Στην Ιζολα ντι Σπέτζια, το Νησί των Αρωμάτων κατά τους Ενετούς λόγω των πολλών λουλουδιών, γράφτηκε ένα κεφάλαιο της ιστορίας της πολύπαθης Αριστεράς. Ο Στέφανος Κασσελάκης βρισκόταν στις Σπέτσες για τέσσερις ημέρες στοχασμών και διαβουλεύσεων προτού επιστρέψει αιφνιδιαστικά στην Αθήνα την Πέμπτη.
Oταν του λες ότι πήρε 14% στις ευρωεκλογές, αμέσως σε διορθώνει: «15%». Ο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε 14,92% και ο Στέφανος είναι πεπεισμένος ότι το ποσοστό αυτό ανήκει στον ίδιο προσωπικά. Τα βαριά ονόματα της «πρώτης φοράς» ήθελαν να φουντάρει το κόμμα τους στην τρίτη θέση, πίσω από το ΠΑΣΟΚ, και αμέσως μετά να τον κάνουν με τα κρεμμυδάκια. Το σενάριο αυτό δεν περπάτησε. Ο Κασσελάκης πιστεύει ότι έφερε μόνος του ένα καλό αποτέλεσμα παρά τη διάσπαση που του σκάρωσαν τα παιδιά της Νέας Αριστεράς και παρά το χτύπημα κάτω από τη μέση που δέχθηκε από τον Αλέξη Τσίπρα στο συνέδριο του Απριλίου. Θεωρεί ότι αυτό το αποτέλεσμα του επιτρέπει σήμερα να επικαλείται ότι διαθέτει ισχυρή και διευρυμένη νομιμοποίηση.
Το πρώτο σχέδιο
Hδη πριν από τις ευρωεκλογές ο Κασσελάκης δεν έκρυβε ότι καθόταν στην πισίνα του στις Σπέτσες και σχεδίαζε ένα κόμμα στο οποίο πρακτικά δεν θα υπήρχαν μεγαλοστελέχη ικανά να πουλάνε νταηλίκια, παρά μόνο ένας αρχηγός νομιμοποιημένος από τη βάση και βουλευτές-μπιμπελό με ρητό υπουργικό ασυμβίβαστο. Προφανώς υποτίμησε τον κίνδυνο που διέτρεχε να συνασπιστούν όλοι εναντίον του έτσι ώστε να διατηρήσει ο καθένας το δικό του τιμάριο. Δεν έδωσε σημασία ότι χρωστούσε την υποστήριξη της Κεντρικής Επιτροπής στον Παύλο Πολάκη και στον Νίκο Παππά. Aμαθος στα κομματικά μαθηματικά, δεν αντιλήφθηκε ότι κανένα ποσοστό στην κάλπη δεν μπορεί να σε σώσει αν εγκλωβιστείς μέσα στην κοιλιά του κήτους.
Ο Κασσελάκης φέρεται να πιστεύει ότι όσοι ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ τον Ιούνιο είναι έτοιμοι να τον ακολουθήσουν σήμερα ακόμα και στην έρημο. Ωστόσο, απέφυγε εν θερμώ αποφάσεις για ίδρυση νέου κόμματος. Aνθρωποι που έχουν γνωρίσει τον Τάιλερ Μακμπέθ εικάζουν ότι συμβάλλει ώστε ο Στέφανος να αποφύγει παρακινδυνευμένες επιλογές. Σαφώς ο Κασσελάκης δελεάστηκε από την προοπτική ενός νέου κόμματος, αλλά δεν είχε έτοιμη τη σφραγίδα, όπως πολλοί νόμιζαν. Τελικά αποφάσισε να δώσει τη μάχη μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ. Γνωρίζει άλλωστε ότι η λειτουργία ενός νέου κόμματος κοστίζει αρκετά χρήματα. Οταν πολιτικοί όπως ο ίδιος αποκλείουν ρητά τη χρηματοδότηση των κομμάτων με… σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα, τότε καθίσταται από δυσχερής έως ανέφικτη η συμμετοχή τους στην ανανέωση του πολιτικού συστήματος με την ίδρυση νέων κομμάτων.
