Γύρω από τις κάλπες, στις οποίες σήμερα οι πολίτες ψηφίζουν για τη νέα ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, έχει οικοδομηθεί μια μεγάλη προσδοκία: ότι αυτή η διαδικασία θα αποτελέσει το εφαλτήριο για να επιστρέψει το κόμμα σε τροχιά εξουσίας. Από ορισμένους, μάλιστα, αυτή η σχέση έχει τεθεί ιδιαίτερα επιτακτικά, σχεδόν σαν αυτοματισμός. Πόσο, όμως, αναγκαία και ικανή συνθήκη είναι η ανάδειξη νέας ηγεσίας για την «ολική επαναφορά» του ΠΑΣΟΚ;
Ως προς το πρώτο σκέλος, το αναγκαίο του πράγματος, η εικόνα είναι αμφίσημη. Παλαιό στέλεχος του κόμματος με μεγάλη εμπειρία σε εσωκομματικές διαδικασίες παρατηρεί ότι από τις δημοσκοπήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας δεν φαίνεται να έχουν πειστεί ιδιαίτερα για την ανάγκη νέας ηγεσίας οι πολίτες και ειδικά οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ. «Δεν είναι τυχαίο ότι στο κομματικό ακροατήριο, όσον αφορά την πρόθεση ψήφου, σχεδόν σε όλες τις μετρήσεις ο Νίκος Ανδρουλάκης προηγείται των αντιπάλων του», αναφέρει. Βεβαίως, όσο το κάδρο ανοίγει, όσο προστίθενται άλλες ομάδες, όπως οι δυνητικοί ψηφοφόροι και η ευρύτερη, ασχέτως πολιτικού αυτοπροσδιορισμού, εκλογική βάση, η εικόνα αλλάζει. «Είναι, όμως, ένα ερώτημα το πόσοι από αυτούς θα πάνε να ψηφίσουν και, κυρίως, αν το κάνουν γιατί προσδοκούν ότι από το ΠΑΣΟΚ θα έρθει η πολιτική ανατροπή ή εάν απλώς εκδηλώνουν ένα γενικό ενδιαφέρον για τα πολιτικά τεκταινόμενα», προσθέτει ο ίδιος.
Ανανέωση ή ξεκαθάρισμα
Μια αμφισημία στο μήνυμα που πέρασε στους πολίτες από την εσωκομματική διαδικασία στο ΠΑΣΟΚ εντοπίζει στα επιμέρους ποιοτικά χαρακτηριστικά των μετρήσεων και ο διευθύνων σύμβουλος της Pulse, Γιώργος Αράπογλου. «Φαίνεται ότι πέρασε ένα μήνυμα πως το ζήτημα ηγεσίας ανακινήθηκε, όχι από αγωνία και ενδιαφέρον για την εκλογική βάση, για τους πολίτες και τα προβλήματα που τους απασχολούν, αλλά ότι έγινε για άλλους λόγους, για ένα εσωκομματικό ξεκαθάρισμα και για αναδιανομή της εξουσίας μεταξύ ομάδων που αντιμάχονται γι’ αυτή εσωτερικά στο ΠΑΣΟΚ», επισημαίνει. Μάλιστα, όπως αναφέρει, αν οι πολίτες επένδυαν σε αυτή τη διαδικασία τις προσδοκίες και τις ελπίδες τους ότι μπορεί να προκύψει μια πειστική εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης, αυτό θα αποτυπωνόταν στο ενδιαφέρον για τις εσωκομματικές εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ, το οποίο μετρήθηκε περίπου στο 30% στο γενικό δημοσκοπικό δείγμα.
Το αναγκαίο, λοιπόν, της διαδικασίας ανάδειξης νέας ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ δεν είναι τόσο ξεκάθαρο. Ακόμη και μέσα στο κόμμα υπάρχει διχογνωμία. Στελέχη που επιρρίπτουν ευθύνες στον Νίκο Ανδρουλάκη για τον τρόπο με τον οποίο κινήθηκε, έχουν αμφιβολίες για το κατά πόσο ήταν σωστός ο τρόπος και κυρίως ο χρόνος –αμέσως μετά το κλείσιμο της κάλπης των ευρωεκλογών– που τέθηκε ζήτημα ηγεσίας.
Η εσωκομματική διαδικασία «φαίνεται ότι πέρασε ένα μήνυμα πως το ζήτημα ηγεσίας ανακινήθηκε όχι από ενδιαφέρον για τους πολίτες, αλλά για άλλους λόγους, για ένα εσωκομματικό ξεκαθάρισμα και για αναδιανομή της εξουσίας».
