«Σε αυτούς οι οποίοι προβλέπουν ότι η αυτοδυναμία στις επόμενες εκλογές με τον υφιστάμενο εκλογικό νόμο είναι άπιαστο όνειρο, θα συνιστούσα λίγη υπομονή και ίσως κάποιες χρήσιμες ιστορικές αναφορές στο τι έγινε την προηγούμενη τετραετία». Με τη συγκεκριμένη αποστροφή στη ΔΕΘ, ο Κυρ. Μητσοτάκης απάντησε στη σεναριολογία περί παρεμβάσεων στην εκλογική νομοθεσία, ενώ το ενδεχόμενο αλλαγής του εκλογικού νόμου διαψεύδεται σταθερά από το Μέγαρο Μαξίμου. Oμως, με δεδομένο ότι η κυβερνητική θητεία ολοκληρώνεται το 2027 και για τη χώρα το χειρότερο δυνατό σενάριο θα ήταν να διαμορφωθούν συνθήκες ακυβερνησίας –με πρόσφατο το σκηνικό στη Γαλλία–, πολλοί εκτιμούν πως παρεμβάσεις στο εκλογικό σύστημα ίσως τελικώς υπάρξουν, αλλά σε «δεύτερο χρόνο». Εξάλλου, η επιλογή της κυβέρνησης να αλλάξει αμέσως μετά την πρώτη εκλογική της νίκη, τον Ιούλιο του 2019, τον εκλογικό νόμο αμφισβητήθηκε εκ των υστέρων. Από το 2022 και μετά, με βάση τα δημοσκοπικά δεδομένα της τότε περιόδου, υπήρξαν πολλαπλές εισηγήσεις προς τον πρωθυπουργό για νέα τροποποίησή του, ασχέτως εάν ο Κυρ. Μητσοτάκης τις απέρριψε. Εάν τελικώς ο κύβος ενός νέου εκλογικού νόμου «ριφθεί», υπάρχουν τρία ισχυρά δεδομένα:
– Η όποια αλλαγή δεν θα είναι «σημειακή»: Δεν θα αφορά δηλαδή αποκλειστικά τον πήχυ της αυτοδυναμίας, αλλά θα εντάσσεται σε μια ευρύτερη μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία αναφορικά με το πολιτικό σύστημα. Για τον λόγο αυτό –προκειμένου να ενσωματωθεί σε μια συνολικότερη παρέμβαση– δεν έχει κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή και η ρύθμιση για επιστολική ψήφο των αποδήμων και στις εθνικές εκλογές.
– Παρά την περί του αντιθέτου φιλολογία, δεν εξετάζεται το βρετανικό μοντέλο, επειδή δεν έχει καμία σχέση με την ελληνική πολιτική παράδοση, αλλά ούτε και το γαλλικό, καθώς προβλέπει διεξαγωγή δύο γύρων, που στην Ελλάδα παραπέμπουν σε αυτοδιοικητικές εκλογές.
– Δεν πρόκειται να αλλάξει το όριο του 3% για την είσοδο στη Βουλή και να αυξηθεί στο 5%. Τυχόν σχετική πρωτοβουλία θα συσπείρωνε το σύνολο των μικρών κομμάτων και θα δημιουργούσε εκρηκτικό κατά της κυβέρνησης κλίμα, ενώ ιδιαίτερα ισχυρή εκτιμάται πως θα ήταν η αντίδραση του ΚΚΕ, παρότι κινείται σε σαφώς υψηλότερα ποσοστά. Επίσης, η αύξηση του ορίου για είσοδο στη Βουλή μπορεί να οδηγούσε σε «συσπειρώσεις» σχηματισμών στο δεξιό και αριστερό άκρο του πολιτικού φάσματος. Αντιθέτως, θεωρείται πολιτικά πιο ασφαλές ο πήχυς της αυτοδυναμίας απλώς να αποσυνδεθεί από το άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων που μένουν εκτός Βουλής.