Οι κομματικές διεργασίες του προηγούμενου Σαββατοκύριακου βγήκαν εκτός ελέγχου, παρά τις προσπάθειες όλων να δείξουν ότι δεν αιφνιδιάστηκαν. Η εσωκομματική αντιπολίτευση (η φρουρά Τσίπρα, γνωστή και ως «87», και οι ομάδες επιρροής του Παππά και του Πολάκη) ζήτησαν από τον Κασσελάκη να συναινέσει σε εκλογή αρχηγού πιστεύοντας ότι θα συμφωνούσε έτσι ώστε να γίνουν οι εκλογές όντας ο ίδιος πρόεδρος. Ο Κασσελάκης τούς προκάλεσε να καταθέσουν μομφή, κάτι που έκαναν και κέρδισαν. Κάποιοι επιμένουν ότι ο Κασσελάκης δεν πίστευε ότι θα χάσει (πίστευε π.χ. ότι θα όρθωνε κυματοθραύστη ο Παππάς). Επιπλέον, είχε μάλλον υποτιμήσει την προειδοποίηση κάποιων συνομιλητών του ότι αν κέρδιζαν οι αντίπαλοί του θα έπαυε να είναι πρόεδρος και θα τον κλείδωναν έξω από την Κουμουνδούρου, όπως και έγινε. Μάλιστα προκάλεσε αίσθηση ότι κατέβασαν το ρελέ ακόμα και στο κομματικό e-mail του.
Ο συνταγματολόγος Ξενοφών Κοντιάδης επισήμανε ότι, με βάση το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ, μια επιτυχημένη μομφή οδηγεί σε εκλογές για την ηγεσία, αλλά δεν ισοδυναμεί με την έκπτωση του υπάρχοντος αρχηγού. Oμως, στον ΣΥΡΙΖΑ ερμήνευσαν τη μομφή με τον ίδιο τρόπο που θα ερμήνευαν μια μομφή κατά υπουργού που θα υπερψήφιζε η Βουλή. Ο καθηγητής Νομικής και πρώην βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Δουζίνας υποστήριξε ότι αυτή είναι η σωστή ερμηνεία. Αν ο Κασσελάκης δεν σηκωνόταν να φύγει από την αίθουσα θα είχε παραμείνει στην ηγεσία –ως υπηρεσιακός πρόεδρος–, εφόσον είχε επιμείνει ότι το καταστατικό δεν προβλέπει την έκπτωσή του. Αλλά μάλλον κανείς δεν είχε διαβάσει το καταστατικό, ούτε οι Kasselistas, ούτε οι άλλοι…
Απέφυγε εν θερμώ αποφάσεις για ίδρυση νέου κόμματος. Aνθρωποι που έχουν γνωρίσει τον Τάιλερ Μακμπέθ εικάζουν ότι συμβάλλει ώστε ο Στέφανος να αποφύγει παρακινδυνευμένες επιλογές.
Επιχείρηση «παλινόρθωση»
Ο έκπτωτος πρόεδρος δήλωσε σχεδόν ποιητικά ότι άφησε τη μομφή να πετύχει για να διαπιστώσουν οι πολίτες τη μομφή που ζει μέσα στο κόμμα του όλο αυτό το διάστημα. Κάποιοι διέκριναν μια κρυμμένη παρόρμηση φυγής (π.χ. ο Γιάννης Ραγκούσης μετά τις ευρωεκλογές έλεγε σταθερά στους δύσπιστους συνομιλητές του ότι «ο Κασσελάκης φέρεται σαν να θέλει να φύγει»). Κάποιοι συμπληρώνουν ότι λόγω αυτής της παρόρμησης δεν υπερασπίστηκε τον εαυτό του μετά την ήττα στην ψηφοφορία και δεν συμμετείχε στη συζήτηση για τον προσδιορισμό της εσωκομματικής εκλογικής διαδικασίας, αλλά απλώς σηκώθηκε κι έφυγε. Τελικά, με μια απότομη στροφή 180 μοιρών υιοθέτησε τη θέση του Κοντιάδη και επέστρεψε στην Αθήνα διεκδικώντας την παλινόρθωση στον θρόνο. Η Πολιτική Γραμματεία όρθωσε τείχος.
