικές πηγές προχώρησαν χθες ένα βήμα παρακάτω κατηγορώντας τη Γερμανία για τις δευτερογενείς ροές με το αιτιολογικό ότι χορηγεί υψηλά επιδόματα στους μετανάστες, πολιτική που μετατρέπει τη χώρα σε πόλο έλξης μεταναστών. Το επόμενο διάστημα πρόκειται να υπάρξει συνάντηση Ελλήνων και Τούρκων αξιωματούχων της ΕΛ.ΑΣ., στην Αδριανούπολη της Τουρκίας, ενώ συνάντηση με τον Γερμανό ομόλογό του θα έχει στις 17 Σεπτεμβρίου ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, στο περιθώριο συνόδου των Δυτικών Βαλκανίων.
Η Αγκυρα πιέζει για τις βίζες σε Τούρκους
Του Μανώλη Κωστίδη
Κωνσταντινούπολη – Ανταπόκριση. Η Αγκυρα ασκεί πίεση στις χώρες της Ε.Ε. για να βρεθεί λύση στο ζήτημα της χορήγησης βίζας στους Τούρκους πολίτες, καθώς, όπως καταγγέλλουν τουρκικά μέσα ενημέρωσης, πολλές χώρες σχεδόν έχουν κλείσει τα σύνορά τους και χορηγούν ελάχιστες βίζες σε σχέση με το παρελθόν και παράλληλα έχουν αυξήσει τις απορρίψεις των αιτημάτων για βίζα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, Τούρκοι αξιωματούχοι σε συνομιλίες με Ευρωπαίους ομολόγους τους πρότειναν πέντε συγκεκριμένα βήματα που θα μπορούσαν να μειώσουν τις καθυστερήσεις στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Η Αγκυρα φέρεται να πρότεινε μια φόρμουλα σύμφωνα με την οποία Τούρκοι πολίτες οι οποίοι έχουν θεώρηση από άλλες δυτικές χώρες να μη χρειάζονται βίζα Σένγκεν. Δηλαδή, αν κάποιος Τούρκος έχει βίζα από ΗΠΑ ή Μεγάλη Βρετανία, να μπορεί να εισέρχεται στη Ζώνη Σένγκεν δίχως να χρειάζεται επιπλέον βίζα.
Τούρκοι αξιωματούχοι επίσης ζήτησαν τον διαχωρισμό των αιτημάτων θεωρήσεων από τα προξενεία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης έτσι ώστε να δίνεται προτεραιότητα σε εξέταση αιτήσεων ακαδημαϊκών, επιχειρηματιών, οδηγών φορτηγών και ατόμων με προβλήματα υγείας.
Ως απάντηση στη δικαιολογία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης ότι υπάρχει τεράστιος όγκος αιτημάτων, η Τουρκία προτείνει όταν ένα προξενείο μιας χώρας της Ε.Ε. στην Τουρκία δέχεται περισσότερες αιτήσεις από όσες μπορεί να εξετάσει, να ζητάει τη βοήθεια των προξενείων άλλων χωρών-μελών της Ε.Ε.
Με στόχο τη μείωση του φόρτου εργασίας, Τούρκοι αξιωματούχοι προτείνουν να δίνονται μεγαλύτερης διάρκειας βίζες σε όσους ήδη έχουν κάνει χρήση βίζας Σένγκεν. «Δεν μπορούν να δίνονται βίζες 10 ημερών σε άτομα που ήδη έχουν πάρει βίζες στο παρελθόν», λένε στην εφημερίδα Oksijen.
Ως ένα επιπλέον μέτρο έχει προταθεί επίσης οι εταιρείες αποδοχής αιτημάτων θεωρήσεων, που μεσολαβούν εκ μέρους των προξενείων, να δίνουν περισσότερα ραντεβού για αιτήσεις βίζας και να κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την προτεραιότητα.
Η Ε.Ε. μέχρι στιγμής δεν έχει απαντήσει στις προτάσεις της Αγκυρας, καθώς το ζήτημα της χορήγησης βίζας είναι πολύπλοκο και πολυπαραγοντικό.
Πάντως, όλοι παραδέχονται ότι υπάρχει ζήτημα με τους Τούρκους πολίτες, καθώς σύμφωνα με τον οργανισμό της Ε.Ε. για το Ασυλο (ΕUAA) οι αιτήσεις ασύλου Τούρκων σε χώρες της Ε.Ε. το 2023 έφτασαν τις 100.807, ενώ το 2022 ήταν 55.446. Μέσα σε ένα έτος αυξήθηκαν 82%, με αυξητικές τάσεις από το 2020. Υπάρχει ανησυχία πως η αύξηση των χορηγήσεων βίζας θα μπορούσε να αυξήσει και τον αριθμό αιτήσεων ασύλου σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύονται στον τουρκικό Τύπο, έπειτα από Σύρους και Αφγανούς, οι Τούρκοι είναι τρίτοι στη σειρά σε αιτήσεις ασύλου προς χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
