Με προτροπή του Καραμανλή, πολιτεύτηκε για πρώτη φορά με την ΕΡΕ στις εκλογές του 1961. Μετά την πτώση της χούντας, περίμενε, λέει στην «Κ», ότι ο επανακάμψας πρωθυπουργός θα επιχειρούσε να ιδρύσει νέο κόμμα. Σήμερα θυμάται τι είπε όταν διάβασε για πρώτη φορά την ιδρυτική διακήρυξη της ΝΔ και κάνει τον απολογισμό της πορείας που ακολούθησε το κόμμα, στου οποίου τη γέννηση ήταν παρών.
Κύριε υπουργέ, τι θυμάστε από την περίοδο του 1974 που οδήγησε στη γέννηση της ΝΔ;
Μετά την επιστροφή του Καραμανλή το καλοκαίρι του ’74 και πριν προκηρυχθούν οι εκλογές, είχε αρχίσει να συζητείται έντονα η ίδρυση ενός νέου κόμματος και η προκήρυξη εκλογών. Υπήρχε βεβαίως και η άποψη να μη γίνουν εκλογές και να ζητήσει τότε ο Καραμανλής με δημοψήφισμα έκτακτες εξουσίες, έτσι ώστε να κυβερνήσει για δύο χρόνια χωρίς Βουλή και στο διάστημα εκείνο να θέσει υπό την κρίση του λαού ένα νέο Σύνταγμα, πάλι με δημοψήφισμα. Εγώ ήξερα ότι δεν θα δεχόταν τη δεύτερη επιλογή, καθώς ο ίδιος σαν άνθρωπος ήταν υπέρ των καθαρών λύσεων και η εμπειρία του έλεγε ότι, παρόλο που θα κέρδιζε το δημοψήφισμα, η «μουρμούρα» για μια μη εκλεγμένη κυβέρνηση δεν θα αργούσε να έρθει. Άρα ήξερα ότι πάμε για ίδρυση κόμματος. Και έτσι και έγινε. Μέσα Σεπτεμβρίου του ’74, δέχομαι τηλέφωνο από τον τότε υπουργό Δικαιοσύνης Κ. Παπακωνσταντίνου, ο οποίος μου στέλνει το καταστατικό του κόμματος για «να του ρίξω μια ματιά». Δεν θα ξεχάσω την έκπληξή μου, γιατί πραγματικά ούτε κόμμα δεν είχα να αλλάξω. «Αυτό το κείμενο είναι άψογο και θα παραμείνει χωρίς καμία τροποποίηση για πολλά χρόνια», του είπα τότε, κάτι το οποίο και έγινε. Όσον αφορά το πώς προέκυψε το όνομα: Χρόνια αργότερα, ο Καραμανλής μού είχε πει τη μεγάλη ανάγκη που ένιωθε να έχει το στοιχείο του «νέου» η ονομασία του κόμματος. Για το πώς όμως επιλέχθηκε αυτή η συγκεκριμένη ονομασία, μάλλον νονός της ήταν ο Τάκης Λαμπρίας, στενός συνεργάτης του Καραμανλή, ο οποίος πριν από μερικά χρόνια, το 1972, είχε γράψει σε μια ελληνική εφημερίδα του Λονδίνου άρθρο για τη «λύση Καραμανλή» με τίτλο… «Νέα Δημοκρατία».
Θυμάστε κάτι που σας είχε πει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής την εποχή εκείνη και σας έχει μείνει χαραγμένο στο μυαλό;
Στις ελάχιστες φορές που κατάφερα να τον συναντήσω ενώ ήταν στην εξορία στο Παρίσι –καθώς και εμένα μου είχε αφαιρεθεί το διαβατήριο κατά τη διάρκεια της χούντας–, μου είχε πει μια φράση που την είχα κρατήσει στο μυαλό μου, καθώς ήταν πολύ προοδευτική για την εποχή. Καθώς η ιστορική αποστολή της ΕΡΕ έχει τελειώσει, θα πρέπει να γίνει μια νέα, ευρύτερη παράταξη στην οποία να μετέχουν ικανά πρόσωπα «ανεξάρτητα από την προγενέστερη κομματική τους τοποθέτηση». Αυτό που αποτελεί και σημαντικό στοιχείο του κόμματος μέχρι σήμερα, να αποτελείται κατά κύριο λόγο από ικανούς ανθρώπους, που δεν θα τους χαρακτηρίσει η πρότερη κομματική τους ταυτότητα αλλά οι ικανότητες και οι αξίες τους. Νομίζω αυτό είναι που ξεχωρίζει τη ΝΔ από άλλα κόμματα. Η σημασία στα στελέχη και λιγότερο στα δόγματα. Γι’ αυτό και ανά τα χρόνια έχει υπάρξει μερικές φορές πιο κεντρώα, άλλες φορές πιο δεξιά, και αυτό νομίζω ότι είναι και η δύναμή της, η δυνατότητά της να ανανεώνεται ακούγοντας κάθε φορά τις ανάγκες της κοινωνίας.