Στις Σπέτσες επικράτησε η άποψη ότι η πραγματική αιτία για τις ραγδαίες εξελίξεις είναι ο πόλεμος για το κόμμα. Ο πόλεμος μπορεί να κηρύχθηκε τον Απρίλιο (με την επιστολή Τσίπρα), αλλά κλιμακώθηκε αμέσως μετά τις ευρωεκλογές. Τότε ο Κασσελάκης αποφάσισε το κλείσιμο της ημερήσιας «Αυγής» λόγω της μεγάλης μείωσης της κρατικής χρηματοδότησης στον ΣΥΡΙΖΑ (που επήλθε λόγω της εκλογικής πτώσης του). Οι γνώστες της υπόθεσης βεβαιώνουν ότι η οικονομική στενότητα κατέστησε ανέφικτη τη συνέχιση της έκδοσης της εφημερίδας ήδη από το 2022, αλλά ο Τσίπρας ανέβαλε δύο φορές τις πικρές αποφάσεις. Ο Κασσελάκης δέχθηκε ομοβροντία επιθέσεων για την απόφασή του να κλείσει το ιστορικό φύλλο και απάντησε στα τέλη Ιουνίου –από την Αμερική μέσω τηλεδιάσκεψης– ότι κλείνει την «Αυγή» διότι δεν είναι διατεθειμένος να λειτουργήσει το κόμμα μέσα από μαύρα ταμεία. Προκλήθηκε τρικυμία.
Η φράση του ερμηνεύθηκε ως εκβιασμός στην προηγούμενη ηγεσία. Είναι δυνατόν να λέγεται από τον πρόεδρο ότι οι άνθρωποι της «πρώτης φοράς» μπορεί να βρέθηκαν στην ανάγκη να αξιοποιήσουν εναλλακτικά χρηματοδοτικά εργαλεία; Θυμίζουμε ότι ο Παππάς τού ζήτησε να ανακαλέσει, αλλά δεν το έκανε. Για να το κάνουμε ακόμα πιο λιανά, ο Κασσελάκης έβαλε το πιστόλι πάνω στο τραπέζι την ίδια ώρα που έβαζε τις τελευταίες πινελιές στο σχέδιό του να κατεδαφίσει το κόμμα και να ορθώσει στη θέση του ένα «μεταπολιτικό» κόμμα μελών με άλλο όνομα, ένα κόμμα στο οποίο θα μετράνε μόνο ο αρχηγός και τα μέλη, ενώ οι κεντρικές επιτροπές και οι πολιτικές γραμματείες θα μπουν στο μουσείο.
Ο Κασσελάκης εκτιμά στις ιδιωτικές συζητήσεις του ότι η φούρια για τα μαύρα ταμεία ήταν μόνο η αφετηρία της κλιμάκωσης. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν η δημόσια καταγγελία του για την κρατική δανειοδότηση ύψους ενός δισ. ευρώ προκειμένου να επιτευχθεί η συγχώνευση της Τράπεζας Αττικής με την Παγκρήτια και η συνακόλουθη ιδιωτικοποίηση. Η απόφαση αυτή πέρασε στη Βουλή στα τέλη Ιουλίου με τις ψήφους της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ. Η κυβέρνηση, το ΠΑΣΟΚ και η Τράπεζα της Ελλάδος πρόβαλαν το επιχείρημα ότι η ιδιωτικοποίηση αυτή θα αποβεί συμφέρουσα για το κράτος σε βάθος δεκαετίας και ότι ήταν απαραίτητη για την ευστάθεια του τραπεζικού συστήματος. Ο Κασσελάκης, αντιθέτως, κατήγγειλε σκάνδαλο. Σήμερα ο Κασσελάκης πιστεύει ότι αυτή η υπόθεση έφερε και πάλι κοντά τον Παππά με τον Πολάκη, δύο πολιτικούς που σε κρίσιμες στιγμές πάντα συμμαχούν.
