«Πού θα κάνεις διακοπές τα Χριστούγεννα;» ρωτάει ο Κώστας Τασούλας έναν παλαιό συνομιλητή του. Ο πρόεδρος της Βουλής ενδιαφέρεται πραγματικά ή μήπως ρωτάει επίτηδες όταν αυτός ο συνομιλητής του τον βομβαρδίζει με αδιάκριτες ερωτήσεις για την κυβέρνηση; Μήπως ρωτάει επειδή θέλει να «σκοτώσει» την κουβέντα;
Το ύφος Τασούλα θυμίζει ένα συνδυασμό ανάμεσα σε πειραχτήρι του λυκείου και Αγγλο λόρδο. Ασφαλώς ναρκοθετεί τις περισσότερες συζητήσεις του, πότε επειδή πλήττει και πότε επειδή η κουβέντα ξεστρατίζει στην «πορνογραφία» της εφαρμοσμένης πολιτικής. Οι απροσδόκητες ερωτήσεις του σαφώς εντάσσονται σε μια «στρατηγική αντιπερισπασμού», όσο κι αν δεν του αρέσουν λέξεις πομπώδεις όπως «στρατηγική» και «όραμα». «Μην έχεις όραμα, αρκεί να έχεις σχέδιο», φέρεται να έχει πει σε «επαγγελματία οραματιστή».
Ο επί 24 συναπτά έτη βουλευτής Ιωαννίνων συχνά εμφανίζεται προοδευτικός και «οραματικός» στις θέσεις που υποστηρίζει και στους νόμους που ψηφίζει. Από την άλλη πλευρά, ο συντηρητικός Ηπειρώτης μάλλον δεν έχει πάψει να καιροφυλακτεί μέσα του. Ο συντηρητισμός δεν τον εμποδίζει να ξέρει απέξω κι ανακατωτά όλα τα ποιήματα του Καβάφη, μια γνώση που αξιοποιεί πότε για να σχολιάζει δηκτικά την πολιτική επικαιρότητα και πότε για να πειράζει τους φίλους του.
Και λίγος Καρυωτάκης
«Γνωρίζω και Παλαμά και Καρυωτάκη», λέει σε όσους τον ρωτούν «γιατί μόνο Καβάφη;», αποκαλύπτοντας (λόγω της αναφοράς στον Καρυωτάκη) και μια μελαγχολική πλευρά του χαρακτήρα του. Μελαγχολική γιατί; Για τον χρόνο που φεύγει; Για τη ματαιότητα ακόμη και της ίδιας της πολιτικής δράσης, που τόσο προτιμά κόντρα στην επιπολαιότητα της εικόνας; Ισως για όλα αυτά μαζί.
Γείτονές του στην Κηφισιά συχνά τον βλέπουν τα απογεύματα να κάνει μόνος του μεγάλους περιπάτους στο Κεφαλάρι κρατώντας μια γκλίτσα. «Γιατί κρατάτε γκλίτσα;». «Για τα σκυλιά». Δεν είναι λίγα τα αδέσποτα σκυλιά ακόμη και στην Κηφισιά, που μπορούν να δώσουν ένα άλλο χρώμα στην περισυλλογή ενός περιπατητή. Μια άλλη γκλίτσα βρίσκεται πάντοτε στο γραφείο του στη Βουλή διά παν ενδεχόμενον.
Η αναφορά στην γκλίτσα φέρνει στον νου το σύνθημα «Αβέρωφ / Τοσίτσα / βάρα με την γκλίτσα», που βροντοφώναζαν το ’80 στις συγκεντρώσεις του Αβέρωφ οι νεολαίοι Αβερωφικοί, με πρώτο και πιο ενθουσιώδη τον Αντώνη Σαμαρά. Ο Τασούλας δεν θυμάται να συμμετέχει σε αυτή τη χορωδία, παρά το γεγονός ότι λόγω της κοινής αναφοράς στον πατριάρχη Αβέρωφ, ο ίδιος και ο Σαμαράς είχαν καταγραφεί ως «πολιτικά αδέλφια». Ο Τασούλας έγινε υπουργός Πολιτισμού επί Σαμαρά το 2014, αλλά και υφυπουργός Αμυνας το 2007, επί Καραμανλή, με υπουργό Αμυνας τον Ευάγγελο Μεϊμαράκη.