Πίσω από την πράσινη νηνεμία
Σε αντίθεση με το σταθερά εκρηκτικό κλίμα στον ΣΥΡΙΖΑ, τρεις εβδομάδες πριν ανοίξουν οι κάλπες της 6ης Οκτωβρίου η προεκλογική εκστρατεία των υποψηφίων για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ διεξάγεται σε «ήρεμα νερά». Ανατροπές δεν αποκλείεται να υπάρξουν, ειδικά εάν κάποιος ή κάποιοι από τους βασικούς διεκδικητές της ηγεσίας διαπιστώσουν πως χάνουν έδαφος στη μάχη για την προεδρία, οπότε πιθανότατα θα πολώσουν το κλίμα. Ομως, η έως τώρα «νηνεμία» είναι αξιοσημείωτη, αλλά κατ’ ορισμένους και ευεξήγητη: Η άνευ όρων σύγκρουση των στρατοπέδων στον ΣΥΡΙΖΑ οδήγησε σε συνολική απαξίωση του κόμματος και κανείς εκ των Ν. Ανδρουλάκη, Χ. Δούκα, Αννας Διαμαντοπούλου και Π. Γερουλάνου δεν επιθυμεί να χρεωθεί από την εκλογική βάση του ΠΑΣΟΚ ότι ακολουθεί ανάλογες πρακτικές. «Ο κόσμος μας δεν θέλει εμφύλιο», λέγεται χαρακτηριστικά. Δεύτερον, καθώς οι δημοσκοπικές διαφορές μεταξύ των «τεσσάρων» δεν είναι πολύ μεγάλες, όλοι οι βασικοί υποψήφιοι έχουν στο μυαλό τους και τη 13η Οκτωβρίου. Δεν θέλουν δηλαδή να συγκρουστούν μετωπικά και να «κόψουν τις γέφυρες» με αντιπάλους τους οποίους μπορεί να χρειαστούν ως συμμάχους στον δεύτερο γύρο της αναμέτρησης για την ηγεσία. Πάντως, όπως είναι φυσικό, οι εκατέρωθεν αιχμές δεν πρόκειται να απουσιάσουν εντελώς, καθώς η εσωκομματική προεκλογική περίοδος θα κορυφώνεται. Υπό αυτή την έννοια, παρουσιάζουν ενδιαφέρον οι «μαύρες τρύπες» των υποψηφίων όπως καταγράφονται στις ποιοτικές έρευνες για τη μάχη της ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ. Σύμφωνα με πληροφορίες, για τον Ν. Ανδρουλάκη καταγράφεται πρόβλημα «πρωθυπουργικής εικόνας». Η Αννα Διαμαντοπούλου δυσκολεύεται να προσεγγίσει τους νεότερους ψηφοφόρους. Στον Χ. Δούκα καταλογίζεται «βιασύνη» για το γεγονός ότι μπήκε στην κούρσα της ηγεσίας λίγους μόλις μήνες μετά την εκλογή του στον Δήμο Αθηναίων. Τέλος, ο Π. Γερουλάνος από μερίδα πολιτών κρίνεται «συμπαθής» αλλά γίνεται αντιληπτός «και ως μέλος της ελίτ».
Αναζητώντας αντι-Κασσελάκη
Εβδομάδες έντονων ζυμώσεων και ονοματολογίας αναμένουν τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς η προθεσμία κατάθεσης υποψηφιοτήτων για την ηγεσία του κόμματος αργεί – λήγει την 1η Νοεμβρίου. Με δεδομένο ότι η υποψηφιότητα του Π. Πολάκη έχει «κλειδώσει» και ο Στ. Κασσελάκης θα είναι εκ νέου υποψήφιος, το ενδιαφέρον εστιάζεται στη στάση που θα τηρήσουν οι «87», και ορισμένα πρωτοκλασάτα στελέχη, όπως οι Σ. Φάμελλος, Ρένα Δούρου και Ν. Παππάς. Για τους «87» η Ολγα Γεροβασίλη θα ήταν η προφανής επιλογή, καθώς είναι έμπειρο στέλεχος και διαθέτει αποδοχή εντός και εκτός ΣΥΡΙΖΑ. Ομως, έχει το «μειονέκτημα» ότι εμφανίσθηκε να ηττάται χωρίς μάχη από τον Στ. Κασσελάκη στο συνέδριο του περασμένου Φεβρουαρίου. Επίσης, στις πρώτες δημοσκοπήσεις μετά την αποπομπή Κασσελάκη (GPO για το Star), στο ερώτημα ποιος είναι κατάλληλος για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωνε μόλις 4,7%, ποσοστό μικρότερο όχι μόνο εκείνου του Στ. Κασσελάκη (17,8%), αλλά και του Π. Πολάκη (7,4%). Για τον Σ. Φάμελλο, που δοκιμάστηκε στη Βουλή ως «αντίπαλος» των Κυρ. Μητσοτάκη και Ν. Ανδρουλάκη, ίσως αποδειχθεί πρόβλημα το ότι λόγω των «ισορροπιών» που έπρεπε να τηρεί ως πρόεδρος της Κ.Ο. την περίοδο Κασσελάκη φέρεται να μην είχε τις καλύτερες των σχέσεων με ορισμένα στελέχη των «87». Πάντως, η «επιστροφή» Κασσελάκη εκτιμάται πως θα ασκήσει πίεση σε όσους συνασπίστηκαν εναντίον του στην τελευταία Κ.Ε. να καταλήξουν σε κοινό υποψήφιο, καθώς τυχόν πολυδιάσπαση δυνάμεων μπορεί να οδηγήσει σε νέα απώλεια των «κλειδιών» της Κουμουνδούρου, σε μια αναμέτρηση που δύσκολα θα μείνει μακριά από την έντονη τοξικότητα.
