Και όμως, στη χώρα μας υπάρχουν 10.000 πολίτες που έχουν γεννηθεί το 1908, είναι δηλαδή 116 ετών και… ψηφίζουν ακόμη κανονικά. Αυτό λένε οι επίσημοι εκλογικοί κατάλογοι της χώρας, την εκκαθάριση των οποίων επιχειρεί να κάνει για πρώτη φορά συντονισμένα το υπουργείο Εσωτερικών και ο αρμόδιος υπουργός Θοδωρής Λιβάνιος. Πρόκειται για κάτι απόλυτα αναγκαίο, καθώς οι σωστοί εκλογικοί κατάλογοι είναι ζήτημα δημοκρατίας, καθώς διαφορετικά προκύπτουν λανθασμένα πολιτικά συμπεράσματα για την αποχή και άλλα ποιοτικά στοιχεία, δίνοντας λανθασμένη εικόνα στους πολιτικούς αναλυτές και στα κόμματα.
Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, το εκλογικό μας σώμα απαρτίζεται από 9.760.364 γυναίκες και άνδρες, ενώ έχει διαπιστωθεί πως οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι άνω των 80 ετών είναι πολύ περισσότεροι από τον πραγματικό αριθμό τους. Πλην των εγγεγραμμένων γεννηθέντων το 1908, το οποίο από μόνο του είναι ένα στοιχείο που αρκεί για να καταλάβει κανείς το πρόβλημα των καταλόγων, υπάρχει γενικά αναντιστοιχία μεταξύ απογραφής και καταλόγων ειδικά στους άνω των 80 ετών, ενώ υπάρχει ένας αριθμός περίπου 1.300 πολιτών που είναι διπλοεγγεγραμμένοι, δηλαδή μπορούν να ψηφίσουν σε δύο εκλογικά τμήματα.
Σε έλεγχο για υποβολή φορολογικής δήλωσης 1.145.000 εκλογέων άνω των 80 ετών, η ΑΑΔΕ κατάφερε να εντοπίσει 700.000 εξ αυτών.
Οι αιτίες αυτής της κατάστασης είναι πολλές. Κατ’ αρχάς, ένας μεγάλος αριθμός είναι Ελληνες που απεβίωσαν στο εξωτερικό και ουδέποτε δηλώθηκαν στις προξενικές αρχές, κάτι που πλέον αποτελεί υποχρέωση, καθώς τα προξενεία επιβάλλεται να καταγράφουν άμεσα τα γεγονότα ζωής των Ελλήνων πολιτών (γάμοι, γεννήσεις, θάνατοι). Από εκεί και πέρα στο σημερινό χάος φθάσαμε γιατί:
1. Προ της έναρξης λειτουργίας του πληροφοριακού συστήματος «Μητρώο Πολιτών» δεν υπήρχε ενιαίο πληροφοριακό σύστημα και στις μεταδημοτεύσεις δεν διαγραφόταν αυτόματα η εγγραφή του δημότη από τον δήμο προέλευσης: έπρεπε να γίνει… χειροκίνητα και κάποιοι υπάλληλοι δεν το έκαναν ποτέ.
2. Επιπλέον, κατά τη μεταφορά δημότη σε άλλη οικογενειακή μερίδα ενδέχεται το δημοτολόγιο να αμελούσε να διαγράψει την εγγραφή του εκλογέα από τη γονεϊκή του μερίδα, ούτως ώστε να παραμείνει ενεργός μόνο στη συζυγική.
3. Ακόμη υπάρχει πρόβλημα με γυναίκες που τέλεσαν γάμο προ του 1983 και οι οποίες μεταδημότευσαν λόγω γάμου λαμβάνοντας το επώνυμο του συζύγου τους, χωρίς να διαγραφεί η πρώτη εγγραφή τους από τον δήμο όπου γεννήθηκαν ή από τη μερίδα του πατέρα τους, και ήταν δύσκολο να ταυτοποιηθούν χωρίς τη χρήση ενιαίου συστήματος.
4. Ενδεχομένως δήμοι εσκεμμένα δεν προχωρούσαν στη διαγραφή δημοτών τους για να αποφύγουν τυχόν συγχώνευση του δήμου τους με κάποιον άλλο δήμο στο πλαίσιο ενός νέου αυτοδιοικητικού προγράμματος, π.χ. «Καποδίστριας», «Καλλικράτης».
5. Ασυμφωνίες στα προσωπικά στοιχεία των δημοτών, π.χ. Γιάννης – Ιωάννης, Αικατερίνη – Κατίνα, μπορεί να οδηγήσουν στη δημιουργία διπλοεγγραφών δημοτών. Σήμερα, όμως, αυτές με τη χρήση λεξικών συνωνύμων εντοπίζονται από το πληροφοριακό σύστημα και απαλείφονται σταδιακά από τους δήμους.