Τα πιστόλια στο τραπέζι
Παρ’ όλα αυτά, μόλις προ ημερών ο Κασσελάκης θυσίασε την Αθηνά Λινού και τον Σωκράτη Φάμελλο για να εξευμενίσει τον Πολάκη και να τοποθετήσει τον Παππά επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας σε μια προσπάθεια να ελέγξει την πλειοψηφία της Κεντρικής Επιτροπής. Ισως πίστευε ότι η εκχώρηση μιας στάλας από την εξουσία του θα τους αρκούσε και δεν θα τολμούσαν να τον ρίξουν. Προφανώς υπολόγισε λάθος. Ο Κασσελάκης έβαλε το πιστόλι του πάνω στο τραπέζι χωρίς να σκεφτεί ότι οι άλλοι μπορεί να έβγαζαν –και να χρησιμοποιούσαν εν ψυχρώ– τα δικά τους.
Στις Σπέτσες, οι συνομιλητές του άκουσαν ότι δεν πιστεύει ότι θα πραγματοποιηθούν εσωκομματικές εκλογές στα τέλη Νοεμβρίου και στις αρχές Δεκεμβρίου, όπως ανακοινώθηκε. Επέμενε ότι η ανακοίνωση είναι προσχηματική έτσι ώστε να τον δεσμεύσουν και στη συνέχεια να αναβάλουν τις εκλογές έως τις αρχές της χρονιάς προκειμένου να ελέγξουν τη διαδικασία. Προφανώς επέστρεψε στην Αθήνα για να εξασφαλίσει ότι τα συμφωνηθέντα θα τηρηθούν, ιδίως αφού θα είναι και ο ίδιος υποψήφιος. Φέρεται να έχει πει ακόμα ότι: «Το κόμμα μού χρωστάει λεφτά». Αναφέρεται στα χρήματα που ο ίδιος δάνεισε στο τέλος του 2023. «Το κόμμα δεν έχει χρήματα, είναι ψεύδος ότι υπήρχε κρυμμένος λογαριασμός, και αν κρατήσουν ανοιχτά τα μέσα ενημέρωσης του κόμματος, τότε θα καταλάβουν όλοι ότι αυτό θα γίνει μέσα από μαύρα ταμεία».
Οταν υπάρχει αυτό το κλίμα ολοκληρωτικού πολέμου, όταν ο αέρας μυρίζει μπαρούτι, τότε είναι πασιφανές ότι ο Κασσελάκης και οι άλλοι δύσκολα μπορούν να συνυπάρξουν. Ηδη ο Νίκος Παππάς, ο μέγας επιστάτης, κρατάει στα χέρια του τα κλειδιά της Κουμουνδούρου. Πλασάρεται ως πόλος ενότητας και σταθερότητας. Θα βάλει σε τάξη το «μαγαζί» και θα επιχειρήσει να ορίσει τις εξελίξεις. Πολλοί προεξοφλούν ότι είναι θέμα χρόνου μέχρι τα μέσα ενημέρωσης του ΣΥΡΙΖΑ –και πολλά στελέχη– να παρουσιάσουν τον Κασσελάκη ως «ξένο σώμα». Παρ’ όλα αυτά, παραμένει ισχυρός στα απλά μέλη και δεν είναι διατεθειμένος να χαρίσει το κόμμα χωρίς μάχη. Προσέρχεται στην αρένα γνωρίζοντας ότι οι αντίπαλοί του θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να τον ξαναστείλουν οριστικά, αν όχι στην Αμερική, τουλάχιστον στην Ιζολα ντι Σπέτζια.
