Το πιθανότερο και το λιγότερο «κακό» ενδεχόμενο κλιμάκωσης για την κρίση στη Μέση Ανατολή, η επέκταση δηλαδή της στρατιωτικής επιχείρησης του Ισραήλ κατά της Χεζμπολάχ, είναι εδώ και μέρες πραγματικότητα. Ωστόσο, βρισκόμαστε ήδη στην επόμενη φάση που μπορεί να οδηγήσει στο χειρότερο δυνατό σενάριο κλιμάκωσης, αυτό της απευθείας σύγκρουσης Ισραήλ και Ιράν, ενός περιφερειακού πολέμου.
Ακόμη κι αν δεν φτάσουμε σε αυτό το σημείο, αν και σήμερα είναι πιθανότερο από κάθε άλλη φορά, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως επί έναν χρόνο η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε καθεστώς πολέμου. Το συγκεκριμένο περιφερειακό υποσύστημα, μαζί με τη Βόρεια Αφρική, είναι αυτό που έχει συνήθως τη μεγαλύτερη αρνητική επιρροή στην ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Οι πόλεμοι στη Λιβύη και τη Συρία είναι τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα, καθώς αποτέλεσαν τις θρυαλλίδες για να αντιμετωπίσει η Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της δύο μεγάλες κρίσεις ασφαλείας: την προσφυγική – μεταναστευτική κρίση του 2015 και την τρομοκρατική κρίση λόγω των απανωτών επιθέσεων του ISIS τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
Ποιοι είναι λοιπόν οι κίνδυνοι για την ασφάλεια της Ε.Ε. και της Ελλάδας από την κλιμάκωση των τελευταίων ημερών;
Αν αφήσουμε τις επιπτώσεις που αφορούν την ενεργειακή ασφάλεια και την επίδραση που μπορεί να έχει αυτή στον οικονομικό τομέα εκτός συζήτησης, θα δούμε τις συνέπειες που αγγίζουν τον πυρήνα της ασφάλειας.
Ο πρώτος κίνδυνος είναι το ενδεχόμενο μαζικών μετακινήσεων πληθυσμών. Αν η χερσαία επιχείρηση των στρατιωτικών δυνάμεων του Ισραήλ κρατήσει μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και μετατραπεί σε μακροχρόνια μάχη με τις δυνάμεις της Χεζμπολάχ, υπάρχει ο κίνδυνος γενικότερης αποσταθεροποίησης του Λιβάνου. Η συγκεκριμένη χώρα, παρότι από τις μικρότερες σε πληθυσμό στην περιοχή, φιλοξενεί έναν ιδιαιτέρως μεγάλο αριθμό προσφύγων, περίπου 2.000.000, άνθρωποι που σε περίπτωση γενικευμένης αντιπαράθεσης είναι εξαιρετικά πιθανό να μετακινηθούν και να αναζητήσουν προοπτική προς την Ευρώπη.
Η τρομοκρατία είναι η δεύτερη απειλή ασφαλείας που μπορεί να ενταθεί λόγω της κατάστασης στην περιοχή. Προφανώς, το ενδιαφέρον των υπηρεσιών πληροφοριών και των Αρχών εστιάζεται στην αποτροπή επίθεσης σε στόχους που σχετίζονται με το Ισραήλ και την εβραϊκή θρησκεία, όμως από την απειλή δεν μπορούν να εξαιρεθούν γενικά οι δυτικές χώρες. Η Χαμάς, η Χεζμπολάχ, αλλά και ομάδες που συνδέονται άμεσα με το Ιράν, όπως οι Κουντς, έχουν τη δυνατότητα να σχεδιάσουν και να προκαλέσουν μια τρομοκρατική επίθεση. Εξίσου επικίνδυνη είναι και η δραστηριοποίηση τρομοκρατικών οργανώσεων, όπως το ISIS και η Αλ Κάιντα. Η όξυνση της ισλαμιστικής ριζοσπαστικοποίησης μπορεί να λειτουργήσει και ως γεγονός πρόκλησης περισσότερων επιθέσεων από μοναχικούς δρώντες, όπως αυτή στο Ζόλιγκεν της Γερμανίας. Στην ίδια κατηγορία απειλών πρέπει να αναφέρουμε και αντισημιτικά εγκλήματα και βία από ακροδεξιές οργανώσεις ή και ακροαριστερές και αναρχικές, στο πλαίσιο της αντίδρασης στον λεγόμενο «ιμπεριαλισμό».
Εάν υπάρξει μεγαλύτερη εμπλοκή του Ιράν θα πρέπει να μας απασχολήσει και το ενδεχόμενο κυβερνοεπιθέσεων κατά δυτικών χωρών, καθώς η χώρα έχει αναπτύξει και έχει χρησιμοποιήσει τέτοιες μεθόδους, ως μέρος του υβριδικού δόγματος επιχειρήσεών της.
Τέλος, ένα γεγονός που μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης της κατάστασης όπως τη διαβάζουμε σήμερα, είναι η ενδεχόμενη εμπλοκή των ΗΠΑ και άλλων χωρών της Δύσης προς υποστήριξη του Ισραήλ. Η παράμετρος της Τουρκίας δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποτιμηθεί.
Για το επόμενο διάστημα όλοι αναζητούν το λιγότερο κακό σενάριο για τη Μέση Ανατολή, καθώς αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται κάποιο καλό που να οδηγήσει σε σταθερότητα και ασφάλεια.
* Ο κ. Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι δρ Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών, κύριος ερευνητής ΕΛΙΑΜΕΠ.