Παρά τις καλές σχέσεις του με όλους τους προέδρους της Ν.Δ. από το 2000 και μετά, δεν ανήκε ποτέ στον πολύ «κλειστό κύκλο» οποιουδήποτε. Ισως γιατί η μοναχικότητα και η επιφυλακτικότητα που τον διακρίνουν ξαφνικά υπερισχύουν της κοινωνικότητας και της όρεξης για συμμετοχή, με αποτέλεσμα τα καλύτερα στασίδια να τα πιάνουν πρώτοι κάποιοι άλλοι, πιο αίλουροι απ’ αυτόν.
Αυτό το ζήτημα με τα «αιλουροειδή» της πολιτικής τον προβλημάτισε στο παρελθόν. Του προκαλούσε δυσθυμία το γεγονός ότι η πολιτική επικαιρότητα έμοιαζε συχνά σαν τη συνισταμένη της αυτοπροβολής αυτόκλητων «πρωτοκλασάτων» από όλα τα κόμματα. Ολοι αυτοί οι προβληματισμοί υποχώρησαν το 2019, όταν έγινε Πρόεδρος της Βουλής. Θα είναι τώρα ο επόμενος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όπως επίμονα συζητείται;
Η συμπερίληψη του ονόματός του στην προεδρολογία δεν του αρέσει ιδιαίτερα και προσπαθεί (ματαίως) να την αποθαρρύνει. Αν τον ζορίσεις θα σου πει ότι τον ικανοποιεί ασφαλώς που το όνομά του έπεσε στο τραπέζι και δεν πετάχτηκε κανείς για να αντιδράσει αρνητικά, αλλά από την άλλη πλευρά είναι βέβαιος ότι ο πρωθυπουργός βρίσκεται σε μια περίοδο που σκέφτεται και αξιολογεί πολλά πρόσωπα για το ύπατο πολιτειακό αξίωμα, ορισμένα από τα οποία μπορεί να προέλθουν από τον χώρο των γραμμάτων και των τεχνών. Οι οιωνοσκόποι λένε ακόμη ότι το όνομα του Νίκου Δένδια ίσως παραμένει στο τραπέζι.
Παράλληλα, δεν αποκλείεται να γίνει η έκπληξη και να ανανεωθεί η θητεία της Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Ο Τασούλας έχει άριστη σχέση με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας και κρίνει ευμενώς τη θητεία της. Πρόσφατα συνέφαγαν ένα μεσημέρι στο εστιατόριο του Μουσείου Μπενάκη της οδού Κουμπάρη στο Κολωνάκι, αλλά από εκείνη τη μέρα δεν έχει σταματήσει να διαψεύδει (ματαίως) όσους ευφάνταστους επιμένουν πως ήταν μια συνάντηση βελούδινης αλλαγής σκυτάλης υπό τις ευλογίες του πρωθυπουργού. «Η προεδρολογία είναι μια θνητή φλυαρία», λέει.
Η συμπερίληψη του ονόματός του στην προεδρολογία δεν του αρέσει ιδιαίτερα και προσπαθεί να την αποθαρρύνει. Αλλωστε, όπως λέει, πρόκειται για «μια θνητή φλυαρία».
Ας προσθέσουμε ότι η Προεδρία της Δημοκρατίας υπήρξε ανέκαθεν –με όλους τους Προέδρους– το λίκνο των εθνικοπατριωτικών θέσεων που τέμνουν οριζόντια τις πολιτικές δυνάμεις. Η Σακελλαροπούλου μπήκε στο «ιερό» χωρίς να ανήκει στο κλειστό κλαμπ (παρά τις σαφείς εθνικές θέσεις της και τα ταξίδια της σε όλο το ακριτικό τόξο). Αυτή μοιάζει να είναι μια βασική αιτία για την αποξένωσή της από ένα κομμάτι της δεξιάς κοινής γνώμης. Ο Τασούλας, αν τη διαδεχθεί, θα αποκαταστήσει τις θυσίες και τις χοές στα ιερά και στα όσια; Το σίγουρο είναι ότι, τόσα χρόνια στην πολιτική, γνωρίζει καλά τους σχετικούς κώδικες.