Οι διαγραφές θα γίνουν με βάση τον νόμο 5083/24 για την επιστολική ψήφο στις ευρωεκλογές και τα δημοψηφίσματα, όπου στο άρθρο 29 προβλέπεται σε ειδική κατηγορία ότι προς διαγραφή θα τεθούν οι εκλογείς εφόσον συγκεντρώνουν σωρευτικά τα εξής χαρακτηριστικά:
1. Εχουν γεννηθεί πριν από την 1/1/1944.
2. Δεν έχουν υποβάλει οι ίδιοι ή δεν εμφανίζονται ως εξαρτώμενα πρόσωπα σε φορολογικές δηλώσεις των φορολογικών ετών που έχουν υποβληθεί έως 31/12/2023.
3. Δεν λαμβάνουν σύνταξη.
4. Δεν διαθέτουν ελληνικό διαβατήριο σε ισχύ. Οσοι εκλογείς εμπίπτουν στην παραπάνω κατηγορία θα έχουν τη δυνατότητα ή σε ΚΕΠ ή σε προξενείο (με τις εφαρμογές «myKEPlive» ή «myConsulLive») να ζητήσουν να μη διαγραφούν από τους εκλογικούς καταλόγους. Αν δεν γίνει αυτό, οι εκλογείς αυτοί διαγράφονται οριστικά από τους εκλογικούς καταλόγους την 1/1/2025.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα για το ποιοι είναι αυτοί που κινδυνεύουν με διαγραφή είναι πως τον περασμένο Ιούλιο το υπ. Εσωτερικών έστειλε στην ΑΑΔΕ αρχείο με 1.145.000 εκλογείς άνω των 80 ετών για έλεγχο υποβολής φορολογικής δήλωσης. Αρχές Σεπτεμβρίου η ΑΑΔΕ απάντησε ότι φορολογική δήλωση έχουν υποβάλει περίπου 700.000 εξ αυτών. Αρα 445.000 δεν έχουν κάνει δήλωση.
Το «Μητρώο Πολιτών» μέσω της διαλειτουργικότητας κάνει έλεγχο για το εάν ισχύουν οι δύο άλλες προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν, ώστε σε όσους συντρέχουν να τεθεί η ένδειξη «προς διαγραφή». Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία θα αρχίσει να «τρέχει» η τρίμηνη προθεσμία, κατά την οποία ο εκλογέας θα έχει τη δυνατότητα να ζητήσει την αναίρεση της διαγραφής του από τους εκλογικούς καταλόγους.
Αυτοματισμοί πληροφοριακού συστήματος
Ολες οι παθογένειες που συσσωρεύθηκαν στον παλιό τρόπο εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους δεν αρκεί να «εκκαθαριστούν», αλλά πρέπει να υπάρξει ο μηχανισμός να μην επαναληφθούν. Συνεπώς το νέο πληροφοριακό σύστημα των εκλογών περιλαμβάνει αρκετούς αυτοματισμούς, μερικοί από τους οποίους έχουν αρχίσει ήδη να εφαρμόζονται. Αυτοί είναι:
1. Κατάργηση χειροκίνητης ενημέρωσης του εκλογικού αρχείου και αυτόματη διαδικασία ενημέρωσης μέσω του δημοτολογίου.
2. Στο πληροφοριακό σύστημα του «Μητρώου Πολιτών» δεν επιτρέπεται ένας πολίτης να είναι ενεργός σε δύο οικογενειακές μερίδες.
3. Θα γίνεται αυτόματη διαδικασία ένταξης νέων εκλογέων (17 ετών) στους εκλογικούς καταλόγους.
4. Θα υπάρχει σύστημα αυτοματοποιημένων ελέγχων πληρότητας και εγκυρότητας των εκλογικών καταλόγων.
5. Θα γίνεται συγχρονισμός του βασικού εκλογικού καταλόγου με τους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ετεροδημοτών/αποδήμων και όσων συμμετέχουν μέσω επιστολικής ψήφου.
6. Θα υπάρξει δημιουργία νέου ολοκληρωμένου συστήματος υποστήριξης εκλογικών διαδικασιών, το οποίο περιλαμβάνει πτυχές όπως η διαδικασία καθορισμού των εκλογικών τμημάτων, η αντιστοίχιση με εκλογικά καταστήματα, οι εκτυπώσεις εκλογικών καταλόγων, η διαχείριση του εκλογικού υλικού, έως και η ψηφιακή πύλη υποψηφιοτήτων (πρώτη φορά εφαρμόστηκε το 2023) και η διαχείριση και παραλαβή φακέλων επιστολικής ψήφου.
7. Στο εγγύς μέλλον θα υπάρχει αυτόματη δημιουργία εκλογικού καταλόγου απευθείας από το δημοτολόγιο και συγχρόνως κατάργηση των διμηνιαίων εκλογικών αναθεωρήσεων και της ανταλλαγής αρχείων μεταξύ ΥΠΕΣ και δήμων που γίνεται τώρα για «αντιπαραβολή» των καταλόγων.
