Του Γιάννη Ιωάννου
Λίγο μετά τις 17.40 ώρα Ελλάδος ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης έγινε δεκτός επισήμως από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στην τρίτη, μετά από τον Μακάριο το 1962 και τον Γλαύκο Κληρίδη το 1996, επίσκεψη προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας στον Λευκό Οίκο.
Ο Τζο Μπάιντεν, που ως αντιπρόεδρος των ΗΠΑ είχε επισκεφθεί την Κύπρο το 2014, υποδέχθηκε θερμά τον Νίκο Χριστοδουλίδη σε μια πρόσκληση που επισφραγίζει την εμβάθυνση των διμερών σχέσεων Ουάσιγκτον και Λευκωσίας – που ανθούν ιδίως μετά το 2022 σε πολλαπλά επίπεδα. Ο χρονισμός της παρουσίας του κ. Χριστοδουλίδη στο Οβάλ Γραφείο στη δυτική πτέρυγα του Λευκού Οίκου συνδέεται και με τις προσπάθειες που συντελούνται για την άρση του αδιεξόδου των συνομιλιών στο Κυπριακό, καθώς και την παραμονή της επίσκεψης το γραφείο Τύπου του Λευκού Οίκου ανέφερε ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν θα επαναλάβει την υποστήριξη των ΗΠΑ για μια λύση Διζωνικής, Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, με πολιτική ισότητα στο Κυπριακό.
O Νίκος Χριστοδουλίδης έτυχε θερμής υποδοχής από τον Αμερικανό πρόεδρο Μπάιντεν και ακολούθως οι δύο αντιπροσωπείες είχαν συνάντηση διμερούς επιπέδου, με το Κυπριακό, την εμβάθυνση των διμερών σχέσεων, την τρέχουσα κατάσταση στη Μέση Ανατολή και ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας να βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ εξέφρασε την αισιοδοξία του για επανεκκίνηση των συνομιλιών, προσδιορίζοντας ως αποδεκτό πλαίσιο λύσης αυτό της Διζωνικής, Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.
«Ιστορική ημέρα»
O Aμερικανός πρόεδρος υποδεχόμενος τον κ. Χριστοδουλίδη ανέφερε στο εισαγωγικό του σχόλιο πως «δεν υπάρχουν όρια στο τι μπορούν να πετύχουν οι δύο χώρες όταν δουλεύουν μαζί, το κάνουμε αυτό εδώ και πολύ καιρό» και πρόσθεσε: «Αρχίσαμε τον διάλογο και αυξήσαμε τη συνεργασία μας σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων από την ενέργεια, την ασφάλεια έως την τεχνητή νοημοσύνη». Υπενθυμίζεται πως εκτός του προέδρου Μπάιντεν η αμερικανική αντιπροσωπεία απαρτιζόταν από τον Αμερικανό ΥΠΕΞ Αντονι Μπλίνκεν, τον σύμβουλο Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν και τον σύμβουλο Ευρωπαϊκών Θεμάτων, Τζον Κάρπεντερ. Λίγο νωρίτερα ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης χαρακτήρισε, με ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ, τη συνάντηση «ιστορική ημέρα για τις σχέσεις Κύπρου – ΗΠΑ».
Λίγο πριν από τη συνάντηση η αμερικανική πρεσβεία στη Λευκωσία με ανάρτησή της στην πλατφόρμα Χ ανακοίνωσε πως από την επόμενη χρονιά Κύπριοι θα γίνονται δεκτοί, προκειμένου να φοιτήσουν, στις παραγωγικές σχολές του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ και του Λιμενικού Σώματος – εξέλιξη που δείχνει περαιτέρω προς την κατεύθυνση της εμβάθυνσης των διμερών σχέσεων σε στρατηγικό επίπεδο.
Ο Τζο Μπάιντεν ενώπιον του Νίκου Χριστοδουλίδη ευχαρίστησε για την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας προς τη Λωρίδα της Γάζας και αναφέρθηκε στα «πενήντα χρόνια τεχνητού διαχωρισμού» της Κύπρου. Παράλληλα εξέφρασε, στέλνοντας ένα ξεκάθαρο σινιάλο προς την κατεύθυνση των προσπαθειών στο Κυπριακό, την αισιοδοξία του για επανεκκίνηση των συνομιλιών, υπενθυμίζοντας πως το αποδεκτό πλαίσιο είναι αυτό της Διζωνικής, Δικοινοτικής Ομοσπονδίας και ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να συνδράμουν.