Παρά ταύτα, οι διαδικασίες προχώρησαν. Θα δώσει η ολοκλήρωσή τους την ώθηση που το ΠΑΣΟΚ περιμένει εδώ και καιρό; Το κόμμα στις τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνει και πάλι να ανακτά τη δεύτερη θέση πίσω από τη Ν.Δ., καταγράφοντας ποσοστά που σε κάποιες μετρήσεις φτάνουν το 16%, τρεις μονάδες πάνω από το 12,8% των ευρωεκλογών. Είναι αυτή η δημοσκοπική αύξηση αποτέλεσμα ενός αυξημένου ενδιαφέροντος που προκάλεσε η εσωκομματική διαδικασία ή οφείλεται στην περαιτέρω πτώση των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ, που πλέον είναι μονοψήφια;
Στις προηγούμενες εκλογές για ανάδειξη ηγεσίας του κόμματος, το 2021, τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ είχαν επίσης αυξηθεί τόσο πριν από την εκλογή του Νίκου Ανδρουλάκη όσο και τους μήνες που ακολούθησαν. Τον Φεβρουάριο του 2022 οι δημοσκοπήσεις τοποθετούσαν το κόμμα κοντά στο 15%. Ωστόσο, αυτή η δημοσκοπική άνοδος, που εξελίχθηκε σε δημοσκοπική κατάκτηση της δεύτερης θέσης μετά τις εθνικές εκλογές του 2023 και όσα ακολούθησαν στον ΣΥΡΙΖΑ, δεν επιβεβαιώθηκε στις κάλπες.
Μπορεί τώρα η κατάσταση να εξελιχθεί διαφορετικά; Ο κ. Αράπογλου εκτιμά ότι η αλλαγή ηγεσίας δεν είναι αυτοματισμός που θα φέρει ένα τέτοιο αποτέλεσμα. «Πιθανόν το ΠΑΣΟΚ θα έπρεπε να αντιμετωπίσει άλλα θέματα πρώτα και μετά να ανοίξει η συζήτηση για την ηγεσία», παρατηρεί. Και προσθέτει ότι το κόμμα χρειάζεται να επανασυστηθεί και να επανασυνδεθεί με την κοινωνία, να δει ρεαλιστικά όσα ζητήματα εξακολουθούν να ενοχλούν τους πολίτες σε σχέση με αυτό και να τα αντιμετωπίσει.
Η ζήτηση
Στη δεδομένη συγκυρία υπάρχουν ορισμένα θετικά στοιχεία, παρατηρεί, με βασικότερο ότι ο κόσμος δείχνει να αναζητεί κάτι που θα του δώσει ελπίδα και προοπτική. Ενα πλεονέκτημα του ΠΑΣΟΚ είναι ότι έχει περάσει αρκετός χρόνος από την τελευταία φορά που βρέθηκε στην κυβέρνηση. Ενα σημαντικό πρόβλημα, όμως, είναι ότι από το 2009, που κέρδισε για τελευταία φορά τις εκλογές, μέχρι σήμερα, έχει μεγαλώσει μια ολόκληρη γενιά νέων ψηφοφόρων, που στα ακούσματά τους κυριαρχεί το ΠΑΣΟΚ της περιόδου της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την απήχηση και τη διείσδυση του κόμματος σ’ αυτές τις κατηγορίες ψηφοφόρων.
Ενα άλλο σημείο που ο κ. Αράπογλου βάζει στην εξίσωση είναι η γενικευμένη εικόνα κρίσης για τα παλιά κόμματα και κυρίως για τα κόμματα του πολιτικού Κέντρου σε όλη την Ευρώπη, τα οποία πιέζονται πάρα πολύ από την άνοδο ακραίων και λαϊκιστικών δυνάμεων. «Υπό αυτή τη θεώρηση θα μπορούσε να πει κανείς ότι το ΠΑΣΟΚ τα καταφέρνει καλά, καθώς έδειξε αντοχές και κατάφερε να ανασυνταχθεί και να αρχίσει να κερδίζει σε ποσοστά».
Τα κλειδιά
270.000 ψηφοφόροι συμμετείχαν στην εσωκομματική διαδικασία του 2021. Οσο πιο ψηλά φθάσει η συμμετοχή στον σημερινό α΄ γύρο –οι προβλέψεις κάνουν λόγο ακόμα και για περισσότερους από 300.000 ψηφοφόρους–, τόσο περισσότερο εκτιμάται πως θα ευνοηθούν οι ανθυποψήφιοι του νυν προέδρου, του οποίου τα ερείσματα είναι στον στενό πυρήνα των υποστηρικτών
του κόμματος.
30% είναι το ποσοστό που πιστεύεται πως πρέπει να πιάσει ο Νίκος Ανδρουλάκης για να είναι το φαβορί στον β΄ γύρο ανεξαρτήτως αντιπάλου.
5 ποσοστιαίες μονάδες και πάνω διαφορά του νικητή από τον δεύτερο στον α΄ γύρο εκτιμάται ότι θα του δώσει σαφές προβάδισμα στον β΄γύρο.
