Οι ελληνικές έδρες το 2006 ήταν 344 σε όλο τον κόσμο και εκτείνονταν και στις πέντε ηπείρους. Από αυτές, οι 179 ήταν στην Ευρώπη και οι 63 στις ΗΠΑ. Μέσα σε 13 χρόνια ο αριθμός αυτός είχε μειωθεί δραματικά, καθώς το 2019 οι ελληνικές έδρες υπολογίζονταν σε περίπου 200 σε πανεπιστήμια και ινστιτούτα του εξωτερικού, σημειώνοντας μείωση της τάξεως των 144 εδρών και σε ποσοστό κοντά στο 42%.
Την ίδια ώρα η ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη και η επακόλουθη στροφή σε τεχνολογικές σπουδές μείωσαν και τον αριθμό των ενδιαφερομένων στα υπάρχοντα τμήματα, προκαλώντας σοβαρό πλήγμα σε έναν εκπαιδευτικό τομέα που αποτελεί διπλωματικό όπλο για τη χώρα, καθώς φέρνει σε επαφή πολίτες όλου του κόσμου με την Ελλάδα. Με τα παραπάνω ως δεδομένα το τελευταίο διάστημα ο υφυπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κώτσηρας, αρμόδιος για τον απόδημο Ελληνισμό, έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για την ενίσχυση των εδρών ελληνικών σπουδών σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού, ώστε να κρατηθεί ενεργός αυτός ο ζωτικός εκπαιδευτικός τομέας για την Ελλάδα με τις διπλωματικές προεκτάσεις.
Οι παρεμβάσεις
Το σχέδιο εντάσσεται στο ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο για τον απόδημο Ελληνισμό που περιλαμβάνει τη διατήρηση στοιχείων ελληνικότητας με ενίσχυση της ελληνικής γλώσσας, της Ιστορίας, της παράδοσης και του πολιτισμού. Ο σχετικός στρατηγικός σχεδιασμός και οι συνακόλουθες πολιτικές αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην ελληνομάθεια και στη στήριξη και προώθηση των ελληνικών σπουδών σε συνεργασία με φορείς του εξωτερικού καθώς και φορείς στην Ελλάδα. Στο υπουργείο Εξωτερικών υπάρχει η πεποίθηση πως ο συγκεκριμένος τομέας αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της εικόνας της χώρας, καθώς μπορεί να προσελκύσει πρόσωπα και θεσμούς με φιλελληνική στάση και να διευρύνει έτσι τον κύκλο των ανθρώπων ανά τον κόσμο που μπορούν να γνωρίσουν τον ελληνικό πολιτισμό και την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, οι παρεμβάσεις που δρομολογούνται είναι οι εξής:
1. Στρατηγική ενίσχυση των πιο σημαντικών εδρών, τμημάτων και τομέων ελληνικών σπουδών, νεοελληνικών και κλασικών σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού σε ΗΠΑ, Καναδά, Γαλλία, Αυστραλία και Νότια Αμερική έπειτα από υπόδειξη των Αρχών της Ελλάδας στο εξωτερικό, δηλαδή πρεσβείες και προξενεία, με σκοπό την ανάπτυξη δράσεων και πρωτοβουλιών για την προώθηση της ελληνικής γλώσσας και της ελληνομάθειας. Πρώτο βήμα είναι η εξωστρέφεια, εξ ου και προγραμματίζεται επίσκεψη του υφυπουργού Γ. Κώτσηρα στη Βοστώνη, όπου θα πραγματοποιηθούν συναντήσεις σε πανεπιστήμια με καθηγητές επικεφαλής εδρών ελληνικών σπουδών.
Θεωρούνται σημαντικό εργαλείο για τη βελτίωση της εικόνας της χώρας, καθώς μπορούν να προσελκύσουν πρόσωπα και θεσμούς με φιλελληνική στάση.
2. Ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων για λεπτομερή καταγραφή, οργάνωση και άμεση επικοινωνία των ιδρυμάτων ανά τον κόσμο που παρέχουν ελληνικές σπουδές με το υπουργείο Εξωτερικών. Αυτή τη στιγμή δεν είναι γνωστός ο ακριβής αριθμός των εδρών, ινστιτούτων και κέντρων που ασχολούνται με τα ελληνικά γράμματα, και έχει ξεκινήσει σε συνεργασία με το Study in Greece –τον εθνικό φορέα της Ελλάδας με στόχο τη διεθνοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης και την προβολή των ελληνικών πανεπιστημίων– η αναλυτική καταγραφή. Μέσω της ψηφιοποίησης θα καταστεί δυνατή η σύνδεσή τους με αρμόδια υπουργεία και η διασύνδεσή τους με ομογενειακές οργανώσεις.
3. Παράλληλα προβλέπεται η δικτύωση και διασύνδεση των εδρών και των τμημάτων ελληνικών σπουδών των πανεπιστημίων του εξωτερικού, με την προοπτική της μεταξύ τους συνεργασίας με ελληνικά πανεπιστήμια και με την ενεργό στήριξη και ενίσχυση του υπουργείου Εξωτερικών. Για παράδειγμα, στον σχεδιασμό είναι η προσφορά κοινών διαδικτυακών μαθημάτων και ερευνητικών προτάσεων, καθώς και η διοργάνωση θερινών σχολείων με έμφαση στις ελληνικές σπουδές.
4. Συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Simon Fraser από τον Καναδά για την περαιτέρω αναβάθμιση της διαδικτυακής εκπαιδευτικής πλατφόρμας staellinika.com για τη διδασκαλία και εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας σε νέες και νέους ομογενείς και σε ξενόγλωσσους χρήστες. Η συγκεκριμένη πλατφόρμα ήδη χρησιμοποιείται από χιλιάδες χρήστες ανά τον κόσμο καθώς και από σχολεία και λειτουργεί πλέον σε συνολικά πέντε γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά και πορτογαλικά).
5. Ακόμη δρομολογείται η ενίσχυση του θεσμού των προγραμμάτων φιλοξενίας απόδημων Ελλήνων με σκοπό την άμεση επαφή τους με τη χώρα.
Τέλος, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό είναι πως εξετάζεται από το υπουργείο Εξωτερικών η δυνατότητα οικονομικής ενίσχυσης των εδρών. Εως τώρα αυτό μπορεί να γινόταν μόνο μεμονωμένα, αλλά ο στόχος είναι η οριζόντια ενίσχυση μέσω των πρεσβειών. Η κίνηση αυτή θεωρείται σημαντική τουλάχιστον σε πρώτη φάση, καθώς πολλά από αυτά τα τμήματα έχουν ελάχιστους φοιτητές και άρα αντιμετωπίζουν ζήτημα βιωσιμότητας.