Ο κ. Μπάιντεν σημείωσε ότι οι ΗΠΑ τάσσονται στο πλευρό της Ουκρανίας σε ό,τι αφορά τη ρωσική εισβολή και θυμήθηκε την επίσκεψη που πραγματοποίησε στην Κύπρο προ δεκαετίας, το 2014, ως αντιπρόεδρος –τότε– των ΗΠΑ στην κυβέρνηση υπό τον Μπαράκ Ομπάμα. Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης επισήμανε ότι οι δύο χώρες έχουν χτίσει μια ισχυρή στρατηγική συνεργασία. Σημείωσε ότι σε περιφερειακό επίπεδο η Κύπρος είναι αξιόπιστος συνεργάτης των ΗΠΑ σε μια περιοχή μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας. «Υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για την επανέναρξη του διαλόγου στο Κυπριακό», υπογράμμισε. Χαιρέτισε τη στήριξη του Αμερικανού προέδρου για επιστροφή στις διαπραγματεύσεις, προκειμένου όπως είπε «να πετύχουμε μια λύση βασισμένη στις αρχές που και οι δύο πρεσβεύουμε: της δημοκρατίας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Σε ό,τι αφορά το Ουκρανικό ο κ. Χριστοδουλίδης ανέφερε ότι η Κύπρος στέκεται στη σωστή πλευρά της Ιστορίας και εξήγησε πως δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, «με δεδομένο ότι η χώρα μου είναι υπό τουρκική κατοχή τα τελευταία πενήντα χρόνια».
«Λύση μόνο με συμμετοχή της Τουρκίας»
Της Αλεξάνδρας Βουδούρη
Βρυξέλλες-Ανταπόκριση. Σαφές μήνυμα προς την Αγκυρα να στηρίξει τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού, στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, έστειλε χθες η Ευρωπαϊκή Ενωση μέσω του επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοσέπ Μπορέλ. Ελπίζουμε, τόνισε ο Μπορέλ, ότι «η Τουρκία θα στηρίξει ενεργά τις διαπραγματεύσεις για δίκαιη, συνολική, βιώσιμη λύση του Κυπριακού εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών».
Σε σχετική ερώτηση της «Κ» –κατά την παρουσίαση της έκθεσης προόδου της Τουρκίας ως υποψήφιας προς ένταξη χώρας– ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας επισήμανε συγκεκριμένα ότι «δεν γίνεται να υπάρξει λύση (σ.σ. του Κυπριακού) χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας». Οπως ανέφερε, παράλληλα, «αυτό αποτελεί έναν από τους λόγους που συνεχίζουμε να συνεργαζόμαστε με την Τουρκία», παραδεχόμενος ωστόσο «το πολύ, πολύ χαμηλό επίπεδο ευθυγράμμισής της με την εξωτερική πολιτική της Ε.Ε.».
Στην έκθεση περιλαμβάνεται εξάλλου εκτενής αναφορά στο Κυπριακό στο κεφάλαιο «Σχέσεις καλής γειτονίας», όπου επισημαίνεται –μεταξύ άλλων– ότι η Αγκυρα επιμένει υπέρ «της λύσης των δύο κρατών», αλλά και στη μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σε κάθε περίπτωση τονίζεται ότι «η Ε.Ε. αναγνωρίζει μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία ως υποκείμενο διεθνούς δικαίου» και έχει επισημάνει ότι προσπάθειες αναγνώρισης της αποσχιστικής οντότητας (σ.σ. ΤΔΒΚ) «πλήττουν σοβαρά τις προσπάθειες» δημιουργίας κλίματος για επανέναρξη των συνομιλιών. Στην έκθεση, πάντως, η Ε.Ε. επαναλαμβάνει ότι «θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική την επανέναρξη των συνομιλιών» και «για την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας» με την Τουρκία.
«Είναι ένας από τους λόγους που συνεχίζουμε να συνεργαζόμαστε με την Αγκυρα», επεσήμανε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοσέπ Μπορέλ.
Δρομολογείται παράλληλα νέο ανώτατο συμβούλιο Ε.Ε. – Τουρκίας για θέματα ασφάλειας και μεταναστευτικού, με τον Ζοσέπ Μπορέλ να παραπέμπει στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Απριλίου, όπου σημειώνεται η ανάγκη «ανάπτυξης σχέσης συνεργασίας και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία, στρατηγικά, πολιτικά και οικονομικά».
Στην εισαγωγή της έκθεσης καταγράφεται –όπως αποκάλυψε χθες η «Κ»– ότι από το 2023 οι διμερείς ελληνοτουρκικές σχέσεις «έχουν βελτιωθεί, με την Τουρκία να μη συμμετέχει σε μη εγκεκριμένες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο ή σε υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά». Υπογραμμίζεται, ωστόσο, η έκδοση NAVTEX από την Τουρκία μέσω των οποίων αμφισβητεί την κυριαρχία των ελληνικών νησιών ζητώντας την αποστρατιωτικοποίησή τους, όπως και η προσπάθεια παρεμπόδισης ερευνών για το έργο ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος Great Sea Interconnector, ενώ γίνεται ειδική αναφορά και στο εν ισχύι casus belli της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας σε περίπτωση μονομερούς επέκτασης των χωρικών υδάτων της. Αναγνωρίζονται επίσης «προκλήσεις» στην εφαρμογή της Δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας (2016) για το μεταναστευτικό.