Η δεκακομματική Βουλή
Ισως γι’ αυτό είναι τόσο απασχολημένος με τον αγιασμό που θα γίνει αύριο (7 Οκτωβρίου) στο Κοινοβούλιο σε συνεννόηση με την Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Αραγε, θα συμβάλει ο αγιασμός έτσι ώστε να λειτουργήσει καλύτερα η πρώτη δεκακομματική(!) Βουλή, όπου ο χρόνος ακόμη και για την πιο απλή διαδικασία έχει ξεχειλώσει τόσο πολύ ώστε κοντεύουν να κρεμάσουν στους τοίχους, δίπλα στις εικόνες της Παναγίας, τα ρολόγια του Νταλί; Ο Τασούλας αγωνίζεται κάθε μέρα να σπρώξει τους δείκτες μπροστά. Μπορεί τα προηγούμενα χρόνια να ολοκλήρωσε την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου του Κοινοβουλίου, μπορεί η περυσινή χρονιά να βγήκε κουτσά στραβά, αλλά για να πλεύσει σταθερά μια Βουλή-Κιβωτός του Νώε με όλη την εξωτική πολιτική πανίδα να στριμώχνεται εντός της, σίγουρα χρειάζεται η παρέμβαση ανώτερων δυνάμεων.
Τι σημαίνει «μνησιπήμων», ρωτάμε τον πρόεδρο με γραπτό μήνυμα που έφτασε στο αρχαίας τεχνολογίας κινητό του (απεχθάνεται τα έξυπνα κινητά). «Αυτός που η μνήμη τού προκαλεί άλγος!» έρχεται η απάντηση. Κανονικά, θα έπρεπε να ερωτηθεί εκ νέου τι σημαίνει άλγος (πόνος). Αξιοποίησε πρόσφατα τη λέξη «μνησιπήμων» σε ομιλία του για την εισβολή στην Κύπρο. Του αρέσουν οι σπάνιες λέξεις, που τον κάνουν να μοιάζει με γυμνασιάρχη του ’60.
Τα βράδια στη βιβλιοθήκη του σπιτιού του διαβάζει ιστορικά βιβλία έχοντας δίπλα του μια τηλεφωνική συσκευή του ’60 με στρογγυλό καντράν. Από αυτήν τηλεφωνεί. «Το πρόβλημα είναι πώς θα καταφέρουμε να πάμε πίσω, όχι πώς θα πάμε μπροστά», είχε τολμήσει να πει σε μια ιδιωτική συζήτηση φέρνοντας τους πάντες σε αμηχανία. Ηθελε να δείξει ότι ορισμένες ξεχασμένες αξίες του χθες –τιμιότητα, αγάπη για τη γνώση, σεβασμός και πίστη στην πατρίδα– πρέπει να αποκατασταθούν.
«Να προσέχεις το χιούμορ σου, γιατί στην Ελλάδα επικρατεί σοβαροφάνεια και όχι εκτίμηση του χιούμορ», τον είχε συμβουλεύσει ο Ευάγγελος Αβέρωφ πριν από σαράντα χρόνια. «Δεν τον άκουσα και έτσι έχω ως εχθρό μου την επιπολάζουσα σοβαροφάνεια», μονολογεί σήμερα.