Ως ιδρυτικό στέλεχος της ΝΔ, ποιες ήταν οι προσδοκίες που είχατε τότε; Δικαιώθηκαν 50 χρόνια μετά;
Είμαι πάντα περήφανος για το κόμμα που δημιουργήσαμε και τότε σαν ιδρυτικό στέλεχος και τώρα, που έχω ολοκληρώσει την πολιτική σταδιοδρομία μου. Θεωρώ ότι η χώρα μας ωφελήθηκε τα μέγιστα και προόδευσε από την παρουσία της ΝΔ στα πολιτικά δρώμενα. Και, όπως λέει και η διακήρυξη του 1974, το κόμμα αυτό ιδρύθηκε «για να υπηρετεί πάντα και μόνο τα αληθινά συμφέροντα του έθνους, που βρίσκονται πέρα και πάνω από τις παραπλανητικές ετικέτες της Δεξιάς, του Κέντρου και της Αριστεράς», και νομίζω αυτό το καταφέραμε. Στα 50 χρόνια πορείας της, το κόμμα δικαιώθηκε πλήρως, καθώς, αν δει κανείς ποιοι ήταν οι μεγάλοι στόχοι που έβαλε, τους κατέκτησε. Η δημοκρατία, η ενότητα του έθνους και η ευρωπαϊκή της πορεία είναι πλέον μέρος του DNA της χώρας, ανεξαρτήτως του ποιος είναι στην εξουσία, και σε αυτό έπαιξε καθοριστικό ρόλο η ΝΔ.
Τι ήταν αυτό που έκανε αναγκαία εκείνη την εποχή τη δημιουργία της ΝΔ;
Η ΕΡΕ ήταν ξεκάθαρο ότι είχε κάνει τον κύκλο της εκείνη την εποχή. Η χώρα χρειαζόταν μια νέα πνοή μετά τα χρόνια της δικτατορίας. Έπρεπε να γίνει ξεκάθαρο ότι γυρνάει σελίδα και να θεμελιωθεί μια καινούργια δημοκρατία, χωρίς τους διχασμούς του παρελθόντος. Ήταν αναγκαίο να υπάρχει ένα νέο κόμμα, ικανό να προχωρήσει μπροστά τη χώρα και τελικά να καταφέρει να τη βάλει και στην τότε ΕΕ, την ΕΟΚ.
Σε αυτά τα 50 χρόνια, ποια θεωρείτε την πιο σημαντική στιγμή του κόμματος;
Η πιο σημαντική στιγμή του κόμματος νομίζω ήταν η ένταξη της Ελλάδας στην τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Δεν θα ξεχάσω την ημέρα εκείνη, 28 Μαΐου 1979, στο περιστύλιο του Ζαππείου, όπου ο Καραμανλής, έτοιμος να υπογράψει τη Συνθήκη, έλαμπε από χαρά. Δεν ήταν εύκολο να φτάσουμε εκεί. Θα ήθελα να σας θυμίσω ότι, όταν ο Καραμανλής υπέβαλε το 1975 την αίτηση για την ένταξη της χώρας, συνάντησε σφοδρή αντίδραση του ΚΚΕ αλλά και σφοδρότερη του ΠΑΣΟΚ. Οι εποχές ήταν άλλες. Είχε φτάσει ο Ανδρέας Παπανδρέου να υποστηρίζει ότι θα παραχωρηθούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας στην Τουρκία με μια τέτοια συμφωνία. Αλλά και στην Ευρώπη δεν ήταν ότι μας περίμεναν με ανοιχτές αγκάλες. Ο τότε Γερμανός καγκελάριος Σμιτ, θυμάμαι, έλεγε κάθε φορά που θιγόταν το θέμα ένταξης της Ελλάδας «over my dead body», κάτι που άλλαξε όταν γνώρισε τον ίδιο τον Καραμανλή στη Βόννη. Κοιτώντας πίσω, νομίζω ότι η ένταξη της Ελλάδας άλλαξε τον ρου της ιστορίας της, οικονομικά, γεωπολιτικά, πολιτισμικά, και νομίζω ότι αυτό το οφείλουμε σε μεγάλο βαθμό στη ΝΔ, ουσιαστικά δηλαδή στον Καραμανλή.
Σήμερα, ποιο είναι το στίγμα που έχει αφήσει η ΝΔ στην πολιτική ζωή της χώρας;
Το γεγονός ότι η ΝΔ παραμένει κυρίαρχο κόμμα στην Ελλάδα και ένα από τα πιο ισχυρά κεντροδεξιά στην Ευρώπη αποδεικνύει τη δύναμη των ιδεών αλλά και το γεγονός ότι μπορεί να ανανεώνεται και να ανταποκρίνεται στις καινούργιες προκλήσεις που κάθε εποχή βάζει. Η ΝΔ έχει ομαλά αλλάξει οχτώ αρχηγούς, μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα, με καθέναν να δίνει τη δικιά του πνοή και όραμα, αλλά χωρίς ποτέ να χάσει την πυξίδα της, που γράφτηκε πριν από 50 χρόνια στη διακήρυξη της ΝΔ, το 1977. Πενήντα χρόνια αργότερα αποτελεί, ακόμα και σήμερα, ένα πολύ σύγχρονο πολιτικό μανιφέστο. Μην ξεχνάμε ότι η ΝΔ πάντα στάθηκε στη σωστή πλευρα της Ιστορίας και έδωσε μάχες, παραμερίζοντας πολλές φορές το πολιτικό κόστος, με βασικό γνώμονα η Ελλάδα να παραμείνει ισχυρή και ασφαλής και στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Ποιο θεωρείτε πως είναι το μέλλον της;
Σε μια εποχή πολιτικού κατακερματισμού παγκοσμίως και γεωπολιτικών και τεχνολογικών αλλαγών, αν η ΝΔ θέλει να έχει μέλλον και συνέχεια πρέπει να μιλάει πάντα με ειλικρίνεια στον λαό και να μην ξεχνάει ότι είναι ένα λαϊκό κόμμα που δεν αφορά την ελίτ αλλά την κάθε Ελληνίδα και τον κάθε Έλληνα.