Η Τουρκία αναγνωρίζεται ως «σημαντικός εταίρος», με την Ε.Ε. να συνεργάζεται μαζί της εποικοδομητικά, όμως «με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο».
Επίσκεψη Φιντάν στο Λονδίνο εν μέσω έντονης κινητικότητας
Του Μανώλη Κωστίδη
Κωνσταντινούπολη-Ανταπόκριση. Συνάντηση με τον υπουργό Εξωτερικών της Βρετανίας Ντέιβιντ Λάμι πραγματοποίησε χθες ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν στο Λονδίνο. Στην ατζέντα βρίσκονταν η πώληση των μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter στην Τουρκία, η συνεργασία στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας, οι εμπορικές συμφωνίες αλλά και το Κυπριακό.
Στον τουρκικό Τύπο υπενθυμίζουν πως η Βρετανία μαζί με την Τουρκία και την Ελλάδα είναι εγγυήτριες δυνάμεις στην Κύπρο και παρατηρούν πως η συνάντηση του κ. Φιντάν έγινε την ίδια ημέρα που ο Νίκος Χριστοδουλίδης συνάντησε τον Τζο Μπάιντεν στην Ουάσιγκτον.
Τονίζεται πως οι θέσεις του Λονδίνου και της Αγκυρας για τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό έχουν αξία, και η συνεργασία των δύο πλευρών και σε άλλους τομείς ίσως βοηθήσει τη σύμπλευσή τους σε ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής.
Πάντως, μετά την άρση των περιορισμών της βρετανικής κυβέρνησης για το εμπόριο όπλων στην Τουρκία το 2022, πέρυσι τα υπουργεία Αμυνας της Τουρκίας και της Βρετανίας υπέγραψαν τη «Διακήρυξη προθέσεων για την αμυντική συνεργασία» και προσδιόρισαν συγκεκριμένους τομείς συνεργασίας.
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ συναντήθηκε με τον ομόλογό του Ντέιβιντ Λάμι, ενώ η Βρετανία είναι εγγυήτρια δύναμη στην Κύπρο.
Μεταξύ αυτών των τομέων συνεργασίας είχε ανακοινωθεί ότι θα ήταν το μαχητικό αεροσκάφος νέας γενιάς KAAN που αναπτύσσει η Τουρκία και η προμήθεια μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter. Στις επιλογές της Τουρκίας για τους κινητήρες του μαχητικού αεροσκάφους KAAN, που προσπαθεί να αναπτύξει με δικούς της πόρους, περιλαμβάνεται η κοινή παραγωγή με τη Rolls-Royce.
Μετά τη συνάντηση των δύο ανδρών, ο κ. Λάμι με μήνυμά του στο Χ ανέφερε ότι «η Τουρκία είναι ένας απαραίτητος σύμμαχος του Ηνωμένου Βασιλείου και δεσμεύομαι να ενισχύσω την ασφάλειά μας και να δημιουργήσω επιχειρηματικές ευκαιρίες για τους Βρετανούς και τους Τούρκους. Συνεχίζουμε αυτό το έργο σήμερα καθώς αναπτύσσουμε ένα πλαίσιο διμερούς συνεργασίας για να προωθήσουμε την πρόοδο».
Μία ημέρα πριν από το ταξίδι του στη βρετανική πρωτεύουσα ο κ. Φιντάν συναντήθηκε στην Αγκυρα με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ και αυτό επιβεβαιώνει την κινητικότητα της τουρκικής πλευράς στο ζήτημα του Κυπριακού. Η τουρκική πλευρά τονίζει ότι «κατά τη διάρκεια της συνάντησης συζητήθηκαν η “κυριαρχία” της “ΤΔΒΚ” στο νησί, τα έργα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, η υφαλοκρηπίδα, η αύξηση της “αναγνώρισης” της “ΤΔΒΚ” στις διεθνείς πλατφόρμες [σ.σ. ενν. “φόρουμ”], οι σχέσεις με τρίτες χώρες και οι διμερείς σχέσεις. Επιπλέον συζητήθηκαν τα σχέδια του Ισραήλ να εγκατασταθεί στο νησί μέσω της “Ε/Κ Διοίκησης της Νότιας Κύπρου” (σ.σ. Κυπριακή Δημοκρατία)».
Αναλυτές θεωρούν πως με την τελευταία άτυπη συνάντηση του Νίκου Χριστοδουλίδη με τον Ερσίν Τατάρ παρατηρείται μια κινητικότητα από όλες τις πλευρές, ωστόσο αναγνωρίζουν πως υπάρχουν πολλές δυσκολίες για την επανεκκίνηση των διαδικασιών σχετικά με την επίλυση του κυπριακού ζητήματος.
Ωστόσο, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας αμέσως μετά τη συνάντησή του με τον κ. Τατάρ πριν από δύο εβδομάδες είχε δηλώσει ότι «θα συνεχιστούν οι άτυπες συναντήσεις με διευρυμένη μορφή, όπως και στο παρελθόν, με τη συμμετοχή των τριών εγγυητριών δυνάμεων».