Ο Κώστας Τασούλας γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1959. Από το 1968 φιλοξενήθηκε στο Ιδρυμα Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα στην Κάτω Κηφισιά, τη φοιτητική εστία που δημιούργησε ο Ευάγγελος Αβέρωφ –με την υποστήριξη του κατοίκου Ελβετίας Μετσοβίτη αριστοκράτη Βαρώνου Τοσίτσα– για να φιλοξενεί Ηπειρώτες φοιτητές. Ο πατέρας του, Αναστάσιος Τασούλας, φιλόλογος που είχε διατελέσει νομάρχης στην Κρήτη, ήταν διευθυντής του ιδρύματος. Ο παππούς του, Κώστας Μάντζος, ήταν εργολάβος και κομματάρχης του Αβέρωφ στην περιοχή των Τζουμέρκων. Εκείνος έχτισε το Αρχοντικό Τοσίτσα στο Μέτσοβο, που είναι σήμερα λαογραφικό μουσείο. Οταν ο Κώστας ήταν τριτοετής στη Νομική, το 1981, ανέλαβε Ιδιαίτερος γραμματέας του Αβέρωφ και έμεινε μαζί του έως το 1990, οπότε ο Αβέρωφ έφυγε από τη ζωή. Το 1994 εξελέγη δήμαρχος Κηφισιάς. Απορούμε γιατί ο Τασούλας δεν απέκτησε ποτέ ιδιαίτερο γραμματέα. «Ξέρω τόσο καλά τη δουλειά του γραμματέα, που μπορώ να είμαι γραμματέας του εαυτού μου».
Αναθεωρητικό στρατήγημα
Το 2016 ορίστηκε από τον Κυριάκο Μητσοτάκη συντονιστής της Ν.Δ. για τη Συνταγματική Αναθεώρηση. Στις 12 Νοεμβρίου 2018, όταν συγκροτήθηκε η Επιτροπή Αναθεώρησης της Βουλής, από την πλευρά της Ν.Δ. γενικός εισηγητής ορίστηκε ο Τασούλας. Τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και η Ν.Δ. ήθελαν να προσθέσουν το άρθρο 32 παρ. 4 του Συντάγματος, που ορίζει την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, στη λίστα των άρθρων προς αναθεώρηση από την επόμενη Βουλή. Το κάθε κόμμα πρότεινε μια διαφορετική τροποποίηση. Προσοχή: Για να προστεθεί το άρθρο στα προς αναθεώρηση θα έπρεπε κάποια από τις δύο προτάσεις τροποποίησης να ψηφιστεί τουλάχιστον από 180 βουλευτές.
Ο Τασούλας έπειτα από μυστικές συζητήσεις με συνταγματολόγους έχει βεβαιωθεί ότι δεν έχει σημασία ποια τροποποίηση θα υπερψηφίσει η τότε Βουλή. Αρκεί να υπερψηφίσει μία. Η επόμενη Βουλή θα μπορεί να αναθεωρήσει με απλή πλειοψηφία χωρίς να δεσμεύεται από την ψηφισμένη πρόταση της προηγούμενης Βουλής. Ετσι, στις 14 Μαρτίου 2019 πείθει τον Μητσοτάκη να υπερψηφίσει η Ν.Δ. την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, αφού η σίγουρη νίκη στις εκλογές θα επέτρεπε μετά στον πρωθυπουργό να αναθεωρήσει το άρθρο όπως εκείνος θα ήθελε. Ετσι κι έγινε.
Τον Νοέμβριο του 2019, ο Μητσοτάκης αναθεωρεί το άρθρο μόνο με τις ψήφους της Ν.Δ. και απελευθερώνει την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας από την προσφυγή στην κάλπη (πλέον αρκεί η απλή πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών). Αν το άρθρο δεν είχε αλλάξει τότε σήμερα, ενόψει του 2025, θα ήμασταν ήδη σε προεκλογική περίοδο. Ο έξυπνος αυτός ελιγμός ίσως συνέβαλε ώστε ο Μητσοτάκης να προτείνει στον Τασούλα το αξίωμα του προέδρου της Βουλής. Και ίσως η ίδια αυτή συνταγματική αναθεώρηση του 2019 να οδηγήσει τον Τασούλα στην Προεδρία της Δημοκρατίας, αφού αρκεί για την εκλογή προέδρου η πλειοψηφία των παρόντων. Προς το παρόν, το μέλλον παραμένει άδηλο. Η συνέχεια, επί σκηνής.
